شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و عبدالکریم لاهیجی، نایب رئیس فدراسیون بین المللی جامعه‌های حقوق بشر با انتقاد از روند کمک‌رسانی و بازداشت گروهی از امدادگران داوطلب در مناطق زلزله‌زده آذربایجان شرقی در بیانیه‌ای از جمهوری اسلامی ایران درخواست کردند با آزادی فوری این افراد راه کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان را باز کنند.
در این درخواست که روز شنبه، چهارم شهریورماه در وب سایت کنگره فدراسيون بين‌المللی جامعه‌های حقوق بشر منتشر شده، جمهوری اسلامی ایران متهم به برخورد امنیتی و اعلام نادرست آمار جانباختگان زلزله دو هفته پیش در ورزقان، اهر و هریس استان آذربایجان شرقی شده است.
خانم عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر و عبدالکریم لاهیجی، رئیس جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران در بیانیه خود نوشته‌اند بعد از حضور فعالان مدنی و امدادگران داوطلب برای کمک به زلزله‌زدگان، جمهوری اسلامی ایران درصدد برآمد که تماس و ارتباط با زلزله زدگان را به انحصار خود درآورد.
در این بیانیه تاکید شده است که مقامات ایران ابایی ندارند که فضای مناطق زلزله زده را امنیتی کرده و نیروهای نظامی را به کار بگیرند.
خانم عبادی و آقای لاهیجی در این ارتباط به بازداشت شماری از امدادگران حاضر در منطقه به دنبال «حمله خشونت آمیز سپاه پاسداران با استفاده از ماشین‌های ضد شورش» اشاره کرده‌اند.
در همین حال گفته شده که جمعی از امدادگران سوم شهریور با قرار وثیقه آزاد شدند اما تعداد دیگری از آنها همچنان در بازداشت هستند.
در این بیانیه، نسبت به وضعیت افرادی مانند نوید خانجانی، فعال حقوق بشر و حقوق اقلیت‌ها در ایران که چندی پیش به ۱۲ سال زندان محکوم و در حال حاضر از سوی ماموران بازداشت شده، هشدار داده شده است.
واحد خلوصی از شهروندان بهایی که حکم پنج سال حبس تعزیری او به تاز‌گی تایید شده و اسماعیل سلمانپور، فعال دانشجویی که به یک سال حبس محکوم شده در کنار حسین رونقی ملکی، وبلاگ‌نویس زندانی که حدود یک ماه پیش برای درمان با قرار وثیقه به مرخصی آمده است هم نگران کننده خوانده شده است. سعید شیرزاد هم یکی دیگر از فعالان مدنی شناخته شده است که در منطقه زلزله‌زده بازداشت شد.
حالا خانم عبادی و آقای لاهیجی از مقامات جمهوری اسلامی درخواست کرده‌اند که به فشار بر فعالان مدنی خاتمه داده و افراد بازداشت شده را آزاد کنند و «بپذیرند که مردم در این زمینه هم اعتمادی به آنها ندارند».
در این بیانیه تاکید شده است که دولت ایران با ایجاد محدودیت مانند مسدود کردن حساب‌های بانکی گروه‌های غیر دولتی، تهدید مددکاران و روانشناسان و بازداشت تعدادی از امدادگران از کمک‌های غیردولتی به زلزله زدگان جلوگیری کرده و مانع امدادرسانی به قربانیان زلزله در آذربایجان می‌شود.
این فعالان حقوق بشر تاکید کرده‌اند که مردم ایران به دلیل «فساد فراگیر در میان دولتمردان و خودداری آنها از ارایه کمک‌های لازم به مردم در موارد مشابه» اعتماد خود را به آنها از دست داده‌اند.
در عین حال تاکید شده است که زلزله‌زدگان این مناطق به شدت به کمک‌های غذایی و دارویی نیازمند هستند و کمبود خدمات بهداشتی می‌تواند خطر شیوع بیماری‌های واگیردار را گسترش دهد.
در این بیانیه همچنین جمهوری اسلامی ایران متهم شده است که آمارهای نادرستی در ارتباط با افراد کشته شده در زلزله ارایه داده است.
به زعم این فعالان حقوق بشر در حالی که، ده‌ها روستا در این زلزله به طور کامل از بین رفته‌اند و یا به شدت آسیب دیده‌اند تعداد کشته شدگان در زلزله در منابع رسمی بین ۲۵۲ تا ۳۱۸ نفر اعلام شده است.
خانم عبادی و آقای لاهیجی در این ارتباط به منابع غیر رسمی استناد کرده و نوشته‌اند که رقم قربانیان زلزله از سوی افراد حاضر در منطقه، ۱۵۰۰ و حتا چند هزار نفر برآورد می‌شود.
زلزله روز شنبه ۲۱ مرداد در هریس، ورزقان و اهر در استان آذربایجان شرقی بنا بر آمار رسمی حدود ۳۰۰ کشته و ۴۵۰۰ زخمی به‌جا گذاشت؛ به گزارش خبرگزاری‌های ایران بیش از ۵۰۰ روستای مناطق زلزله‌زده آذربایجان شرقی به اندازه ۸۰ تا ۱۰۰ درصد و ۸۰ درصد از بیمارستان‌های هریس و اهر تخریب شدند.
به دنبال انتشار خبر زلزله و سکوت اولیه رادیو و تلویزیون ایران، کاربران شبکه‌های اجتماعی با ساماندهی و فراخوان‌های مختلف درصدد ترغیب شهروندان و فعالان اجتماعی به حضور در مناطق زلزله زده برآمدند که افراد زیادی با جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی عازم مناطق زلزله‌زده شدند.
در این ارتباط روز پنجشنبه دوم شهریور منابع خبری مخالف دولت گزارش دادند شمار زیادی از امدادگران داوطلب که برای کمک به آسیب‌دیدگان زلزله به آذربایجان شرقی رفته بودند، بازداشت شدند.
وبسایت کلمه تعداد امدادگران داوطلب بازداشت شده در کمپ‌های امدادرسانی آذربایجان شرقی را ۴۵ نفر و خبرگزاری هرانا این تعداد را ۳۵ نفر اعلام کرد.
به گزارش کلمه شماری از امدادگران داوطلب «فعالان دانشجویی و مدنی بودند» و هشدار داده بودند که درصورت بازداشت، دست به اعتصاب غذا خواهند زد.
بازداشت این امدادگران داوطلب در شرایطی اعلام شد که دو هفته از زلزله ویرانگر و مرگبار آذربایجان شرقی می‌گذرد و در این مدت نمایندگان مجلس از «عدم مدیریت بحران زلزله» و زلزله‌زدگان از «عدم توزیع مناسب مواد غذایی توسط سپاه» انتقاد کرده‌اند.
