یافته‌های پژوهشگران آمریکایی نشان می‌دهد که مردم پس از دیدن افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر می‌خورند؛ مگر این‌که هوشیارانه به اهداف سلامتی خود فکر کنند.

این پژوهش که یافته‌های آن در«مجله پژوهش مصرف کننده» منتشر شده نشان می‌دهد: «صرفا مشاهده فردی که برای ما تداعی‌کننده یک رفتار ناخواسته است منجر به افزایش شگفت‌آور آن رفتار در ما می‌شود» اما فکر کردن به سلامتی فردی و یادآوری اثرات ناخواسته پرخوری می‌تواند جلوی آن را بگیرد.

اگرچه گاهی دیدن فرد چاق موجب می‌‌شود ما تصمیم بگیریم سالم‌تر بخوریم، بیشتر ورزش کنیم و وزن خود را نیز کم کنیم اما گاهی نیز مانند یافته‌های پژوهش حاضر، موجب می‌شود بیشتر بخوریم.

مارگارت سی.کمپبل از دانشکده بازرگانی لیدز و گینا اس.مار از دانشگاه کلرادو به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش بودند که چرا وقتی مردم غالبا به مهمانی عصرانه‌ای فکر می‌کنند که درگذشته با دوستان خود داشته‌اند، به یاد می‌آورند بیشتر و ناسالم‌تر از آن‌چه می‌خواستند خورده‌اند. به نظر آن‌ها حضور یک دوست با اضافه وزن، کافی بوده که  آنچه آن‌ها «استریوتایپ یا کلیشه منفی» می‌نامند را در فرد برانگیزد.

پژوهشگران می‌گویند وقتی افراد با گروهی روبه‌رو می‌شوند که درباره آن‌ها کلیشه‌های خوب یا بد وجود دارد مانند «افراد چاق زیاد می‌خورند» موجب می‌شود آن‌ها هم مانند آن کلیشه عمل کنند.

پیشتر هم یک پژوهش در دانشگاه هاروارد نشان داده بود که افرادی که دوستان چاق دارند بیشتر اضافه وزن پیدا می‌کنند.

به باور پژوهشگران پژوهش حاضر «مشاهده فرد چاق منجر به کاهش موقت در تعهد فرد نسبت به هدف سلامتی خود و در نتیجه موجب خوردن بیشتر می‌شود. به این ترتیب انگیزه کلیشه‌های اجتماعی در برابر تایید استانداردهای اجتماعی قرار می‌گیرد.

سه آزمایش درباره تاثیر مشاهده فرد چاق در خوردن

پژوهشگران در پژوهش حاضر طی سه آزمایش به بررسی تاثیر مشاهده فرد چاق در خوردن افراد پرداختند. در آزمایش نخست پژوهشگران از دانشجویانی (با سن متوسط ۲۵ سال) که وارد طبقه اول ساختمان خوابگاه دانشجویی می‌شدند می‌پرسیدند که آیا حاضر به شرکت در یک بررسی کوتاه هستد. این بررسی کوتاه رتبه‌ بندی عکس‌هایی برای مطالعه‌ای در آینده بود که شامل تصاویر یک فرد دارای اضافه وزن، عکس یک فرد با وزن عادی یا یک چراغ بودد.

پس از تکمیل این مطالعه کوتاه پژوهشگران به شرکت‌ کنندگان مطالعه به خاطر کمک‌ آن‌ها به انجام این پژوهش و تشکر از آن‌ها، ظرفی حاوی آب‌ نبات تعارف کردند.

یافته‌ها نشان داد شرکت‌ کنندگان مطالعه که پیشتر، عکس فرد دارای اضافه‌ وزن را دیده بودند به طور متوسط بیشتر (۲.۲ عدد) از افرادی که شاهد تصویر فرد با وزن عادی یا یک شیء خنثی مانند چراغ بودند (۱.۵ عدد) آب‌نبات برداشتند.

در آزمایش دوم از افراد دعوت شد که پس از مشاهده تصاویری، در یک آزمون مزه‌ کردن شیرینی شرکت کنند.

 آن‌ها باید هشت نمونه شیرینی را درجه بندی می‌کردند و می‌توانستند دست کم یک تا هشت تای آن را مزه کنند.

یافته‌ها نشان داد کسانی که پیش از شروع مطالعه تصویر فرد دارای اضافه وزن را دیده بودند دو برابر افراد دیگر از شیرینی‌ها خوردند . این امر حتی وقتی که افراد مورد آزمایش در صدد حفظ وزن سالم خود هم بودند و براین باور بودند که شیرینی و آب‌ نبات باعث افزایش وزن می‌شود نیز صحت داشت.

این آزمایش با شرکت‌ کنندگان زن و مرد و با وزن‌های مختلف انجام شد.

نکته جالب آزمایش دوم آن بود که کسانی که صرفا «تصویر فرد چاق» را دیده بودند در مقایسه با دیگران شیرینی بیشتری خوردند اما کسانی که «تصویر فرد چاق در حال خوردن» را دیده بودند شیرینی کمتری خوردند.

این امر نشان می‌دهد که مشاهده فرد چاق صرفا کلیشه‌های موجود را برمی‌انگیزد اما مشاهده فرد چاق درحال خوردن رابطه بین چاقی و خوردن ایجاد می‌کند.

چگونه می‌توان با دیدن فرد چاق، پرخوری نکرد؟

به نظر پژوهشگران دو راه می‌تواند به مردم کمک کند که به هنگام مشاهده افراد دارای اضافه وزن، پرخوری نکنند. یکی از آن‌ها به یادآوردن رابطه بین خوردن و اضافه وزن است که می‌تواند با مشاهده تصویر فرد چاق در حال خوردن به دست آید و دیگری فکرکردن به اهداف سلامتی شخصی است که در دو آزمایش‌ یاد شده بررسی شد.

آزمایش سوم اما مشابه آزمایش پیشین بود با این تفاوت که پیش از آزمون مزه شیرینی، از شرکت‌ کنندگان خواسته شد که سه دقیقه درباره اهداف سلامتی خود یا یک موضوع غیرمرتبط مطالبی بنویسند.

یافته‌ها نشان داد وقتی افراد اهداف مربوط به سلامتی خود را به خاطر آورده و درباره آن مطالبی نوشته بودند، مشاهده تصاویر فرد چاق، لاغر یا اشیاء خنثی تفاوتی در میزان خوردن شیرینی آن‌ها ایجاد نکرد. 

از آن‌جا که مشکلات مربوط به چاقی و اضافه وزن می‌تواند به دلیل ارتباط‌های اجتماعی گسترش یابد، پژوهشگران به افرادی که نگران پرخوری هستند توصیه می‌کنند که «درباره اهداف سلامتی شخصی خود فکر کنند و نیز به هنگام احتمال مصرف مواد غذایی، اثرات ناخواسته پرخوری را به خاطر آورند که می‌تواند به آن‌ها در پرهیز از پرخوری کمک کند».