با اوج گرفتن تحریم اینترنتی ایران از سوی آمریکا، شرکت آمریکایی eNom که از بزرگترین شرکتهای ثبت کننده دامنه است، دامنه صدها وبسایت فرهنگی مربوط به نویسندگان، روزنامهنگاران، نهادهای مدنی و اهالی موسیقی ایران را قطع کرد.
با بالا گرفتن فشار تحریم اینترنتی ایران توسط آمریکا، شرکت آمریکایی ای.نوم (eNom) که از بزرگترین شرکتهای ثبت کننده دامنه است، دامنه صدها وب سایت فرهنگی نویسندگان، روزنامهنگاران، نهادهای مدنی و اهالی موسیقی ایران را مسدود کرد.
شرکت ای.نوم دامنهها را به صورت عمده به شرکتهای ارایه خدمات اینترنتی میفروشد و تعداد زیادی از وبسایتهای ایرانی هم در این شرکت ثبت شدهاند.
محمد سلیمانینیا، مدیر شرکت سخن که از قدیمیترین خدمات دهندگان و طراحان سایتهای اینترنتی در ایران است، میگوید: شرکت ای.نوم چند ماه پیش ناگهان به شرکتهای طرف قراردادش با ارسال یک ایمیل اعلام کرد که به دستور دولت آمریکا تمام دامنههایی که صاحب آن در یکی از سه کشور ایران، کوبا و سودان است باید مسدود شوند و تنها در صورتی اجازه تمدید یا انتقال آن را میدهد که ثابت شود دارندگان آنها ساکن این کشورها نیستند.
شرکت ای.نوم به دنبال ارسال این پیام به شرکتهای طرف قرارداد ایرانی، تعدادی از دامنهها را حذف کرد و بقیه را هم مسدود کرد تا امکان تمدید آنها برای صاحبانشان نباشد.
آقای سلیمانینیا اکنون برای تمدید دامنه بیش از 100 سایت اینترنتی متعلق به نویسندگان، نهادهای مدنی و روزنامهنگاران ایرانی با مشکل مواجه شده است.
او درباره قفل کردن دامنهها از سوی ای.نوم میگوید: در حالی که به طور معمول این شرکت و تمام شرکتهای ثبتکننده بین یک تا سه ماه پس از پایان دوره ثبت، دامنهها را در یک حساب رزرو نگه میدارند تا مالک اصلی بتواند آن را تمدید کند، آنها بلافاصله با سر رسیدن زمان تمدید به حذف و فروش آن به اشخاص دیگری اقدام میکنند؛ اما حذف یا فروش فوری آن غیرقانونی است.
آقای سلیمانینیا، نقش تحریم بانکی در عدم تمدید دامنهها را نیز رد میکند و میگوید: مشکل از انتقال پول به حساب شرکت آمریکایی نیست و ربطی به تحریم بانکی ندارد. هزینه خرید اعتبار برای تمدید این دامنهها از یک کارت اعتباری خارج از ایران به حساب شرکت ای.نوم واریز شده و آنها هم پول را برداشت کردهاند.
یکی از سایتهایی که با عدم تمدید اعتبار دامنه ناگزیر به تغییر نشانی اینترنتی شد، سایت رسمی صادق هدایت، نویسنده معاصر است که بنیاد صادق هدایت آن را اداره میکند. شرکت ای.نوم دامنه این سایت را به یک شرکت تبلیغاتی چینی در شانگهای فروخت.
بنیاد صادق هدایت در اعتراض به این اقدام شرکت ای.نوم در سایت خود نوشت: در دي ماه 1388 اعتبار دامنه این سايت به علت تحريم اینترنتی ایران از سوی آمریکا قطع شد. توضيحات ما كه اين سايت نميتواند با تحريم ارتباطي داشته باشد پذيرفته نشد كه سهل است در 18 فروردين 1389 موسسه امريكايي نام و امتياز سايت صادق هدايت را به يك شركت تبليغاتي مبتذل چيني در شانگهاي فروخت! اين عمل امريكاييها دقيقاً اهانت به فرهنگ و ادب ايران و زبان فارسي است كه هرايراني وطن دوستي بايد اين را به خاطر داشته باشد. پس ازآن كه امريكاييها سايت صادق هدايت را قطع كردند و نام و امتيازش را با زنندهترين وضع به يك تبليغاتچي چيني فروختند ما سايت صادق هدايت را با همان وضع و كيفيت قبلي زير نام sadeghhedayat.info زنده نگه داشتيم».
سپیده جدیری، شاعر و روزنامه نگار ساکن تهران و بنیانگذار و مدیر «جایزه شعر زنان» نیز یکی دیگر از کسانی است که با مشکل تمدید دامنه سایت این جایزه مواجه شده است. تمامی امور اطلاعرسانی و برنامهریزی «جایزه شعر زنان» به وسیله سایتی با نام «جایزه خورشید» انجام میشد که اکنون دیگر در دسترس نیست.
