بیستمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از بیستم آبان ماه آغاز شده و یک هفته به طول می‌انجامد.

در این هفته علاوه بر برگزاری نمایشگاه‌های مختلف کتاب در تهران و شهرهای دیگر، برنامه‌های فرهنگی دیگری نظیر انتشار تمبر، اهدای جوایز و انتشار ویژه‌نامه‌ها، نیز به همین مناسبت اجرا خواهد شد.

اما بیستمین سالگرد هفته کتاب در حالی از راه رسیده، که علی‌رغم گزارش‌های مثبت و امیدوارکننده مسئولان، وضعیت کتاب و کتابخوانی بیش از همیشه مورد انتقاد و نگرانی اهل قلم و نشر ایران است.
این وضعیت دشوار، از پایین بودن سرانه مطالعه و مشکلاتی چون گرانی کاغذ، تا وجود برخی مسائل در صدور مجوز نشر و وضعیت سانسور آثار را دربر می‌گیرد.

حضور پررنگ رهبر و دولت در هفته کتاب
ایده برگزاری هفته کتاب در ایران به حدود نیم قرن پیش می‌رسد، اما از آن زمان تا کنون، از دولت به عنوان اصلی‌ترین متولی هماهنگی‌ها و برگزاری آن نام برده می‌شود.

نخستین بار در سال 1345 آئین‌نامه‌ای صادر شد که به موجب آن قرار شد هر سال هفته آخر ماه آبان، مراسمی به همین نام اجرا شود.

نخستین دوره هفته کتاب پس از انقلاب در سال 1372 برگزار شد. (منبع این اطلاعات ایرنا است اما چون ایرنا آرشیو ندارد از این لینک استفاده شده: 
طبق آیین‌نامه تکمیلی که در این زمینه نوشته شد، زمان اجرای هفته کتاب، هفته دوم آبان ماه هر سال تعیین شد. اما طی این سال‌ها این تاریخ هیچ‌گاه به طور کامل رعایت نشده است.

همچنین بر این اساس، دستگاه‌های مختلف دولتی در برگزاری این برنامه فرهنگی سالیانه مشارکت دارند؛ از وزارتخانه‌‌های ارشاد، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، کشور، جهاد کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گرفته تا سازمان تبلیغات اسلامی، هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی، سازمان صدا و سیما، شهرداری‌ها، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و حوزه‌های علمیه.

آن چه در این بیست سال‌ بر آن تأکید شده، توجه آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به هفته کتاب است.
سال گذشته، علی‌اکبر اشعری،  رئیس سابق کتابخانه ملی ایران درباره هفته کتاب گفت که این هفته باید فرصت مناسبی را ایجاد کند تا «دغدغه‌های رهبر» در زمینه کتاب رفع شود. 

همچنین شخص آیت‌الله خامنه‌ای نیز از همان ابتدای شکل‌گیری هفته کتاب در ایران، در اظهارنظرهای مختلف به این رویداد ابراز علاقه و توجه کرده است.

به عنوان نمونه، رهبر جمهوری اسلامی در سال 1376 که تازه محمد خاتمی به قدرت رسیده و عطاءالله مهاجرانی وزیر ارشاد شده بود، در دیدار با  دست‌‌اندركاران برگزارى هفته كتاب، از وضع آن زمان كتاب در ایران انتقاد کرد و گفت که متناسب با «شأن، سابقه و داعیه فرهنگى ایران و هدفهاى ترسیم شده براى جمهورى اسلامى» نیست.
آیت‌الله خامنه‌ای همچنین گفت که «كمیت مطلق كتاب» باید افزایش پیدا کند. 
وی همچنین در جای دیگری نیز گفته است که «باید تیراژ کتاب در ایران به 200 یا 300 هزار نسخه برسد.»
اما طی این سال‌ها، علی‌رغم این که وزارت ارشاد به طور خاص و دولت به طور عام، روز به روز بیشتر با دستگاه رهبری ایران همسو می‌شود، اما وضعیت کتاب در ایران رو به وخامت می‌گذارد.
به تازگی یک مقام مسئول در وزارت ارشاد گفته که تیراژ کتاب در پنج ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، شش درصد کاهش داشته است. 
همچنین عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به مناسبت برگزاری بیستمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران گفت که «سرانه مطالعه در کشور به طور چشمگیر پایین آمده است.» 

