نمایشگاه عکس پاریس (Paris Photo) که به مدت چهار روز از دهم تا سیزدهم نوامبر در سالن «گران‌پاله» پاریس برپا شد، میزبان پنج عکاس ایرانی بود.

 این نمایشگاه، یکی از مهم‌ترین رویدادهای عکاسی جهان است که هر ساله در اوایل ماه نوامبر در شهر پاریس برگزار می‌شود و عکاسان، کلکسیونرهای عکس، ناشران کتاب‌های عکاسی و گالری داران معتبری از سراسر جهان در آن شرکت می‌کنند.

در تصویر: پنج عکاس ایرانی در نمایشگاه  «پاریس فوتو»

نمایشگاه عکس پاریس که از سال ۱۹۹۷ به همت ریک گادلا، ناشر هلندی راه‌اندازی شده، از سال ۲۰۰۱ به طور مستمر، برگزار شده و  بازار مناسبی برای عرضه و خرید و فروش آثار عکاسان سراسر جهان است.

این نمایشگاه که امسال پانزدهمین سال برگزاری آن بود، قبلا در یکی از زیر زمین‌های موزه لوور پاریس برگزار می‌شد اما امسال جای آن تغییر یافته و در فضای وسیع تری در «گران پاله» برپا شد.

نمایشگاه عکس پاریس، امسال کارهای ۱۳۵ گالری دار مختلف از ۲۳ کشور جهان را در ۱۱۷ گالری خود جای داده بود و مجموعا کارهای عکاسی بیش از سه هزار عکاس از کشورهای مختلف جهان از جمله ایران را به تماشا گذاشت.

یکی از بخش‌های مهم این نمایشگاه، بخش «افتخار برای آفریقا» بود که در آن آثار سه نسل از عکاسان آفریقایی که از جنبه‌های مختلف زندگی مردم در قاره آفریقا عکاسی کرده بودند و در آنها موضوعاتی چون سکس،‌ نژاد و هویت را می‌شد دید، به نمایش گذاشته بود.

تعدادی از عکاسان، کلکسیونر‌ها و گالری داران ِ خبره و متخصص در امر قیمت گذاری و خرید و فروش عکس از جمله هاوارد گرین برگ، گالری دار سر‌شناس نیویورکی، ادوین هاوک گالری دار شیکاگو که ۳۰ سال در این کار است و تیم جفریز از لندن، انتخاب عکس‌های نمایشگاه پاریس را به عهده داشتند.

یکی از ویژگی‌های این نمایشگاه، دیدن پرتره‌هایی از نویسندگان، شاعران و ستارگان سر‌شناس سینمای جهان بود که برخی از آن‌ها برای اولین بار در در معرض دید عموم قرار گرفتند. پرتره بزرگی از مایاکوفسکی شاعر بزرگ روس، پرتره‌ای دیده نشده از ساموئل بکت، نمایشنامه نویس برجسته ایرلندی و عکس‌هایی از مریلین مونرو، بریژیت باردو، کلینت ایستوود، اما واتسن و دنیس هاپر، بخشی از پرتره‌های هنرمندان به نمایش در آمده در این نمایشگاه‌اند.

غرفه راه ابریشم

غرفه جاده ابریشم، تنها گالری عکس ایرانی حاضر در این نمایشگاه بود. این گالری که ده سال است به وجود آمده، به هنر عکاسی معاصر ایران اختصاص دارد و سه سال مداوم است که فعالانه در این نمایشگاه شرکت می‌کند و آثار عکاسان ایرانی را در معرض دید بازدیدکنندگان جهانی قرار می‌دهد. راه ابریشم با کارهای پنج عکاس ایرانی از جمله زنده‌یاد بهمن جلالی (با دوعکس از مجموعه تصویر خیال)، رعنا جوادی، شادی قدیریان، گوهر دشتی، آرش فایض (با عکس‌هایی از مجموعه ولگردی‌های یک پرسه زن) و کتایون کرمی که در دنیای عکاسی ایران، چهره‌هایی شناخته شده‌اند، برپا شد.

