در این مقاله موضوع مسجد و چاه جمکران و عریضه نویسی در آن مورد بررسی قرارگرفته‌است.

مرتضی وافی یزدی، دبیر شورای عالی فرهنگی و برنامه ریزی مسجد جمکران روز سه ‌شنبه با اشاره به این‌که توسل جزیی از مبانی دینی است «عریضه‌نویسی» را یکی از راه‌های آن شمرد.

متولی مسجد جمکران عریضه‌نویسی را «یک حرکت نمادگونه» خواند و گفت که متن آن باید به طریقی خاص باشد به‌گونه‌ای که چیستی درخواست مشخص شود تا از نوشته‌ها و درخواست‌های غیرشرعی و روش‌های غیر دینی جدا گردد. او در این زمینه به توزیع کاغذهای 100 و 150 ریالی را برای نوشتن عریضه و انداختن به چاهاشاره کرد.

مسجد جمکران آن‌گونه که پایگاه اطلاع رسانی آن روایت می‌کند بیش از هزار سال قدمت دارد و از سوی فرد صالحی به‌نام شیخ حسن بن مثله جمکرانی ساخته شده است. علت ساخت آن، خواب فرد اخیر بوده که در آن، امام زمان دستور به ایجاد مسجد را می‌دهد.

رسول جعفریان در بخش «وبلاگ مهمان» پایگاه اینترنتی خبر آنلاین، سخنان تولیت مسجد جمکران را به نقد کشیده و به‌خصوص سخنان او را مبنی بر عریضه‌نویسی و توزیع کاغذهای 100 و 150 ریالی برای نوشتن عریضه را نشان‌گر رواج روش‌های نامتعارفی می‌داند که در حوزه دین رخ می‌دهد.

آقای جعفریان به ماجرای دو سال پیش و شیشه‌ای که کنار مسجد نصب شده‌بوده اشاره می‌کند که وقتی با اعتراض آیت‌الله مکارم شیرازی روبرو شد جمع‌آوری گردید.

در آن زمان آیت‌الله مکارم درآوردن مسجد جمکران به عنوان امامزاده را محکوم کرده‌بود و اعمالی مانند تعظیم، فاتحه‌خوانی، بوسیدن شیشه سبزرنگ و دورشدن عقب‌عقب از آن را تقبیح کرده و آن را «ضربه‌ای» به مسجد جمکران شمرده‌بود.

به نظر نویسنده این وبلاگ تبعات چنین توصیه‌هایی از یک طرف، و دینی و مذهبی نشان‌دادن آن روشها از سوی دیگر، بیش از همه راه را برای باز شدن مسیرهای تازه‌ای فراهم می‌کند که به دشواری می‌توان آن‌ها را در شرع صحیح و صریح تعریف کرد.

رسول جعفریان تطبیق کلیاتی از قبیل عریضه‌نویسی به عنوان مصداقی از توسل را با پاسخ مکتوب امامان به نواب خاصه و نیز با اشاره به چند روایت مثلا از میرزا حسین نوری مردود می‌داند و به نظر او این امور نیاز به «تامل و اظهارنظر مراجع دینی» دارد.

او در این باره می‌نویسد چگونه می‌توان با چند روایت که آن هم صراحت ندارد، چنین رسمی را رواج داد در حالی که علما صدها روایت نقل شده توسط همین میرزای نوری را در باب تحریف قرآن، رد کرده و فاقد اعتبار و ارزش می‌دانند؟

به نظر رسول جعفریان این روشها حتی اگر درست هم باشند گاهی لازم است برای حفظ آبروی شیعه آنها را رها و از رواج علنی آن‌ها جلوگیری کرد.

چاه جمکران

رسول جعفریان با طرح احتمال ایجاد چاه در هر مسجد و امامزاده و تکیه‌ای می‌پرسد که چه تفاوتی بین جمکران و حرم امام رضا یا مسجدالنبی است که زائران میلیونی آنها چاهی نمی‌بینند که عریضه خود را درآن بریزند.

اگرچه مسجد جمکران سابقه قدیم دارد اما چاه کنار مسجد در سال‌های اخیر ضمن توسعه مسجد حفاری شده است که هیچ قداست و جنبه عبادی هم ندارد.

علت شهرت آن این است که در بعضی از روایات نقل شده که اگر کسی خواست عریضه‌ای برای امام زمان بفرستد آن را نوشته و در چاه آب یا آب روان بیاندازد.

متولی مسجد جمکران نیز با اشاره به روایات فوق در باره چاه تصریح می‌کند که این چاه «هیچ موضوعیت خاصی ندارد.» با این وجود در حال حاضر دو چاه برای زنان و مردان هست که می‌توانند عریضه‌های خود را در آن بیاندازند.

آقای مرتضی وافی در مورد سرنوشت این عریضه ها می‌گوید که هر دو یا سه ماه کلیه نامه‌ها بیرون آورده می‌شود و به خمیر تبدیل می‌شود و احدی آن‌ها را نمی‌خواند.

دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد جمکران بر این باور است که این نمادها و حرکت‌های اصیل نباید زمینه سوءاستفاده را فراهم کند و باید از خرافات و شبهات حفظ شوند اما به نظراو چنین زمینه سوءاستفاده برای چاه جمکران منتفی است.

در مقابل نویسنده مهمان وبلاگ خبر آنلاین، عقیده دارد که علما و مراجع در این موارد باید نظر بدهند و به خصوص توصیه می‌کند که شورایی از علمای درجه اول و مراجع ایجاد شده و میزان اعتبار رسمی این موارد را که به لحاظ شرعی مشکوک و مسیر توسعه آنها همراه دست انداز است و برای شیعه مشکل آفرین اعلام کند.

طرح جامع مسجد جمکران

مسجد جمکران در سال 1379 برای نخستین بار صاحب تولیت شد و طرحی برای گسترش آن در دستور کار قرار گرفت.

دولت آقای احمدی نژاد در سه اقدام جداگانه 25 میلیارد ریال برای ساختن غذاخوری ومهمان‌پذیر در اطراف مسجد جمکران، ایجاد شبکه خط ‌آهن و ریل به سوی این مسجد و نیز تکمیل پروژه تفریحی چاه جمکران اختصاص داد.

مساحت اولیه مسجد جمکران 250 هکتار بود. طرح جامع این مسجد که در دست اجراست شامل پنج شبستان، ساختمان‌های اصلی، ساختمان‌های اداری، خدماتی ورفاهی، پارکینگ‌های سرپوشیده و سرباز، فضای سبز خیابان‌ها وسرویس‌های بهداشتی است.

مرتضی وافی یزدی تولیت مسجد در دوره اول و دوم مجلس شورای اسلامی نمایندگی مردم یزد را برعهده داشت و در حال حاضر نماینده مردم یزد در مجلس خبرگان است. او تولیت مسجد جمکران را با حکم آیت الله خامنه‌ای  برعهده دارد.

عکس‌هایی از مسجد جمکران را اینجا ببینید.