یک سند ویکی لیکس، یک یادداشت محرمانه از سفارت آمریکا در لندن است. در این یادداشت که با عنوان بی نظمی در انتخابات ایران دو ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ نوشته شده آمده است که اصلاح طلبان پراکنده و سرگردان به نظر می‌رسند. همین طور به زندگی دانشجویی میرحسین موسوی پرداخته شده است.

تاریخ تنظيم سند: ۲۰ آوریل ۲۰۰۹
محل تنظيم سند: سفارت آمریکا در لندن
طبقه‌بندی: محرمانه
موضوع: بی‌نظمی در انتخابات ایران
طبقه‌بندی به وسیله: گرگ بری، مشاور سیاسی

خلاصه:

۱- تحلیلگران ایرانی مقیم ایران و بریتانیا هیچ گرایش روشن یا الگوی نوظهوری در مبارزات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری ماه ژوئن نمی‌بینند. منابع دیدبان ایران در سفارت آمریکا در لندن (پولوف) به طور گسترده بر اهمیت مذاکره مستقیم با حکومت ایران تاکید دارند؛ اما زمان‌ها و تاکتیک‌های مختلفی را برای مذاکره توصیه می‌کنند.

چند کارشناس سیاسی ایران جداگانه به پولوف گفته‌اند که محافظه‌کاران ایران به خاطر احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا، به فضایی پرتردید و غیرقابل پیش‌بینی پرتاب شده‌اند.

۲- منابع پولوف معتقد هستند که اصلاح‌طلبان ایران نیز به‌ویژه پس از کناره‌گیری خاتمی نتوانستند متحد شوند. تاثیر نامزدی میرحسین موسوی، نخست‌وزیر سابق ایران بر نتیجه انتخابات، قابل اندازه‌گیری نیست.

اصلاح‌طلبان پراکنده و سرگردان به نظر می‌رسند و هیچ تمرکزی بر خواسته‌هایشان ندارند. آن‌ها فراتر از انتقاد از احمدی‌‌نژاد پیام مشخصی ندارند و همین‌طور چشم‌اندازی برای پیروزی در انتخابات.

موسوی باوجود شعارهایش برای آزادی‌های مدنی و سخنان نرمش در مورد اسرائیل و هولوکاست، هنوز برای بسیاری از جوانان ایرانی ناشناخته است: اگرچه، قدیمی‌ترها میرحسین موسوی را به دلیل عملکرد خوب او به عنوان نخست‌وزیر دوران سخت اقتصادی به یاد دارند. با این حال او کمتر از خاتمی در مقام نامزد الهام‌بخش رأی‌دهندگان مخالف احمدی‌نژاد ظاهر شده است.

رابط‌های تحلیلگر ایرانی از جمله ... [نام حذف شده] و دیگران در گفت‌وگوهای جداگانه، درباره گذشته تاریخی موسوی و اصطکاک او در زمان نخست‌وزیری‌اش با خامنه‌ای، رئیس‌جمهوری وقت (رهبر فعلی نظام) نظرات مشابهی دارند. آن‌ها توافق دارند که اختلاف شخصی نخست‌وزیر پیشین با خامنه‌ای، ویژگی بارز نامزدی موسوی است و او را از نظر احساسی، نه ایدئولوژیک، در جبهه اصلاحات قرار می‌دهد.

۳- اما ... [نام حذف شده] اهمیت استراتژیک کمی برای انتخابات قائل است. به اعتقاد او مذاکره مستقیم آمریکا با ایران، فراتر از انتخابات ماه ژوئن عمل خواهد کرد و اگر دنبال شود، تاثیری بنیادین و تعدیل‌کننده بر سیاست‌های ایران خواهد گذاشت.

... [نام حذف شده] معتقد است که مذاکرات آمریکا با حکومت ایران، صرف‌نظر از نتایج خاص مذاکرات، موجب تعدیل رفتار رژیم در داخل کشور و در صحنه بین‌المللی خواهد شد. او در مورد انتخابات ماه ژوئن فکر می‌کند که غرب، این بار نیز همانند انتخابات سال ۲۰۰۵، حمایت سیاسی و توانایی‌های طبقه کارگر و روستایی را دست کم می‌گیرد.

