در پنجمین اجلاس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، آیت الله خامنه‌ای در سخنانی به تاریخچه تشکیل اسرائیل و نبرد فلسطینی‌ها پرداخت و به مانند همیشه از «سازش‌کاری» برخی رهبران عرب انتقاد کرد. محمود کیان‌ارثی، روزنامه‌نگار حوزه خاورمیانه، نگاهی دارد به رای ایران بر تشکیل دولت فلسطینی.
موضوع رای به کشور مستقل فلسطینی به دردسری دیپلماتیک برای برخی دولت‌های جهان تبدیل شده است.
آمریکا و تعدادی از کشورهای اروپایی، با وجود فشار افکار عمومی در داخل و خارج، در جهت مخالفت با اعلام کشور مستقل فلسطینی در سازمان ملل موضع گیری کرده‌اند.
باراک اوباما در دیداری که با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، داشت رسما اعلام کرده که آمریکا مخالف طرح تشکیل کشور فلسطینی در سازمان ملل متحد است و آن را در شورای امنیت وتو خواهد کرد.
مخالفت روشن واشنگتن با طرح فلسطینی‌ها که دارای اهمیت نمادین فوق العاده‌ای در سطح عربی و در جهان اسلام است، هزینه سنگینی به سیاست خارجی باراک اوباما تحمیل کرده است.
واشنگتن در دوران بهار عربی تلاش کرده با فاصله گیری از متحدان خودکامه عرب‌اش، اعتبار خود را در افکار عمومی عربی افزایش داده و مانع از شکل گیری تصویری ضد انقلابی از سیاست خود در خاورمیانه شود.
از اینرو تلاش فلسطینی‌ها برای طرح درخواست خود در سازمان ملل متحد در زمانی بسیار نامناسب برای دولت باراک اوباما صورت می‌گیرد؛ چرا که او را در لحظه‌ای حساس به انتخاب میان تعهدات آمریکا به اسرائیل و تلاش‌ها برای بهبود چهره آمریکا در میان مردم منطقه وادار کرده است.
در این سوی دنیا، جمهوری اسلامی نیز درباره چگونگی رویارویی با طرح کشور فلسطینی در سازمان ملل متحد با تناقض روبرو شده است.
این تناقض از یکسو ناشی از نگره ایدئولوژیک جمهوری اسلامی به موضوع فلسطین و اسرائیل و از سوی دیگر الزامات عملگرایانه و مصلحت سنجی آن است.
سخنان رهبر جمهوری اسلامی
در پنجمین اجلاس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، آیت الل علی خامنه‌ای در سخنانی به تاریخچه تشکیل اسرائیل و نبرد فلسطینی‌ها پرداخت و به مانند همیشه از سازش کاری برخی رهبران عرب انتقاد کرد.
وی در سخنانش به راه حل تشکیل دو کشور پرداخته و گفت که مدّعای ایران آزادی فلسطین است، نه آزادی بخشی از فلسطین.
به گفته وی «هر طرحی که بخواهد فلسطین را تقسیم کند، یکسره مردود است و طرح دو دولت که لباس حق به جانبِ پذیرش دولت فلسطین به عضویت سازمان ملل را بر آن پوشانده‌اند، چیزی جز تن دادن به خواستهٔ صهیونیست‌ها یعنی پذیرش دولت صهیونیستی در سرزمین فلسطین نیست».
آیت الله خامنه‌ای تصریح کرد که این طرح به معنی پایمال کردن حق ملت فلسطین و باقی ماندن تهدید دائمی اسرائیل در منطقه خواهد بود.
البته در حالی که به نظر می‌رسد این سخنان به معنای رد کامل طرح محمود عباس باشد، رهبر جمهوری اسلامی نکته دیگری را به سخنانش اضافه کرد و آن اینکه «ملت فلسطین همانطور که در غزه عمل کرده‌اند، هر بخش از خاک فلسطین را که بتوانند آزاد کنند، به وسیلهٔ دولت برگزیدهٔ خود، ادارهٔ امور آن را برعهده خواهند گرفت ولی هرگز هدف نهائی را از یاد نخواهند برد».
بیان این نکته توسط رهبر، نوعی ابهام و سردرگمی در مواضع وی در قبال طرح محمود عباس است.
ابهامی که این پرسش را برای ناظران امور به میان کشیده که آیا سخنان اخیر رهبر جمهوری اسلامی به معنای مخالفت قطعی با طرح محود عباس است یا وی راهی را برای عدم مخالفت دولت ایران در سازمان ملل متحد با طرح دولت فلسطینی باز گذاشته است؟
تناقض با اصول
رای مثبت یا منفی جمهوری اسلامی به دولت مستقل فلسطینی به دو دلیل حساسیت برانگیز است.
نخست آنکه، رای مثبت به آن می‌تواند به معنای تایید راه حل دو دولت – دو کشور باشد که در بیست سال گذشته مبنای روند گفتگو‌ها میان تشکیلات خودگردان و اسرائیل بوده است.
دوم، تایید کشور مستقل فلسطینی توسط ایران متضمن پذیرش وجود اسرائیل به عنوان یک کشور در قلب خاورمیانه خواهد بود.
هر دوی این موضوعات در تناقض با اصول راهبردی جمهوری اسلامی در قبال موضوع فلسطین و اسرائیل قرار دارد.
تا کنون موضع رسمی جمهوری اسلامی درباره مساله فلسطین، راه حل همه پرسی در سرزمین تاریخی فلسطین و تشکیل یک کشور- یک دولت برای همه شهروندان مسیحی، مسلمان و یهودی ساکن در فلسطین بوده است.
