سوسن شریعتی معتقد است فیلم «پذیرایی ساده» اثری کلبی‌مسلکانه درباره در‌افتادن با سیستم‌های ارزشی مسلط و مورد اجماع است.

روزنامه بهار دوشنبه ۲۵ دی ماه متن گفت و گویی بین مانی حقیقی، کارگردان فیلم  «پذیرایی ساده» و سوسن شریعتی، پژوهشگر و روزنامه‌نگار را درباره فیلم «پذیرایی ساده» منتشر کرد که در آن خانم شریعتی می‌گوید اولین واکنش مخاطب احتمالا به دلیل شروع سرخوش و موزیک پرشیطنت‌اش، شعف است و این توهم که با نوعی کمدی سر و کار داریم.

خنده‌های جمعیت مخاطب در سالن سینما هم همین را تایید می‌کرد. واکنش اصلی اولیه اما خشم و عصبانیت است. اگر هدف عصبانی کردن مخاطب بوده باشد،«پذیرایی ساده» فیلم موفقی است.

فیلم «پذیرایی ساده» از دو هفته پیش دز سینماهای کشور به نمایش درامده است.

سوسن شریعتی با اشاره اینکه «‌زمان می‌خواهد تا معلوم شود عصبانی کردن فریبکاری فیلم است» یکی از استراتژی‌های فیلم را قرار دادن آدم‌های محروم در موقعیت‌های تحقیرآمیز و بدتر از همه استهزای باورهای آن‌ها دانست، آدم‌هایی که به زعم او در برابر این همه وقاحت، خجالتی‌تر، دستپاچه‌تر و شرمنده‌تر از همیشه رفتار می‌کنند و موجب لذتی سادیستی در آن دو دیگر می‌شوند.

این پژوهشگر «پذیرایی ساد‌ه» را یک جور مانیفست کلبی‌مسلکی دانست و تاکید کرد جا‌به‌جا کردن مدام موقعیت ذهنی و عاطفی مخاطب، از حالی به حالی شدن، خنداندن، آزار رساندن، غیرقابل تحمل ساختن، شوکه کردن و... یکی دیگر از عوامل موفقیت فیلم است.

مانی حقیقی نیز با تاکید بر اینکه «‌تحریک مخاطب به خشمگین شدن هدف نبود، ابزار بود» گفت «پذیرایی ساده» فیلمی است که تماشاگر قرار است از دیدنش لذتی خودآزارانه ببردمسئله اصلی سرگرم کردن از طریق ارضا کردن شکلی از مازوخیسم است.

او درباره نظر سوسن شریعتی مبنی بر «کلبی‌مسلک بودن» فیلم گقت ‌نوعی بدبینی و تخریب حساب‌شده در فیلم وجود دارد که قرار است مبنای خودآزاری لذت‌بخش بیننده بشود. اساسا این یک استراتژی سقراطی است، یعنی به جای این‌که حرفی را بزنی یا تزی را ارائه کنی، استدلالت را از طریق مطرح کردن یک‌سری پرسش‌های حساب‌شده جلو می‌بری. می‌خواهی چیزی را بگویی، اما آن را مستقیم نمی‌گویی، بلکه از طریق سوال مطرحش می‌کنی.

به گفته آقای حقیقی باورهای سیاسی و اخلاقی مردم بیشتر از گذشته از حالت نظری و اعتقادی بیرون آمده و به شکل «شنیعی» احساساتی و عاطفی شده، با کوچک‌ترین مخالفتی به همه برمی‌خورد، نعره می‌زنند، واکنش تند نشان می‌دهند، قهر می‌کنند.

وی گفت: اگر مثلا با اصولگرایی یا اصلاح‌طلبی یا لیبرالیسم یا هرچی مخالفت کنیم، واکنش طرف مقابل فوق‌العاده ملتهب و خشن است. همه فقط نگران این هستند مبادا موضعی که اتخاذ کردند حتی ذره‌ای خدشه‌دار شود. بنابراین فضا بی‌اندازه ایدئولوژیک، احساسی و ملتهب است.

کارگردان فیلم «پذیرایی ساده» گفت که در این فیلم هیچ اتحادی پایدار نیست، درست همان کلبی‌مسلکی یا سینیسیزم مطلق، همان بدبینی کامل که لازمه‌اش این است که هیچ اتحادی نمی‌تواند پایدار باشد. هیچ امیدی نیست، مگر این‌که خودت با خودت متحد باشی.