۴- بحران اقتصادی ایران و چشم‌انداز مذاکره با غرب، احساس آشفتگی موجود در فضای مبارزات انتخاباتی که منابع اطلاعاتی بیان می‌کنند، به همراه اشتیاق زیاد که ناشی از اعلام نامزدی خاتمی بود، مجموعه‌ای از محاسبات پیچیده و متغیرهای اساسی برای خامنه‌ای است که باعث می‌شود او تا آخرین لحظه اعلام اولویت‌های انتخاباتی یا سیاست‌های دیگر خود را عقب بیاندازد. (پایان خلاصه)

موسوی: قابل تحسین اما ناشناخته...

۵- کارشناسی که در پاراگراف سوم از او نام برده شد، ایده‌های اقتصادی موسوی و شعارهای انتخاباتی او را همانند احمدی‌نژاد، عوام‌فریبانه و در جهت توزیع مجدد ثروت می‌داند.

اعلام نامزدی موسوی در جنوب شهر تهران، به عنوان حوزه مرکزی او و احمدی‌نژاد، نشانه ادامه همان عوام‌فریبی و بازتاب موضوع‌هایی است که او قصد دارد در جریان مبارزات انتخاباتی دنبال کند. موسوی ممکن است سعی‌کند که احمدی‌نژاد را در شعارهای حمایتی او از طبقه کارگر به چالش بکشد اما بسیاری از کارشناسان ایرانی معتقد هستند که انتقاد موسوی از عملکرد اقتصادی احمدی‌نژاد و فساد حکومت، از پس مهارت‌های تبلیغاتی و ابزارهای حمایتی او بر نمی‌آید.

از سوی دیگر در طیف غیرعام، موسوی جذابیت اندکی برای هوادران خاتمی دارد که اکنون به گفته رابط‌های سفارت، یا (به احتمال زیاد) رای نمی‌دهند یا رای آن‌ها بین موسوی و کروبی، تقسیم خواهد شد.

۶- بر اساس گزارش رسانه‌های غربی، موسوی برای آن دسته از ایرانیان که پس از دوران نخست وزیری او (۱۹۸۹-۱۹۸۱) به سن قانونی رسیده‌اند، چهره کاملا ناشناخته‌ای است.

... [نام حذف شده] یکی از رابط‌ها دو روز قبل از اعلام نامزدی موسوی، به پولوف گفت که درباره نامزدی موسوی هیچ نظری ندارد. او با لحن شکایت گفت که «موسوی ۲۰ سال در غار خود با هنرش زندگی کرده و درباره سیاست ایران و ایرانیان امروز هیچ تصوری ندارد».

به باور او وابستگی‌های سیاسی در ایران تا حد زیادی احساسی است و ایرانیان کمتر از ۴۰ سال که اکثریت رای دهندگان را تشکیل می‌دهند، در مورد نامزدی موسوی خنثی هستند و هیچ حسی به او ندارند. به گفته این رابط، جوانان ایرانی، حتی کسانی که مثل خود او ضد احمدی‌نژاد هستند به موسوی رای نخواهند داد.

... [نام حذف شده] کارشناس سیاسی ایرانی قبل از بیانیه‌های معتدل اخیر موسوی درباره اسرائیل و هولوکاست، به پولوف گفت که فکر می‌کند موسوی در ادامه مبارزه انتخاباتی، لحنی شبیه لحن خاتمی (نزدیک به ادبیات مردم شمال شهر تهران) انتخاب کند؛ اما این کارشناس به دلایلی که قبلا برشمرد، اعتقاد دارد موسوی موفق نمی‌شود حمایت کافی جلب کند و در مقابل احمدی‌نژاد تهدیدی جدی به حساب آید.

