«نخنما» نام گزارشی است که با موضوع فعالیت غیر مجاز بیبیسی فارسی در ایران، از شبکه انگلیسی زبان پرستیوی پخش شده است.
گزارشی که فارغ از ساختار ناهماهنگ آن در صدد توجیه «دلایل ممنوعیت فعالیت بیبیسی فارسی» در ایران است. ممنوعیتی که به گفته شبکه پرستیوی ناشی از عملکرد «جاسوسی» در پوشش کار رسانهای است.
گزارش تصویری «نخنما» در واقع دومین بخش از استدلالاتی است که پیشتر نیز، در توجیه بازداشت گروهی از خبرنگاران آزاد، با نام «چشم روباه» از طریق «مرکز بررسی جرایم سازمان یافته» انتشار یافته بود. تفسیر، توجیه و استدلالات این گزارش مستند! گونه در القای فعالیت جاسوسی بیبیسی فارسی، هر چند به عادت، برای مخاطب ایرانی میتواند عادی جلوه کند!، اما برای مخاطب غیر ایرانی که گروه هدف شبکه پرستیوی است کاملا متفاوت است.
استفاده از تصاویر «بازداشت» و «بازجوئی» افرادی که به اتهام همکاری با بیبیسی فارسی بازداشت شده بودند، عملا باعث گردیده تا در نگاه مخاطب غیر ایرانی، شبکه پرستیوی همچنان بعنوان بازوی تبلیغاتی «وزارت اطلاعات» و «سازمان اطلاعات سپاه پاسداران» شناخته شود. استناد به گفتارهای ضبط شده در دوران «بازداشت» متهمین، اتفاقی است که پیشتر به دلیل شکایت خبرنگار کانال چهار تلویزیون بریتانیا، باعث ابطال مجوز پخش شبکه پرستیوی در بریتانیا شده است.
باید اذعان داشت که تفکر حاکم در رسانههای دولتی ایران، در سالهای اخیر، تحت تسلط دانش آموختگان مکتب «تئوری توطئه» بوده است. مکتبی که با افراط و تفریط در استدلالهای سست، تنها به مزاق طبقه حاکم و سادهدلان سیاستزده خوش میآید و در محیط رسانهای و سیاسی فارغ از اعتبار است.
محمد صادق کوشکی، از بنیانگزاران پژوهشکده مطالعات راهبردی، در گزارش تصویری «نخنما» و در توجیه محکومیت بازداشتشدگان، «جاسوسی» را تابعی از شرایط سیاسی و اجتماعی یک جامعه میداند که در تناسب با منافع ملی قابل تعریف است. غافل از این نکته که چنین تعریفی هم اینک بعنوان عامل محکومیت و بازداشت دو خبرنگار شبکه پرستیوی در لیبی مورد استناد قرار گرفته است و مدیران پرستیوی نیز با تکذیب هر گونه فعالیت جانبی از سوی خبرنگاران خود به دفاع از اصول اولیهٔ آزادی عمل خبرنگار و تعهدات ژورنالیستی روی آوردهاند.
استفاده از پوشش رسانهای برای فعالیتهای جنبی و گردآوری اطلاعات نظامی، سرّی به واقع یادگار دوران جنگ سرد و رویاروئی امریکا با کشورهای کمونیستی است. در این دوران دو کشور امریکا و اتحاد جماهیر شوروی با متهم کردن یکدیگر به جاسوسی و انتشار اسناد و اعترافات افراد دستگیر شده عملا فضای ژورنالیستی را به فضای رقابت اطلاعاتی تبدیل کردند. در این میان کشورهای بسیاری نیز با تاسی به چنین حربهای برای دستیابی به اطلاعات کشورهایی که دارای روابط دوستانه نبودهاند از پوشش خبرنگاری و فعالیت رسانهای استفاده کردهاند.
در طول سالیان بعد از استقرار حکومت جمهوری اسلامی و به دلیل روابط تیرهٔ سیاسی ایران با اکثر کشورهای اروپائی و منطقه، در موارد بسیاری خبرنگاران صدا و سیمای جمهوری اسلامی به دلیل فعالیتهای غیر رسانهای مجبور به ترک خاک کشور مقصد و بازگشت به ایران گشتهاند هر چند که نظر به ملاحظات سیاسی اخبار و حواشی چنین رفتارهائی ناگفته مانده است.
متهم کردن بیبیسی فارسی به جاسوسی و گردآوری اطلاعات طبقهبندی شده همزمان با ممنوعیت فعالیت این شبکه در ایران، در واقع اعلام و اذعان وجود «جنگ سرد» بین دو کشور ایران و انگلستان از سوی شبکه پرستیوی است. زیرا تنها با چنین استدلالی میتوان رفتار خبرنگاران آزاد را در زمان عدم حضور نمایندگان رسمی سیاسی و رسانهای، مغایر با «منافع ملی» و اقدام به «جاسوسی» تعبیر کرد.