مطالعه جدید در کانادا در باره بررسی مزیت و خطر ماموگرافی نشان می‌دهد که خطر بروز سرطان ناشی از استفاده از این وسیله تشخیصی در زنان در مقایسه با مزیت آن یعنی تشخیص زودهنگام سرطان و نجات جان بیمار، اندک است.

نتیجه پژوهشی براساس محاسبات ریاضی در کانادا نشان می‌دهد که هرچند ماموگرافی خطر‌های بالقوه‌ای دارد اما به حدی در نجات زندگی زنان موثر است که ارزش خطر کردن دارد.

محققان که یافته‌های پژوهش خود را به صورت آن‌لاین در مجله «رادیولوژی» منتشر کرده‌اند خطر بالقوه سرطان را که با اشعه ناشی از ماموگرافی ایجاد می‌شود در مقایسه با مزیت این کار که تشخیص و درمان زودهنگام سرطان است اندک ارزیابی می‌کنند.

ماموگرافی، شیوه‌ای از تصویربرداری است که با استفاده از دوز پائین اشعه ایکس به معاینه سینه افراد می‌پردازد و به عنوان یک وسیله تشخیصی و ابزار غربالگری سرطان سینه شناخته می‌شود.

براساس این پژوهش، نتایج مثبت حاصل از ماموگرافی به منظور غربالگری سرطان سینه در زنان بسیار بیشتر از خطر استفاده از این وسیله تشخیصی است.

مارتین جی.یاف، پروفسور دانشکده بیوفیزیک پزشکی و تصویربرداری پزشکی دانشگاه تورونتو به همراه همکارش مدلی ریاضی طراحی کرده است تا خطر سرطان سینه ناشی از ماموگرافی به عنوان یک شیوه غربالگری را ارزیابی کند.

آنها سپس به برآورد تعداد موارد سرطان سینه، سرطان مرگبار سینهو نیز سال‌های از دست رفته بیمار سرطانی که می‌توانست به دلیل تشخیص زودهنگام حفاظت شود، پرداختند.

پژوهشگران برای انجام این پژوهش، دوز اشعه ماموگرافی دیجیتال معادل 3.7 میلی‌گرم را داخل مدل قرار دادند و آن را به طور فرضی برای 100 هزار زن  به‌کار بردند. جامعه نمونه آنان، زنان 40 تا 55 ساله‌ای را شامل می‌شود که سالانه ماموگرافی می‌شوند و نیز زنان 56 تا 74 ساله‌ای که هر دو سال یک بار به این شیوه غربال می‌شوند.

اطلاعات مورد استفاده در این تحقیق که به برآورد مرگ ناشی از رویارویی با اشعه ماموگرافی پرداخته از منابع دیگری به‌دست آمده است. یکی از این منابع اطلاعاتی، بیمارانی بودند که اشعه مشابهی را به دلیل کاربرد سلاح هسته‌ای به کار رفته در ژاپن دریافت کرده بودند.

مارتین جی.یاف تاکید می‌کند که گروه تحقیقاتی او نتوانست شواهد مستقیمی مبنی بر ابتلا به سرطان به دلیل انجام ماموگرافی، به‌دست آورد.

به گفته پژوهشگران، این مدل در مقایسه با «مدل خطر نسبی» در جمعیت‌های متنوع دارای ثبات بیشتری است.

نتیجه تحقیق

براساس محاسبات ریاضی حاصل از پژوهش حاضر، خطر احتمال ابتلا به سرطان سینه در هر زن خیلی بیشتر از خطر احتمال بروز این بیماری ناشی از ماموگرافی است.

نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که اگر صد هزار زن 40 تا 55 ساله سالانه ماموگرافی شوند و نیز از 56 تا 74 سالگی هر دو سال یک بار این کار را بکنند، تنها 86 نفر دچار سرطان سینه می‌شوند که می‌تواند به ماموگرافی نسبت داده شود و در همین رابطه 11 نفر هم می‌میرند.

به عبارت دیگر شانس هر فرد در ابتلا به سرطان سینه ناشی از اشعه ماموگرافی یک در هزار نفر و شانس مرگ هر فرد در این میان یک در ده‌ هزار نفر است.

اما در مقابل، نتیجه این تحقیق ریاضی نشان می‌دهد که خطر ابتلای به سرطان سینه در طول زندگی هر زن حدود یک در هشت یا 10 نفر است که رقم بزرگی را نشان می‌دهد.

این مدل با توجه به 100 هزار زن فرضی و محاسبه‌های لازم، نتیجه‌گیری کرد که با توجه به اشعه ماموگرافی می‌توان گفت که 136 زن یک سال زودتر از مدت زمان طول عمرشان مرده‌اند یا می‌توان گفت 13 زن به مدت 10 سال زودتر از طول عمرشان مرده‌اند. در مقابل، جان 10 هزار و 670 زن به دلیل ماموگرافی و کشف زودهنگام سرطان نجات یافته‌ است.

به هرحال استفاده از ماموگرافی در غربالگری سرطان سینه هم‌چنان در محافل علمی مورد بحث است و حتی دانشمندان به دنبال یافتن شیوه‌های دیگر  تشخیص زودهنگام این بیماری از جمله استفاده از نتایج بررسی خون هستند.

سرطان سینه و عوامل خطر

خطر بروز سرطان سینه در طول زندگی زنان یک در هشت نفر است و پس از سرطان ریه عامل بیشترین مرگ ومیر ناشی از سرطان در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا است.

احتمال بروز بیماری سرطان با افزایش سن بیشتر می‌شود و با توجه به بروز بیشتر آن در برخی خانواده‌ها، عامل ژنتیک نیز از جمله عوامل خطر محسوب می‌شود. شروع زودهنگام عادت ماهیانه در دوران نوجوانی یا بروز دیرهنگام یائسگی پس از 55 سالگی از جمله عوامل دیگر خطر به حساب می‌آید.

چاقی، درمان هورمونی، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، نداشتن فرزند یا داشتن اولین فرزند پس از 35 سالگی و نیز داشتن سینه‌های سفت، عوامل دیگر خطر در این زمینه هستند.

از جمله نشانه‌های سرطان سینه می‌توان به وجود غده در پستان، تغییر در شکل یا اندازه آن یا ترشحات از نوک سینه اشاره کرد.