به همین دلیل، رسانه‌های کشور در آستانه تقدیم درخواست فلسطینی‌ها به دبیر کل سازمان ملل متحد به گمانه زنی درباره موضع ایران پرداخته و تفسیری‌ها خود را از پذیرش یا رد احتمالی طرح فلسطینی‌ها توسط ایران ارائه داده‌اند.
عدم مخالفت ایران
تا پیش از سخنان آیت الله خامنه‌ای، از مجموع شواهد اینگونه برداشت می‌شد که ایران با طرح محمود عباس برای عضویت فلسطین در سازمان ملل متحد مخالفت نخواهد کرد.
محمود احمدی‌نژاد به تازگی گفته است که طرح به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطینی گامی به سوی آزادی تمام فلسطین خواهد بود و به این ترتیب آمادگی جمهوری اسلامی را برای رای مثبت به طرح محمود عباس اعلام کرده است.
این موضع وی در گفتگوی تلویزیونی اخیر وی با شبکه الجزیره قطر نیز تکرار شده است که گفت جمهوری اسلامی از مواضع فلسطینی‌ها در سازمان ملل متحد و هر اقدامی که در جهت منافع آن‌ها باشد پشتیبانی خواهد کرد.
در جریان سخنرانی رئیس تشکیلات خودگردان در سازمان ملل متحد که با استقبال گسترده و تشویق‌های پر شور هیات‌های حاضر در جلسه همراه بود، هیات ایرانی که شامل وزرای امور خارجه، کار و نیرو بود، سخنان محمود عباس را مرتب تشویق می‌کردند.
با این حال سخنان آیت الله خامنه‌ای علیه طرح دو کشور و مخالفت با تقسیم فلسطین، نوعی ابهام در مواضع ایران به وجود آورده است؛ بویژه اینکه مشخص نیست آیا وی طرح محود عباس را «پذیرش دولت صهیونیستی در سرزمین فلسطین» می‌داند یا گامی برای «آزادی بخش از خاک فلسطین».
پیامدهای مواضع ایران
عدم مخالفت ایران با طرح فلسطینی‌ها می‌تواند گامی هوشمندانه در سیاست خارجی کشور باشد.
اما در مقابل، رهبران جمهوری اسلامی می‌توانند با معیار قرار دادن اصول سیاست خارجی نظام در قبال مساله فلسطین، مخالفت اصولی خود را با طرح تشکیل کشور فلسطینی اعلام کنند.
در حالیکه احساسات درباره به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطینی در سازمان ملل متحد بسیار بالا گرفته است، این مخالفت می‌تواند جمهوری اسلامی را در کنار آمریکا و اسرائیل علیه آرمان فلسطین قرار دهد.
از سوی دیگر، به دلیل آنکه حکومت‌های ترکیه و عربستان، پشتیبانی خود را از طرح محمود عباس اعلام کرده‌اند، ضدیت ایران می‌تواند زمینه‌ای برای ضد عربی و ضد فلسطینی نشان دادن سیاست جمهوری اسلامی فراهم آورد.
برایند این موضع می‌تواند به تضعیف جایگاه جمهوری اسلامی در افکار عمومی عربی می‌انجامد.
در صورت رای مثبت نمانیدگی ایران در سازمان ملل به طرح عباس، نه تنها از این دو مساله اجتناب خواهد شد؛ بلکه ایران دو دستاورد همزمان از تحولات پیرامون این مساله خواهد داشت.
در حالیکه آمریکا و اسرائیل در موقعیتی دشوار و منزوی قرار گرفته‌اند، جمهوری اسلامی می‌تواند نشسته و نظاره گر بی‌اعتباری آمریکا و اسرائیل در مجامع بین المللی و در افکار عمومی عربی باشد.
همچنین، مخالفت آمریکا و اسرائیل با طرح فلسطینی‌ها به نوعی راه حل دو کشور- دو دولت را که غرب برای دو دهه درباره آن تبلیغ می‌کرد زیر سوال می‌برد که به نوعی به مواضع گذشته ایران مبنی بر بی‌سرانجام بودن روند صلح خاورمیانه مشروعیت می‌بخشد.
این روند که از هنگام صلح اسلو در آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی شروع شد بر مبنای تشکیل دو کشور اسرائیلی و فلسطینی قرار دارد.
جمهوری اسلامی همیشه از سوی غرب متهم بوده است که در مسیر صلح خاورمیانه مانع تراشی می‌کند.
اما همانگونه که بحث‌ها بر سر طرح محمود عباس در سازمان ملل نشان داد، راه حل دو کشور فلسطینی و اسرائیلی به اندازه کافی دچار تناقضات ذاتی و درونی است که مانع از تحقق آن شود.
در واقع تصمیم تشکیلات خودگردان فلسطینی برای کشاندن مساله تشکیل کشور فلسطینی به صحن سازمان ملل ثابت می‌کند که روند صلح خاورمیانه و گفتگو‌ها با اسرائیل بطور کامل فروپاشیده است.
دولت باراک اوباما در حالی اعلام کرده است که صحن سازمان ملل متحد محل مناسبی برای اعلام استقلال کشور فلسطینی نیست که آمریکا و انگلستان در سال ۱۹۴۸ در همین نهاد بین المللی و به بهانه رای سازمان ملل متحد، بنیان کشور اسرائیل را نهادند.
به هر صورت جمهوری اسلامی با مصلحت سنجی و پرهیز از تبدیل شدن به «دایه مهربان‌تر از مادر»، بدون پرداختن هزینه خاصی می‌تواند با رای مثبت خود در چند جبهه بین المللی امتیازاتی کسب کند.
امتیازاتی که مدیون راستگرایی دولت بنیامین نتانیاهو و نفوذ لابی صهیونیستی در کاخ سفید و سیاست خارجی ایلات متحده است.
