هم‌زمان با تشدید تحریم‌ها علیه ایران انتخاب دوباره باراک اوباما به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند فرصتی را برای گفتوگوهای جدید با رهبران جمهوری اسلامی برسر برنامه هسته‌ای این کشور فراهم کند.
در شرایطی که کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به پایان رسیده به‌نظر می‌رسد باراک اوباما که تاکنون درمقابل درخواست‌ها در آمریکا و اسرائیل برای اقدام نظامی علیه ایران مقاومت کرده است، برای ادامه رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک برسر برنامه هسته‌ای ایران آزاد است و درعین حال می‌تواند این کشور را به مجازات‌های اقتصادی سنگین‌تر تهدید کند.
ماه گذشته کاخ سفید اعلام کرد که گزینه گفتوگوهای دوجانبه با ایران در دست بررسی است. آمریکا و ایران در سه دهه گذشته روابط دیپلماتیک نداشته‌اند.
گزینه گفت‌وگو با ایران در شرایطی اعلام شد که قدرت‌های غربی ازجمله آمریکا و همچنین اسرائیل ایران را به تلاش پنهانی برای ساخت سلاح هسته‌ای متهم کرده‌اند اما ایران بر صلح‌آمیز بودن اهداف برنامه هسته‌ای‌اش پافشاری می‌کند.
ایهود باراک، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز به‌تازگی در یک مصاحبه تلویزیونی گفته است که دولت او با گفتوگوهای ایران و آمریکا در چارچوب «پارامترهای مشخص» مخالفتی ندارد.
نخست‌وزیر اسرائیل تأکید کرده است: اگر آمریکا تصمیم بگیرد براساس یک دوره محدود و نسبتاً کوتاه با ایران گفت‌وگو کند با این هدف که احتمالاً این کشور را به توقف برنامه هسته‌ای‌اش وادار کندَ، اسرائیل حرفی ندارد اما اگر ایران تلاش کند گفت‌وگوها را به چندین ماه یا یک سال بکشاند، در این حالت نوعی تنش ایجاد خواهد شد.
این در شرایطی است که واکنش تهران به انتخاب دوباره باراک اوباما قابل پیش‌بینی بود و صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه ایران، هشدار داد: بعد از این همه فشار و جنایت علیه مردم ایران از سوی آمریكا یك‌شبه چنین ارتباطی امكان‌پذیر نیست و آمریكایی‌ها گمان نكنند كه با آمدن پشت میز مذاكره با ایران می‌توانند از ملت ما باج بگیرند.
اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد حاکمیت ایران انتخاب دوباره اوباما را بر انتخاب میت رامنی، رقیب جمهوریخواه او، ترجیح می‌دهد. پیش از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برخی گفته بودند که رامنی (درصورت پیروزی) احتمالاً با اسرائیل برای حمله به ایران همکاری خواهد کرد.
اسکات لوکاس، کارشناس مسائل ایران در وبسایت خبری «ئی.ای. ورلد نیوز» نوشته است: رهبران ایران می‌دانند که اوباما مانع از حمله اسرائیل به ایران شده است اما نمی‌دانند که اگر رامنی پیروز می‌شد، چه می‌کرد.
صادق خزاری، سفیر پیشین ایران در پاریس و سازمان ملل، هفته گذشته از تلاش‌های اوباما برای «کاهش تنش‌ها میان اسلام و غرب» و تلاش او «برای نزدیک شدن به ایران» تقدیر کرد.
تحریم‌ها
باراک اوباما از سال ۲۰۰۹ با پیشنهادهای دیپلماسی به تهران ریاست جمهوری‌اش را شروع کرد اما دوره‌های متوالی تحریم‌ها ازسوی واشنگتن و اتحادیه اروپا از یک سو باعث کاهش درآمدهای نفتی ایران شد و ازسوی دیگر، اختلاف میان جناح‌ها (در ایران) را شدیدتر کرد.
کریم سجادپور، از «موسسه خیریه کارنگی برای صلح بین‌المللی» در واشنگتن گفته است: ازنظر تندروهای ایران، اوباما رئیس‌جمهور خشنی بود. تلاش‌های او برای تعامل با ایران، از یک سو اختلاف‌های داخلی در تهران را برجسته کرد و ازسوی دیگر، وحدت بین‌المللی ایجاد کرد.
اگرچه تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال آینده ایران می‌تواند فرصت تعامل با آمریکا را ضعیف کند اما وجود دولت باراک اوباما فرصتی برای ادامه گفت‌وگوها با تهران است.
این در شرایطی است که انتظار می‌رود گفتوگوهای هسته‌ای ایران با گروه ۵+۱ در نوامبر یا دسامبر ازسر گرفته شود و نشانه‌هایی حاکی از آمادگی آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران و قدرتمندترین شخصیت این کشور، برای پیشبرد گفت‌وگوها وجود دارد.
آمریکا در کنار بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان اعضای گروه ۵+۱ هستند و مذاکرات این گروه با ایران از ماه ژوئن متوقف شده است.
گفتوگوهای هسته‌ای بر شرایطی متمرکز شده که تحت آن شرایط احتمال دارد ایران برنامه غنی‌سازی اورانیوم را کنار بگذارد.
یک دیپلمات غربی در تهران گفته است: شانس گفتوگوهای ایران و آمریکا با انتخاب دوباره اوباما بیشتر شده و احتمال دارد که اوباما با ایران گفت‌وگو کند. اگر حاکمان ایران به دنبال اضاع بهتری هستند اکنون فرصت مناسبی است.
با این وجود، بی‌اعتمادی عمیقی حاکم است؛ واشنگتن و متحدان آن مذاکره‌کنندگان ایرانی را به وقت‌کشی برای پیشبرد برنامه هسته‌ای و تحکیم موضع‌شان متهم می‌کنند. ایران نیز غرب را به خاطر سیاست گفت‌وگو و تشدید تحریم‌ها به رفتار دوگانه متهم کرده است.
محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران، گفته است: ایران گام‌هایی را برای تجدید روابط برداشته اما آمریکایی‌ها با افزایش تحریم‌ها، به ایران پاسخ داده‌اند. یک خشم علنی برسر تلاش‌های آمریکا برای نابود کردن اقتصاد و جلوگیری از واردات موادغذایی و دارویی بر ایران حاکم شده زیرا تحریم‌ها به شهروندان عادی صدمه می‌زند.
بسیاری تحریم‌ها را بلای جان اقتصاد ایران دانسته‌اند که باعث قطع دسترسی این کشور به سیستم بانکی جهانی شده است اما همین افراد می‌گویند که سیاست‌های اقتصادی «شکست‌خورده» دولت محمود احمدی‌نژاد نیز عامل بی‌ثباتی اقتصادی بوده است.
این در شرایطی است که برخی از ایرانیان از انتخاب دوباره باراک اوباما احساس آسودگی خاطر می‌کنند.
امین، فیلم‌ساز در تهران، گفته است: ما از سیاست‌های آمریکا و اسرائیل متنفریم اما سیاست‌های اوباما عاقلانه‌تر است. پیروزی اوباما تنها شانس ما بود که اوضاع بدتر از این نشود.
بسیاری از شهروندان ایرانی نیز از این می‌ترسیدند که اگر رامنی پیروز شود، خطر حمله به ایران زیاد خواهد شد و واشنگتن در امور خاورمیانه مداخله خواهد کرد همانطور که جرج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، چنین کرد.