۷- کارشناس سیاسی رابط سفارت گفت این‌که موسوی در جوانی، از دانشجویان هوادار هیپی‌ها در دانشگاه هنر بود و معروف بود که همانند دیگر دانشجویان انقلابی آن دوره، به صورت تفریحی ماری جوانا مصرف می‌کند، نمی‌تواند عاملی مهم تلقی شود چون بسیاری از همراه‌های انقلابی او در آن دوره چنین حاشیه‌هایی داشته‌اند.

او گفت بخشش رفتارهای تا حدی غیراسلامی افراد در قبل از انقلاب، امری رایج است و بیانگر راهی است که فرهنگ ایرانی خود را از هنجارهای سنی غیر صوفی جدا کرده و ایمان مذهبی و آیین را با مدارای انسانی در مورد ضعف های بشری می‌آمیزد.

رای به قالیباف؟

۸- ... رابط سفارت [نام حذف شده] می‌گوید کسانی که اخیرا از ایران به بریتانیا بازگشته‌اند، می‌گویند شاهد حمایت وسیع دوستان و اقوام خود از نامزدی اعلام نشده قالیباف شهردار تهران بوده‌اند. آنها کسانی هستند که دیگر از شیوه حرف زدن احمدی‌نژاد و وضعیت غم‌انگیز اقتصادی خسته شده‌اند و در غیاب نامزدی خاتمی، به قالیباف روی آورده‌اند.

این هواداران بلاتکلیف خاتمی، اکنون به قالیباف به عنوان تکنوکراتی مدرن و شایسته نگاه می‌کنند که با دیدی باز به جهان بیرون می‌نگرد.

پولوف از این و آن شنیده است که برف‌روبی خیابان‌ها و جمع‌آوری آشغال‌های تهران، از قالیباف تصویر فردی لایق و اهل عمل را در میان رای‌دهندگان با گرایش‌های مختلف ایدئولوژیک ایجاد کرده است.

این گرایش حتی میان افرادی دیده می‌شود که به دلایل شخصی یا بر اساس احساس تعهد به جامعه مدنی از قالیباف ابراز تنفر کرده‌اند. کسانی که از قالبیاف به عنوان یکی از مقام‌های امنیتی، به خاطر امضا نامه معروف سپاه پاسداران به خاتمی در سال ۱۹۹۹ منزجر شدند. در این نامه از خاتمی خواسته شده بود به برخورد نرم با دانشجویان معترض پایان دهد.

«درخواست نوشتن نامه به دولت آمریکا»

۹- رابط مذکور [نام او حذف شده] دو بار در نهم آوریل به پولوف گفته است که فرد ... [نام این فرد حذف شده] در لندن با فرد دیگری به نام ... [نام فرد حذف شده] دیدار کرده و گفته که در هفته‌های اخیر به طور منظم از قالیباف حمایت کرده و می‌خواهد بداند که آیا دولت آمریکا مایل است از نامزدی قالیباف در انتخابات حمایت کند.

پولوف در جریان دیدار خود با ... به او گفت اگرچه بولتن‌های ... در مورد تحولات مربوط به انتخابات همیشه از نظر اطلاعاتی جالب بوده، اما دولت آمریکا نمی‌تواند، محرمانه یا علنی یا هر شکل دیگری، از هیچ یک از نامزدهای انتخاباتی در کشورهای دیگر طرفداری کند.

فرد مذکور، به نظر با پذیرش این حرف پولوف احساس خشنودی کرد که احترام به حق حاکمیت، و دخالت‌ نکردن در سیاست داخلی ملت‌های دیگر، تنها اصل قابل قبول برای هر دولت است. 

۱۰- ... با حفظ احترام برای نامزدی قالیباف، پذیرفت که انصراف قالیباف از نامزدی در انتخابات، نشانه ضعف او نیست بلکه به معنی آگاهی او از این نکته است که باید حمایت محافظه‌کاران از خود را به تدریج وسعت دهد.

به اعتقاد این فرد، انصراف موقت قالیباف از شرکت در مسابقه انتخاباتی، هم مانع از مانور نامزدهای دیگر علیه او شده و هم به حامیان متنفذ او این امکان را می‌دهد که در پشت صحنه بمانند و زمانی که مساعد بود، حمایت خود از شهردار تهران را اعلام کنند.