اما وضعیت کنون کتاب، از سوی «ستاد خبری هفته کتاب» به گونه‌ای دیگر اعلام می‌شود. این ستاد به مناسبت هفته کتاب اعلام کرده که شاخص‌های کتاب و کتاب‌خوانی پس از انقلاب «پنج برابر» شده و این شاخص‌ها در دولت نهم و دهم «دو برابر» شده است.  البته مشخص نیست که این افزایش دقیقا بر چه اساسی صورت گرفته و چرا با دیگر اظهارات مقام‌های مسئول همخوانی ندارد.

این در حالی است که اظهارنظر‌های جسته و گریخته اهل قلم ایران، حاکی از وضعیت نگران‌کننده بازار کتاب است.

به عنوان نمونه، حسین بکایی، نویسنده، چند روز پیش، از «رکود» بازار نشر خبر داد و گفت که در نمایشگاه کتاب اخیر «این بازار آخرین نفس‌هایش را کشید.»اما همچنان مقام‌های وزارت ارشاد در هفته کتاب بر آمارهای خود اتکا می‌کنند، برنامه‌هایی چون «اهدای کتاب به وزرا» را در هفته کتاب تدارک می‌بینند، یا اظهارنظرهای غلوآمیز نظیر آن چه محمدجعفر محمدزاده، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد در هفته کتاب گفته، بیان می‌کنند. این معاون وزیر در مراسم تجلیل از اصحاب رسانه و خبرنگاران حوزه کتاب گفته که بعضی از نشریات هستند که «بیش از صددرصد» صفحات خود را به کتاب اختصاص می‌دهند.

انتقادها به برگزاری هفته کتاب
طی بیست دوره برگزاری هفته کتاب، انتقادها به چگونگی این رویداد فرهنگی، فقط از سوی نیروها و جریان‌های مستقل کتاب در ایران نبوده است.

بلکه بیشترین انتقادها و اظهارنظرهای اعتراضی از سوی خود مسئولان و چهره‌های نزدیک به دولت است. در این میان شاید فعالان مستقل کتاب در ایران با سکوت نسبی، اعتراض خود را به برگزاری دولتی هفته کتاب نشان داده‌اند.

در سال‌های اخیر، برخی از مسئولان به «تکراری و کلیشه‌ای» بودن برنامه‌های هفته کتاب پی برده‌ و از آن انتقاد کرده‌اند.

به عنوان نمونه، سال گذشته، جواد آرین‌منش، یکی از اعضای كمیسیون فرهنگی مجلس خواستار جلوگیری از برگزاری «برنامه‌های موازی و تكراری و فاقد هدف» در هفته کتاب شد. 
وی حتی  نامگذاری هفته‌ای به نام كتاب را از سوی متولیان امر فرهنگ «تا حد زیادی بی‌دلیل» دانست و گفت: «انتظاراتی كه از برگزاری این هفته می‌رود به درستی تبیین نشده و كارهای پراكنده‌ای در طی آن انجام می‌شود كه می‌توان آن را در طول سال برگزار كرد.»

همچنین چند سال پیش، کار به جایی کشید که تشکیل «کمیته ارزیابی هفته کتاب» ضروری خوانده شد. 

خلاصه انتقاد منتقدان هفته کتاب این است که این هفته مثل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نتوانسته‌ چندان که لازم است با مردم به عنوان مخاطب کتاب ارتباط بگیرد و بر آنها تأثیر بگذارد، زیرا طی این بیست دوره که هفته کتاب برگزار شده، نتیجه این بوده که همواره هم سرانه میزان مطالعه و هم متوسط شمارگان کتاب‌ها کاهش پیدا کرده است.

سیدعلی کاشفی خوانساری که خود در برخی از سال‌ها جزو مقام‌های مسئول در وزارت ارشاد در زمینه برگزاری نمایشگاه کتاب و همچنین هفته کتاب بوده، معتقد است که «برای مؤثر بودن هفته کتاب چاره‌ای نیست جز خارج شدن آن از چارچوب‌های وزارت ارشاد.»

وی می‌گوید: «مردم ما با همه سروصدایی که وزارت ارشاد برای هفته کتاب راه می‌اندازد یا اصلاً از چنین برنامه‌ای مطلع نمی‌شود و یا اگر هم از برگزاری آن با خبر شوند، ارتباطی با آن برقرار نمی‌کنند.»