سپیده جدیری درباره نتایج تحریم اینترنتی میگوید: «با توجه به این که آقای احمدینژاد و وزرایش اجازه ورود به کشورهای مختلف و سخنرانی در آنها را دارند و در ایران هم تمام تریبونهای رسمی در اختیار آنها قرار دارد، نتایج این تحریم مسلما به نفع دولت ایران است چرا که به این ترتیب بسیاری از سایتهای منتقد دولت نمیتوانند به فعالیتهای خود ادامه دهند. فراموش نکنیم در ایران مهمترین تریبون مخالفان دولت همین اینترنت است زیرا روزنامههای منتقد دولت یکی پس از دیگری توقیف شدهاند و میشوند.»
او که اکنون با تعطیلشدن وبسایتش برای برگزاری جایزه شعر زنان در سال پیش رو با مشکل مواجه شده معتقد است: «این تحریم در صورتی مطلوب آمریکا خواهد بود که جانب دولت ایران را گرفته باشد. به عنوان مثال جایزه شعر زنان که من بنیانگذار و دبیرش هستم قرار است از امسال در اعتراض به سانسور فرهنگیِ دولت، کتابهایی را در این جایزه شرکت دهد که اداره کتاب به آنها مجوز انتشار نداده است؛ پس آن را میتوان یکی از منتقدان سیاستهای فرهنگی دولت احمدی نژاد به شمار آورد.»
وبسایت دهها نویسنده مستقل ایرانی از جمله نویسندگانی چون امیرحسن چهلتن، فرخنده آقایی، میهن بهرامی، لیلا صادقی، فرهاد حسن زاده، ... نیز در کنار سایتهای نشریات ادبی جزو قربانیان فعلی این تحریم هستند.
در میان وبسایتهای مربوط به نهادهای مدنی (NGO) نیز میتوان به سایت خانه موسیقی ایران اشاره کرد. خانه موسیقی معتبرترین نهاد موسیقی ایران و سازمانی غیردولتی است که اغلب موسیقیدانان ایرانی عضو آن هستند و ریاست شورای عالی سیاستگذاری این نهاد را نیز محمدرضا شجریان به عهده دارد.
سایت ادبی سخن نیز که از قدیمیترین سایتهای فارسیزبان است و از 12 سال پیش فعالیت دارد، امروز با همین تهدید روبهروست.
وبسایت بازنگار به عنوان یکی دیگر از وبسایتهایی که دو ماه پیش دامنه آن قفل شد و شرکت eNom نه تنها پاسخی برای تمدید این دامنه به وسیله مدیر آن در خارج از کشور نداد، بلکه آن را قفل کرد. این سایت به عنوان «خانه وبلاگهای فارسیزبان»، نخستین سایت ایرانی است که از چهار سال پیش به طور خودکار به بازنشر مطالب بیش از چند هزار وبلاگ میپردازد و فعالیت آن چند روز پیش به وسیله شرکت eNom متوقف شد.
همچنین این شرکت دامنه پیشین بازنگار را که به دستور قوه قضاییه فیلتر شده بود به کسانی در داخل ایران فروخت که دزدیدن طرح این سایت را دزدیدند و مسیر محتوایی دیگری خلاف جهت بازنگار را در پیش گرفتند.
سایت انجمن غیردولتی نویسندگان کودک و بیش از دهها سایت مربوط به نهادهای مدنی، خیریهها و تشکلهای دانشجویی غیر دولتی نیز از شمار همین سایتها هستند.
این موارد تنها چند نمونه کوچک است و هر یک از شرکتهای ایرانی دیگری که به طور اختصاصی خدمات ثبت دامنه ارائه میکنند هزاران سایت دیگر ثبت کردهاند که بسیاری از آنها امروز با همین مشکل مواجه شدهاند. تنها کسانی که دامنه خود را قبلاً به نام افرادی خارج از ایران ثبت کرده بودند این شانس را پیدا کردند تا سایتهایشان را زنده نگه دارند.
نهادهای مدنی، فعالان مدنی، نویسندگان، روزنامهنگاران و کسانی که امروز با مشکل از دست دادن سایتهای خود روبهرو شدهاند همواره از ثبت دامنه به وسیله شرکتهای ایرانی و استفاده از سرورهای ایرانی پرهیز میکنند. آنها به دلیل بی اعتمادی به سرویسدهندگان داخلی و اعمال نفوذ دستگاه امنیتی- اطلاعاتی و قضایی کشور بر آنها از شرکتهای خارجی در آمریکا و کانادا استفاده میکنند و اکنون با رفتاری از سوی شرکت eNom و شرکتهای مشابه مواجه شدهاند که فقط انتظار آن را از دولتی چون جمهوری اسلامی داشتند نه آمریکا.
در حالی که امروز در ایران وبسایتهای اینترنتی نویسندگان، فعالان مدنی و روزنامهنگاران با مشکل فیترینگ از سوی جمهوری اسلامی مواجهاند، دولت آمریکا با این تحریم اینترنتی بار سنگینی را از روی دوش جمهوری اسلامی برداشت. جمهوری اسلامی ایران با پیشبینی این تحریمها از چند سال پیش عملیات انتقال دامنهها و سرورهای سایتهای رسمی و دولتی را از کشورهای آمریکا و کانادا آغاز کرده بود و بر اساس بخشنامه مصوب هیأت دولت تمامی سازمانها موظف شدند از سرورهای داخل ایران استفاده کنند. با این اوصاف این تحریم پیش از آن که جمهوری اسلامی را هدف قرار دهد، جامعه مدنی ایران را نوک پیکان حمله قرار داده است.