دولت آمریکا سپاه پاسداران و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران را متهم کرده که از سقوط ارزش ریال دربرابر دلار سود می‌برند.
بلومبرگ نیوز نوشته است که این اتهام در شرایطی مطرح شده که طبق گزارش روزنامه «دنیای اقتصاد» چاپ تهران، ارزش ریال ایران دربرابر ارزش دلار آمریکا در پنج هفته گذشته حدود ۱۵ درصد و از ماه مارس ۳۵ درصد سقوط کرده است.
این در شرایطی است که به گفته کارشناسان اقتصادی در تهران و واشنگتن اختلاف ۳۹ درصدی میان نرخ رسمی دلار بانک مرکزی و دلار بازار آزاد در ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر) بالاترین اختلاف در دو دهه گذشته بوده است.
دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی، گفته است که این اختلاف بین دو نرخ فرصت بهره‌برداری از شرایط موجود در ایران را برای سپاه پاسداران و بازرگانان وابسته به سپاه فراهم کرده است.
آمریکا سپاه پاسداران را به خاطر «همکاری» با برنامه هسته‌ای ایران و «ارتباط با تروریسم» در فهرست تحریم‌های ایران قرار داده است.
غرب احتمال داده که ایران در پوشش برنامه هسته‌ای قصد ساخت بمب اتم دارد اما ایران هدف از اجرای برنامه هسته‌ای را صلح‌آمیز اعلام کرده است.
آقای کوهن در جلسه کمیته روابط خارجی سنا گفته است که اعضای سپاه در میان عناصر حکومتی هستند و از این طریق می‌توانند با نرخ مناسب دولتی، ارز خارجی بگیرند و بعد این ارز را با نرخ بازار آزاد بفروشند و سود به‌دست آورند.
به گفته این مقام دولت آمریکا «در شرایطی که مردم عادی ایران برای خرید ارز مانند دلار و یورو مشکل دارند و باید با قیمت بازار آزاد آن را تهیه کنند دولتمردان ارشد این کشور و بازرگانانی که به سپاه و نهادهای تحت کنترل آن وابسته هستند می‌توانند ارز با نرخ رسمی به‌دست آورند.
دیوید کوهن گفته است که افزایش بی‌سابقه نرخ ارز در ایران «باعث بالا رفتن نرخ تورم، بی‌کاری و نارضایتی داخلی شده است.»
در تماس تلفنی بلومبرگ نیوز مقام‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا نگفته‌اند که براساس چه مستنداتی سپاه را به سود بردن در بازار ارز ایران متهم کرده‌اند.
رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، به تماس تلفنی بلومبرگ نیوز برای واکنش به این اتهام وزارت خزانه‌داری آمریکا پاسخ نداده است.
نفت، منبع درآمد ارزی
به گفته دیوید کوهن ایران تا سپتامبر ۲۰۱۰ از نرخ ارز رسمی واحد حمایت کرد و از ناحیه فروش نفت به ارزهای معتبر ازجمله دلار دست یافت. اما پس از تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل دسترسی بانک مرکزی ایران به ارزهای معتبر سخت شد.
براساس آمار وزارت انرژی آمریکا و صندوق بین‌المللی پول، ایران در سال ۲۰۱۰ حدود ۷۳ میلیارد دلار از ناحیه فروش نفت درآمد کسب کرد و بیش از ۵۰ درصد بودجه ملی خود را تأمین کرد.
خبرگزاری مهر نیز به نقل از غلامرضا مصباحی مقدم، عضو کمیسیون انرژی مجلس ایران، گزارش داد که انتظار می‌رود تا پایان سال جاری خورشیدی عواید حاصل از فروش نفت ایران به ۱۱۰ میلیارد دلار برسد.
«واکنش مردم به ناتوانی دولت»
حسین راغفر، کارشناس اقتصاد در دانشگاه الزهرا در تهران گفته است: ارزش ریال در بازار ماه‌ها است پایین آمده است. هم‌زمان با تصویب تحریم‌های جدید آمریکا و اروپا علیه سیستم بانکداری ایران و احتمال تحریم نفت کشور، مردم به این احتمال واکنش نشان می‌دهند که شاید دولت نتواند نرخ تورم ۱۹.۸ درصدی را کم کند یا اقتصاد داخلی را بهبود بخشد.
نرخ رسمی دلار در ۲۱ دسامبر ۱۱۰۳۰ ریال اعلام شد در حالی که نرخ دلار در بازار آزاد در همان روز ۱۵۳۰۰ ریال بود.
طبق گزارش دنیای اقتصاد این اختلاف روز دوشنبه ۲۶ دسامبر (۵ دی) با دلار بانک مرکزی ۱۱۱۰۰ ریال و دلار بازار آزاد ۱۵۱۵۰ ریال، به ۳۶ درصد رسید.
آقای راغفر گفته است: این اختلاف میان نرخ دلار بانک مرکزی و نرخ دلار بازار آزاد نشان می‌دهد که مردم به سیاستمداران و مقام‌های مالی در تثبیت اقتصاد کشور اعتمادی ندارند.
وبسایت الف نیز به نقل از احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ایران و کارشناس اقتصادی، با اشاره به نرخ سکه در بانک مرکزی و بازار آزاد نوشت که این اختلاف «باعث پیدایش درآمدها و رانت‌های هنگفتی از جیب بیت‌المال برای کسانی که به این منبع سکه بانکی دسترسی دارند، می‌شود».
روز پنج‌شنبه ۲۲ دسامبر (اول دی) قیمت هر قطعه سکه تمام بهار طرح قدیم نیز در بازار به شدت افزایش یافت و به حدود ۶۳۵ هزار تومان و طرح جدید آن نیز ۶۲۵ هزار تومان فروخته شد.
آقای توکلی که همواره منتقد سیاست‌های اقتصادی محمود احمدی‌نژاد بوده، گفته است: در آینده نه چندان دور می‌توان شاهد پیدایش طبقه‌های جدید اقتصاد ایران بود که از آب گل‌آلود اقتصاد ایران و به برکت جیب بانک مرکزی به نان و نوایی رسیده‌اند.
«تحریم زیر سؤال است»
این ادعا که سپاه پاسداران و دولتمردان ارشد ایران از ناحیه سقوط ارزش ریال به منفعت رسیده‌اند این سؤال را پیش آورده که آیا تحریم‌ها تأثیر ناخواسته‌ای برای ثروتمند کردن افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای و موشکی ایران دارد.
کن کاتزمن، از «سرویس پژوهش کنگره» که کتابی درمورد سپاه پاسداران ایران نوشته، با مطرح کردن این سؤال می‌گوید: «واضح است که تحریم‌ها به اقتصاد ایران آسیب می‌زند. اما آیا این تحریم‌ها به نهادهای مهمی که هدف فشار آمریکا هستند، فشار وارد می‌کند یا باعث می‌شود که دولت ایران در مقایسه با گذشته، نسبت به مردم این کشور قدرتمندتر ظاهر شود؟»
علی آلفونه، کارشناس مسائل ایران، گفته است که نهادهای دولتی ایران ازجمله سپاه پاسداران طی سال‌های جنگ ایران و عراق یعنی در سال‌های ۱۹۸۰ نیز از نوسانات ارزی سود برده‌اند.
به گفته آقای آلفونه «نهادهای دولتی و سپاه در آن زمان با دسترسی ویژه به نرخ ارز بانک مرکزی، از خارج سلاح خریدند و بخشی از ارز را در بازار سیاه فروختند.»