شادی قدیریان، فارغ التحصیل رشتۀ عکاسی از دانشگاه آزاد است که فعالیت عکاسی خود را از سال ۱۳۷۸ با مجموعۀ عکس‌های زنان دوره قجری با تم سنت و مدرنیته شروع کرد. در این عکس‌ها او زنان سنتی دوره قاجار را با لوازم خانگی عصر مدرن تصویر کرد و دنیای اگزوتیک و متضادی را نشان داد که در ایران و جهان مورد توجه بسیاری قرار گرفت. شادی تا کنون نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی متعددی در ایران و کشورهای دیگر برگزار کرده و سال قبل نیز با عکس‌هایش در نمایشگاه عکس پاریس شرکت داشته است.

شادی از جمله عکاسانی است که با موضوع‌های اجتماعی مربوط به جامعه امروز ایران کار می‌کند و زن ایرانی (سنتی و مدرن)، سوژه محوری اغلب عکس‌های اوست. روش عکاسی او، استیج فتوگرافی (stage photography) است، یعنی او فضای خاصی را می‌سازد و سوژه‌اش را در آن فضای خاص قرار می‌دهد و از او عکس می‌گیرد. روشی که خود آن را ساختن عکس (making photography) می‌نامد تا گرفتن عکس (taking photography). روشی که به فیلمسازی بیشتر شبیه است تا عکاسی و تولید هر عکس در آن بسیار پرزحمت، وقت گیر و تا حدی پرهزینه است.

شادی قدیریان امسال با تعدادی از عکس‌های مجموعه «خانم پروانه» در نمایشگاه پاریس شرکت کرد. او به گفته خودش، فضای کارش را در این عکس‌ها تغییر داده؛ اگرچه تم و نگاه فمینیستی‌اش را همچنان نگه داشته است. عکس‌های او این بار برخلاف فضای رنگارنگ و نشاط آور عکس‌های قجری یا زنان چادر به سر، تصاویری سیاه و سفید با کنتراست بالا هستند که در همه آن‌ها زنی را می‌بینیم که در فضاهای تاریک مثل سردابه یا سیاه چال، در حال بافتن تار عنکبوت است. عکس‌هایی که می‌تواند استعاره‌ای از وضعیت بغرنج زنان جامعه امروز ایران باشد که با دست خود، تنها روزن‌های رهایی از دنیای تاریک پیرامون خود را می‌بندند.

گوهر دشتی نیز با دو تابلوی عکس بزرگ در این نمایشگاه شرکت داشت. وی فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنر تهران است و سال قبل نیز در نمایشگاه پاریس فتو شرکت داشته است.

گوهر دشتی، از نظر روش ساختن عکس، رویکردی مشابه شادی قدیریان در عکاسی دارد اگرچه درونمایه‌های کار‌هایشان بسیار با هم متفاوت است. دشتی در عکس‌های استیلیزه و سوررئال خود، موقعیت‌های جفنگ و طنزآمیزی می‌سازد که بیننده را در‌ همان نگاه اول مبهوت می‌کند. او قبلا در مجموعه عکس‌های «زندگی روزمره و جنگ»، صحنه‌هایی از زندگی روزمره یک زوج جوان را در فضایی جنگ زده و کاملا غیرمتعارف تصویر کرده بود. آرامش زوج جوان هنگام غذا خوردن، رخت پهن کردن و خوابیدن در دل دشت باز جنوب در حالی که از همه سو با تانک‌ها و مسلسل‌های سربازان محاصره شده‌اند، موقعیت‌هایی به شدت گروتسک و کابوس گونه بود.

در عکس‌های گوهر دشتی که در گالری راه ابریشم نمایشگاه پاریس به تماشا گذاشته شده، این موقعیت گروتسک، شکل هولناک تری یافته است. در یکی از عکس‌ها دختربچه‌ای را می‌بینیم که کنار میز، خوابش برده و از تلفنی که روی میز است، خون جاری است. عکس دیگر که یک زن جوان (با چاقویی در دست)، یک پسربچه و یک ماهی را به گونه مات و ساکن در قاب کنار هم چیده است، خشونت و معصومیت را تواما به بیننده منتقل می‌کند. در این عکس‌ها، گوهر دشتی را خیلی متاثر از کارهای سورئال و خواب گونه میترا تبریزیان، عکاس ایرانی مقیم لندن می‌بینیم.