پژوهشگران در یک مطالعه گسترده نشان دادند که مصرف سه تا چهار فنجان چای یا قهوه در روز خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را کاهش می‌دهد

مرور و تحلیل چندین مطالعه نشان می‌دهد که نوشیدن قهوه (با کافئین یا بدون آن) یا چای خطر بروز بیماری دیابت نوع دوم را کاهش می‌دهد.

پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 تقریباً 380 میلیون نفر در سراسر جهان بیماری دیابت خواهند داشت.

اگرچه چاقی و عدم تحرک جسمانی همواره خطر بروز دیابت را افزایش می‌دهد اما علی‌رغم تحقیقات قابل توجه، نقش رژیم غذایی خاص و عوامل مربوط به شیوه زندگی هم‌چنان مبهم باقی مانده‌است. در مطالعه‌ای که چندی‌پیش به مرور و بررسی چندین مطالعه پیشین پرداخته بود مطرح شده‌بود که نوشیدن بیشتر قهوه می‌تواند با کاهش خطر ابتلا به دیابت همراه باشد اما مقدار داده‌ها از آن زمان تا کنون بیش از دوبرابر شده است.

راشل هاکسلی از انستیتوی بهداشت بین‌المللی جرج در دانشگاه سیدنی استرالیا و همکارانش 18 مطالعه شامل 457.922 نفر و رابطه میان مصرف قهوه و میزان خطر ابتلا به دیابت را در فواصل 1966 تا 2009 مورد بررسی قرار دادند.

آن‌ها هم‌چنین 6 مطالعه را که شامل 225.516 آزمودنی مصرف‌کننده قهوه بدون کافئین را نیز بررسی کردند. 7 مطالعه نیز با شرکت 286.701 آزمودنی مصرف کننده چای مورد بررسی قرار گرفت.

نویسندگان که ترکیب داده‌ها و تحلیل آن‌ را در شماره سوم ماه دسامبر 2009 در مجله «آرشیو پزشکی داخلی» منتشر کرده‌اند دریافتند هر فنجان اضافی قهوه مصرف شده در روز با 7 درصد کاهش در خطر ابتلا به دیابت همراه است.

افرادی که 3 تا 4 فنجان قهوه در روز نوشیده بودند، تقریباً 25 درصد کمتر از کسانی که اصلاً قهوه ننوشیده‌بودند یا میزان مصرف آن‌ها صفر تا 2 فنجان در روز بود خطر بروز دیابت داشتند. خطر ابتلا به دیابت در کسانی که روزانه بیش از سه تا چهار فنجان قهوه بدون کافئین می‌نوشیدند درمقایسه با کسانی که اصلاً نمی‌نوشیدند نیز به یک سوم کاهش یافت. خطر ابتلا به دیابت کسانی هم که بیش از سه یا چهار فنجان چای می‌نوشیدند در مقایسه با کسانی که اصلاً چای نمی‌نوشیدند، به یک پنجم کاهش یافت.

نویسندگان براین باورند که اثر مثبت آشکار مصرف چای و قهوه به‌نظر می‌رسد مستقل از تعداد متغیرهای دیگر بالقوه‌ای باشد که احتمال تاثیرات زیستی مستقیم را افزایش می‌دهند.

از آن‌جا که این رابطه بین مصرف قهوه و خطر دیابت در هر دو نوع قهوه با کافئین و بدون آن یافته شد می‌توان گفت که اثر حمایتی احتمالاً مربوط به کافئین نیست. ممکن است نقش سایر مواد موجود در قهوه و چای از جمله مگنزیم و آنتی‌آکسیدانت ‌های شناخته‌شده مانند لیگ‌نانز یا اسید‌های کلروژنیک مطرح باشند.

پژوهشگران نتیجه می‌گیرند که اگر این اثرات سودمند در تحقیقات آزمایشی کنترل شده مشاهده شود تلویحات آن برای میلیون‌ها انسانی که دارای دیابت هستند و یا خطر ابتلا به آن را دارند می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. مثلاً شناسایی مواد فعال این نوشیدنی‌ها می‌تواند امکانات جدید درمانی را در پیشگیری اولیه از بروز دیابت مطرح کند.

پروفسور لارس رایدن سخنگوی سوئدی انجمن قلب اروپا که خود متخصص دیابت است می‌گوید: این مطالعه به ارزیابی مجموعه مطالعاتی پرداخته است که هر یک به ‌تنهایی نمی‌توانستند با استحکام کافی از رابطه مثبت بین مصرف قهوه و چای با کاهش وقوع دیابت سخن بگویند اگرچه تک تک آن‌ها این رابطه را یافته بودند. بنابراین اصل کلی این است که اگر شما قهوه (باکافئین یا بدون آن) یا چای می‌خورید احتمال ابتلای شما به دیابت کمتر است. این یافته به دلیل نتیجه‌گیری ترکیبی بسیاری از مطالعات، قابل استناد است.

او چنین ادامه می‌دهد: در مورد زیان‌باربودن احتمالی قهوه برای بیماری قلبی- عروقی شواهدی وجود ندارد. به نظر من مردم می‌توانند با احساس راحتی قهوه بخورند. ضمن این‌که قهوه خطر ابتلا به دیابت را نیز کاهش می‌دهد اگرچه این کاهش به کوچکی 7 درصد باشد.

رایدن با اشاره به این‌که ایجاد تغییرات در شیوه زندگی خیلی مهم‌تر از مصرف روزانه قهوه است می‌گوید: قهوه در این زمینه کمک میکند اما کسانی که دارای وزن بالا هستند باید وزنشان را 5 تا 10 درصد کم کنند و نه بیشتر و فعالیت بدنی نظیر پیاده روی تند 30 دقیقه‌ای روزانه داشته‌باشند. در این صورت، خطر ابتلا به دیابت در این افراد 40 تا 50 درصد کاهش می‌یابد.

خوشبختانه در ایران نوشیدن چای نه تنها یک عادت نوشیدنی فراوان است و در همه خانواده‌ها مرسوم، بلکه از نظر فرهنگی نیز یک وسیله برای اجتماعی بودن و سرگرمی محسوب می‌شود. جای آن دارد که متخصصان در کشور ما با تحقیق در اثربخشی مواد مختلف موجود در چای و اندازه‌گیری دقیق آن‌ها به مطالعات گسترده در این زمینه بپردازند.