«ناامیدی» محافظه‌کاران، از چشم‌انداز مذاکره...

۱۱- فرد ... (لطفا نام او فاش نشود)‌ و همین‌طور ... به  پولوف گفته‌اند که سکوت دولت اوباما و پیام‌های محکم آمریکا در هفته‌های اخیر در مورد زمان، شیوه و ماهیت مذاکرات مستقیم، باعث ایجاد «ناخرسندی و تردید» در میان محافظه‌کاران درون حکومت شده است.

رابط مذکور که به خاطر فعالیت‌های مدنی، تعامل نزدیکی با مقام‌های امنیتی حکومت ایران دارد، گفته است که این تشویش محافظه‌کاران، باوجود سرکوب رسانه‌ها و نهادهای مدنی، باعث ایجاد فضای سیاسی جدیدی برای ظهور نامزدهای اصلاح‌طلب مثل خاتمی و موسوی شده است. در همین راستا،

یکی دیگر از رابط‌ها به پولوف گفت که بسیاری از محافظه‌کاران قدیمی، از تغییر صحنه بین‌المللی در دوران ریاست جمهوری اوباما ناخرسند هستند و می‌خواهند شاهد به قدرت رسیدن قالیباف جوان و پویا اما وفادار و معتمد نظام در دستگاه امنیتی ایران باشند.

اصلاح‌طلبان غیرمنسجم

۱۲- ... اضافه کرد که این فضای سیاسی و برافروختگی مقام‌های محافظه‌کار، احتمالا سبب ماندن کروبی در صحنه انتخابات می‌شود؛ حتی اگر حضور او باعث شود که رای نامزدهای اصلاح‌طلب بشکند. ... [نام حذف شده] رابط پولوف به او گفت که غرور شخصی و نفسانی کروبی، باعث می‌شود که او بدون در نظر گرفتن اینکه چه چشم‌انداز ضعیفی در انتخابات دارد یا چه لطمه‌ای می‌تواند به نامزدهای اصلاح‌طلب دیگر وارد کند، در صحنه انتخابات باقی بماند.

به اعتقاد ... با کناره‌گیری خاتمی، اصلاح‌طلبان قادر نخواهند بود که بین خود به یک همبستگی برسند و نامزد واحدی را معرفی کنند و این عدم همبستگی احتمالا به نفع احمدی‌نژاد تمام خواهد شد. او گفت: ما ایرانی‌ها نمی‌دانیم چطور به مصالحه برسیم و نمی‌دانیم اصلا مصالحه یعنی چه. از این رو آن را به منزله شکست می‌دانیم. 

رد پیشنهاد ائتلاف با محسن رضایی

۱۳- ... به پولوف گفت، که محسن رضایی، دبیر شورای تشخیص مصلحت نظام و فرمانده سابق سپاه پاسداران با ارسال نامه بلندبالایی (در سه بخش) به احمدی‌نژاد از طرف ۱۴حزب و گروه محافظه‌کار، به احمدی‌نژاد پیشنهاد داد که محافظه‌کاران برای تعیین ساختار دولت بعدی در انتخابات ائتلاف کنند.

این نامه نخستین‌بار پانزدهم مارس در مطبوعات ایران منعکس شد. ... رابط پولوف شخصا این نامه را ندیده است اما گفت که در رسانه‌های غیر رسمی، مرتب درباره این نامه بحث می‌شود. بر مبنای بخش‌هایی از نامه که برای فرد مذکور تشریح شده، از شخص معینی به عنوان رئیس‌جمهوری اسم برده نشده اما برای احمدی‌نژاد، مقامی در حد وزارت درنظر گرفته شده بود. 