سوسن شریعتی این مساله را «استراتژی نومیدی» نامید و آن را اینگونه توصیف کرد: از کسی انتظار نداشته باش، به هیچ‌کس اعتماد نکن، هیچ امیدی در راه نیست. خودبسندگی‌‌ای که می‌تواند منجر به سر زدن فردیتی جدید باشد.

خانم شریعتی گفت فیلم آقای حقیقی تلاش برای جور دیگری اخلاقی زیستن است. اما به گفته او با این همه می‌شود پرسید که در غیبت هر نوع universel اخلاقی، رفتار اخلاقی یعنی چه و چگونه می‌شود اخلاقی رفتار کرد؟

جواب مانی حقیقی به این سوال فقط سه کلمه بود: با بدبختی زیاد!

اما خانم شریعتی در واکنش به سوال خود گفت که استراتژی نومیدی این حسن را دارد که فرد، خودکفایی را یاد می‌گیرد، به اصولی که لق است و ریشه در فردیت‌ها ندارد تن نمی‌دهد. همه این‌ها تمرینات و ورزش‌های ذهنی سازنده‌ای است برای کسی که همیشه اسیر یک تقدیر ازلی و ابدی بوده است.

در عین حال او تاکید کرد که هرچند در غیبت یک جهانشمول اخلاقی جا برای خرده اخلاق‌ها باز می‌شود اما برای ضد آزادی هم جا باز خواهد شد.

به گفته خانم شریعتی، رئالیسم رادیکالی در این فیلم وجود دارد، نشان دادن این‌که انسانِ همین‌جایی و هم‌اکنونی با آن تیپ ایده‌آل فرسنگ‌ها فاصله دارد.

او درباره روند ساخت فیلم «پذیرایی ساده» گفت: از همان لحظه‌ای که من به کسی گفتم می‌خواهم این قصه را بنویسم و بسازم همه می‌گفتند امکان ندارد مجوز بگیرد. اما من عمیقا مطمئن بودم که فیلم ساخته می‌شود. ته دلم می‌دانستم که فیلم نه تنها غیراخلاقی نیست، بلکه فیلمی عمیقا اخلاقی است، اصلا درباره اخلاق است. به خودم اعتماد عمیقی داشتم، مطمئن بودم که قصه صرفا حاصل یک پسیمیزم یا بدبینی مطلق از جنس «بیایید همه چیز را نابود کنیم و خوش باشیم» نیست.

فیلم «پذیرایی ساده» یکی از شش فیلمی است که حوزه هنری از اکران آن در سینماهای خود خواداری کرده است.

۲۷ شهریورماه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی رسماً اعلام کرد که «برف‌ روی کاج‌ها» ساخته پیمان معادی، «من همسرش هستم» به کارگردانی مصطفی شایسته، «پل چوبی» ساخته مهدی کرم‌پور، «بی‌خود و بی‌جهت» به کارگردانی عبدالرضا کاهانی، «پذیرایی ساده» ساخته مانی حقیقی و «من مادر هستم» به کارگردانی فریدون جیرانی را در سینماهایش اکران نخواهد کرد.

در واکنش به این اقدام حوزه هنری، اول مهرماه شش کارگردان و چهار تهیه‌کننده این فیلم‌ها گردهم آمدند و رفتار حوزه هنری در مورد عدم پخش فیلم‌هایشان در سینماهای این نهاد حکومتی را «غیراخلاقی» خواندند.

هفته گذشته مانی حقیقی گفت که تحریم فیلم به نفع فیلم هم تمام شده است. به گفته این کارگردان، «وضعیت به شکلی درآمده است که استقبال مردم از فیلم‌های تحریمی به مخالفت عمومی با سیاست‌های حوزه هنری تبدیل شده. مردم دارند در واکنش صریح به سیاست‌های ارتجاعی حوزه هنری از این فیلم‌ها استقبال می‌کنند.»

آقای حقیقی تایید کرد که حوزه هنری به او اعلام کرده بود به شرط حذف برخی از صحنه‌ها حاضر می‌شد فیلم «پذیرایی ساده» را اکران کند اما او نپذیرفته است.

او گفت که ساخت این فیلم مراحل قانونی را پشت سرگذاشته بوده و طبیعی بود که حاضر نباشد به حرف‌های گروهی گوش بدهد که «نه مشروعیت دولتی دارند، نه جایگاه مردمی، و نه درک و فهمی از هنر.»