در پی انتشار خبرهایی از بازداشت دو متهم به عملیات تروریستی در کانادا که با القاعده و ایران در ارتباط بودند و تکذیب آن توسط حکومت ایران، خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس درباره وجود روابط میان آن‌ها ابراز تردید کرده‌اند.
به گزارش رویترز، وقتی ایمن الظواهری، رهبر القاعده اوایل ماه گذشته میلادی در یک پیام صوتی برای حامیانش صحبت می‌کرد، از کلمات خشنی در رابطه با ایران استفاده کرد. از طرف دیگر، میان این گروه سنی‌مذهب و دولت شیعه ایران به صورت طبیعی شکافی بزرگ از نظر دو فرقه بزرگ دنیای اسلام وجود دارد.
با وجود این، پس از آنکه دولت کانادا اعلام کرد دو مرد دستگیر شده متهم به تلاش برای خارج کردن یک قطار شهری از ریل از سوی عناصر القاعده در ایران پشتیبانی می‌شدند، می‌توان از رابطه‌ای عجیب میان ایران و این گروه تروریستی که پیش‌تر نیز خبرهایی از روابط آن‌ها منتشر شده، سخن گفت.
ریچارد بارت، هماهنگ‌کننده کمیته تحریم سازمان ملل متحد علیه طالبان و القاعده گفته است که «این یک اتحاد استراتژیک نیست و حضور القاعده به ایرانی‌ها اجازه می‌دهد که آن‌ها را در تیررس خود نگه دارند، در ست مانند گروهی که گروگان گرفته شده‌اند.»
به گفته این رئیس اسبق بخش ضد تروریسم سرویس اطلاعاتی بریتانیا، سفرهای بسیاری میان اعضای القاعده در عراق و پاکستان صورت می‌گیرد و بعید است ایران از آن اطلاع نداشته باشد اما ایران نمی‌خواهد در خطر همکاری با این گروه قرار گیرد و بعدا معلوم شود که با توطئه آن‌ها در خاک خود دچار آسیب شده است.
هرچند هنوز اطلاعات مربوط به متهمان القاعده در کانادا مشخص نیست اما دولت آمریکا بر اساس برخی گزارش‌های خود اعلام کرده است که برخی از امور القاعده در زاهدان، شهری نزدیک مرکزهای ایران و پاکستان صورت می‌گیرد و از این ناحیه امور مربوط به مسافرت‌ها از طریق آژانس‌های هواپیمایی و واسطه‌های مالی انجام می‌شود.
یک محقق در موسسه «خدمات متحد سلطنتی» در لندن به نام شانشانک جوشی، معتقد است که اگرچه رابطه بین ایران و القاعده همواره تیره و تار بوده است از اما این رابطه از سال ۲۰۱۱، درست از زمان که دو طرف به انتظار نتیجه جنگ داخلی سوریه نشسته‌اند، بد‌تر شده است.
جنگ داخلی در سوریه از ماه مارچ سال ۲۰۱۱ آغاز شده است و به گفته این محقق، قوی‌ترین گروه شورشی در سوریه با گروه القاعده متحد شده است و در حالی که حکومت بشار اسد به شدت تحت حمایت حکومت ایران قرار دارد.
از طرف دیگر به گفته ریچارد بارت، اسناد و مدارک آسیب دیده‌ای در حمله نیروهای آمریکا به مقر اسامه بن‌لان و بازداشت او در پاکستان که به کشته‌شدنش منجر شد، نشان می‌دهد که رهبر القاعده گفته است «او به هیچ‌وجه قادر به اعتماد ایرانی‌ها نیست.»
خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در گزارش تحلیلی دیگری به روابط ایران و القاعده پرداخته و نوشته است که روابط میان آن‌ها همواره سخت بوده است و از جمله به کشتار هشت دیپلمات‌های ایرانی در سال ۱۹۹۸ اشاره کرده است.
در آن نیروهای طالبان به مزار شریف در شمال افغانستان حمله و آن را تصرف کردند و به قتل‌های برنامه‌ریزی‌شده علیه شیعیان متهم شدند و در همین راستا، سازمان عفو بین الملل اعلام کرد که جنگجویان طالبان به عنوان حملات ضد شیعه به این کنسولگری حمله کرده بودند.
پس از حمله به افغانستان به رهبری آمریکا در اواخر سال ۲۰۰۱، تعداد زیادی از نیروهای القاعده، رهبران و برخی از بستگان بن لادن از طریق مرز به ایران فرار کرد ند و ایران بسیاری از آن‌ها را تحت بازداشت بازداشت خانگی قرار داد اما حاضر به تسلیم آن‌ها به آمریکا نشد.
یکی از مقام‌های ارشد نظامی القاعده به نام سیف العادل، چندین سال در ایران با خانواده‌اش تحت نظارت زندگی می‌کرد. آزادی او برای سفر به خارج، بخشی از معامله ایران برای آزادی دیپلمات ربوده شده ایرانی در پاکستان بود؛ جایی که همچنان گروه القاعده طرفداران زیادی دارد. بنا بر اطلاعات آمریکا، این فرد تحت تعقیب اف‌بی‌آی بوده و در بمب‌گذاری اواخر سال‌های دهه نود میلادی در آفریقا نقش داشته است.
مقام دیگر القاعده، سلیمان ابو غیث، شهروند اهل کویت و از اقوام اسامه بن لادن است که با توجه به تحقیقات آمریکا حدود یک دهه در ایران زندگی کرد و در ماه فوریه گذشته توسط اف‌بی‌آی در اردن دستگیر شد. او نیز به عنوان سخنگوی القاعده و جمعکننده کمک‌های مالی خدمت می‌کرد و از آزادی‌هایی نظیر سفر به خارج از ایران در مقابل آزادی دیپلمات‌های ایرانی برخورد دار بود.
بر اساس گزارش‌ها، ایران در سال ۲۰۰۳ فهرستی از نام‌های ۲۲۵ مظنون به عضویت در القاعده را که پس از عبور غیر مجاز به ایران بازداشت شده بودند، به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه داده و سپس آن‌ها را به کشورهای خود را در شرق میانه، اروپا و آفریقا تبعید کرده بود.
این اقدام، همزمان با صدور ده‌ها گذرنامه برای آن‌ها بود تا آمریکا بتواند از این طریق عاملان واقعه ۱۱ سپتامبر ار دنبال کند اما پس از آنکه جرج دبلیو بوش، ایران را محور شرارت نامید، این همکاری‌ها متوقف شد.