۱۴- طبق گفته ... احمدی‌نژاد در آخرین ملاقاتش با نمایندگان ۱۴ گروه سیاسی، پیشنهاد ائتلاف سیاسی را رد کرد. با این حال محسن رضایی، با اطلاع و تصویب نمایندگان ۱۴ گروه سیاسی، برای بار دوم آن نامه را برای احمدی‌نژاد فرستاد اما احمدی‌نژاد هرگز به آن پاسخ نداد. خامنه‌ای به طور مستقیم جزو این پیشنهاد ائتلافی نبود و رابط مذکور معتقد بود که خامنه‌ای هیچ نظر خاصی درباره پیشنهاد ائتلاف ارائه نکرده بود.

به گفته ... وجود این نامه و حمایت وسیع محافظه‌کاران از آن در پرتو سخنرانی ۲۰ مارس خامنه‌ای در مشهد اهمیت خاصی دارد. در آن سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی، بر حمایت قبلی خود از احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌جمهوری که وظایفش را انجام می‌دهد، تاکید کرد.

احمدی نژاد به عنوان یک نامزد محتمل

۱۵- یکی از افراد شناخته شده برای وزارت خارجه [نام حذف شده]  پیش از کناره‌گیری خاتمی، پیش‌بینی کرده بود که انتخابات ماه ژوئن، صحنه رقابت احمدی‌نژاد، خاتمی و قالیباف خواهد بود و از این میان دو نفر به دور دوم راه خواهند یافت که یکی از آنها حتما احمدی‌نژاد است. .... به احتمال کناره‌گیری خاتمی و نامزدی موسوی اشاره کرد اما گفت که موسوی و خاتمی در صورت ماندن در رقابت، شباهتی به هم ندارند.

هر دو اصلاح‌طلب نامیده می‌شوند اما اصول انتخاباتی‌شان متفاوت خواهد بود. بر اساس استدلال این فرد، میزان مشارکت رای‌دهندگان مخالف احمدی‌نژاد، کلید اصلی فهم نتیجه انتخابات خواهد بود.

او پیش‌بینی کرد که احمدی‌نژاد در انتخابات پیروز شود چرا که خامنه‌ای خیلی دیر و احتمالا با اکراه، به طور علنی احمدی‌نژاد را تایید خواهد کرد. بر مبنای استدلال تحلیلگر مقیم تهران، رقابت شدیدی در میان چهره‌های درون رژیم وجود دارد که نخستین کسی باشند که بتواند با دولت جدید اوباما به مذاکره نشسته و برنده اعتبار سیاسی داخلی کشور باشد.

۱۶- رابط مورد نظر، احمدی‌نژاد را یکی از افرادی می‌داند که برای رسیدن به این اعتبار تلاش می‌کند.

او هشدار داد که مذاکره از طریق مجراهای تحت کنترل احمدی‌نژاد مثل وزارت امور خارجه یا وزارت اطلاعات، یا دفتر ریاست جمهوری، هرگز برای دولت آمریکا سودمند نخواهد بود چرا که بینش جهانی احمدی‌نژاد، اساسا در تقابل با هرگونه کاهش رویارویی با ایالات متحده و بازگشت دوباره ایران به صحنه اقتصادی و سیاسی بین‌المللی است.

به گفته او، مجراهای ارتباطی احمدی‌نژاد برخلاف نهادهای تحت کنترل خامنه‌ای، تمایل کمی به محرمانه نگه داشتن ارتباطات با آمریکا دارند.

احمدی‌نژاد در مذاکرات باشد یا نه؟

۱۷- برخلاف نظر بیشتر رابط‌های پولوف که به نظرشان هنوز برای شروع مذاکرات زود است و این مذاکرات (به جای کانال‌های احمدی‌نژاد) از طریق خامنه‌ای پیگیری شود، یکی از افراد شناخته شده وزارتخانه، به پولوف گفت که احمدی‌نژاد، با کمک بلندگوهای پرقدرت خود از مذاکرات مستقیم به نفع خود بهره خواهد گرفت حالا مذاکرات از هر کانالی که انجام شده باشد.

این فرد با انجام مذاکره مستقیم قبل از انتخابات ایران و فراتر از کانال‌های از پیش استفاده شده مثل مذاکرات امنیتی بغداد، مخالف بود.

این مدیر تشکل غیردولتی، دلایل دیگری نیز آورد تا نشان دهد که دیدگاه سیاسی و جهانی احمدی‌نژاد، هر دو کوته‌نظرانه است. از دید او، احمدی‌نژاد، ممکن است وارد یک نمایش سیاسی فرسایشی شود اما حاضر به مصالحه پایدار با دولت آمریکا نیست.

۱۸- یکی از رابط‌های پولوف، انتخابات ماه ژوئن را با منافع استراتژیک غرب بی‌ارتباط می‌داند.

این فرد (نام او نباید فاش شود) اخیرا در مذاکرات خصوصی با پولوف، شدیدا به انتقاد از سخنرانی اخیر دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا در امارات متحده عربی پرداخت.

میلیبند در سخنرانی خود، از دولت‌های عرب منطقه خواست که علیه نفوذ منطقه‌ای فزاینده ایران متحد شوند. این فرد که خود را «غیر عرب‌گرا» نامید، معتقد بود که منافع آمریکا و غرب در گرو مذاکرات مستقیم پایدار و وسیع استراتژیک با ایران است.

فرد مذکور معتقد است که تکامل روابط ایران و آمریکا تنها از طریق تعریف دوباره آن بخش از منافع ملی که با هم تداخل دارند، میسر است.

۱۹- ... [نام حذف شده] در نظرات خود تاکید کرد: سلطه‌جویی منطقه‌ای ایران نسبی است. ایران سال ۲۰۰۱، عمل‌گرایی و انعطاف‌پذیری خود را در جلب حمایت ائتلاف شمال در توافق‌نامه بن نشان داد.

سیاست ایران بازتاب‌دهنده سنت‌های فرهنگی این کشور و تکثر فراگیری است که باعث می‌شود این کشور بیش از سایر شرکای غرب در منطقه، با نظام‌های غربی هم‌خوان باشد.

هشت سال جنگ ایران با عراق، یک نوع استقلال و خودکفایی به ایران داد که دیپلماسی کنونی آن را شکل می‌دهد.

خاتمی ممکن است برای رژیم، یک چهره مردمی مناسب در عرصه بین‌الملل (بوده) باشد.
گرایش‌های  احساسی طرفدار آمریکا در ایران بیش از هر کشور دیگر در منطقه است. 

تفسیر:

۲۰- آشفتگی ظاهری وسیع در مبازات انتخاباتی ایران که توسط رابط‌ها و منابع ایرانی پولوف تشریح شد، هم بر نقش مسلط رهبر جمهوری اسلامی به عنوان داور و قدرت نهایی بر بیشتر نهادهای جمهوری اسلامی تاکید دارد، هم بر نقش متعادل کننده او در رقابت نیروها و گروه‌های مختلف سیاسی. این پویایی شاید علاوه بر مبارزه انتخاباتی، در تعیین دیپلماسی ایران نیز موثر باشد.

قدرت نفوذ فعلی خامنه‌ای، بیشتر ناشی از ادامه سکوت او و پرهیز از تصمیم‌گیری و وادار کردن نیروهای داخلی برای پیش‌بینی نظراتش است تا این که ناشی از حمایت او از نامزدی یک فرد خاص باشد.

۲۱- همین که خامنه‌ای به طور علنی از یک نامزد حمایت کند، همه بازیگران سیاسی، هم کسی که از حمایت او بهره‌مند شده و هم آنها که مخالف این حمایت هستند، احتمالا آزادی بیشتری خواهند یافت که وارد عمل شوند.

در این صورت، اگر نیازی به تاثیرگذاری در انتخابات‌، اوضاع اقتصادی و دیپلماسی خارجی باشد، خامنه‌ای به خاطر حیثیتی که به خطر افتاده، در تصمیم‌گیری دست چندان بازی نخواهد داشت. رهبر جمهوری اسلامی، دلایل کافی دارد که به خاطر انتخابات ماه ژوئن و احتمالا جلوگیری از محاسبات بین‌المللی، تا لحظه آخر، کارت‌هایش را مخفی نگه دارد و رو نکند.

کد سند: 09LONDON923