بالا رفتن سطح آگاهی اجتماعی زنان، به ویژه در ایران، سبب شده است که آنها به موازات جنبش‌های اجتماعی خود، نقش بیشتری در فعالیت‌های اقتصادی بازی کنند.

مجمع شورای بانوان بازرگان با حضور اعضا و هیات رییسه این شورا صبح امروز در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.

فاطمه مقیمی، رییس شورای بانوان بازرگان می‌گوید که این شورا در سال 86 با هدف توانمندسازی زنان در امور تجاری و اقتصادی در اتاق بازرگانی راه اندازی شد.

اتاق بازرگانی تهران بیش از یک‌هزار عضو زن دارد كه به نظر می‌رسد بزرگترین تشكل كشور در امور مرتبط با زنان محسوب به‌شمار آید.

اعضای این تشكل در بخش‌های مختلف اقتصادی مانند مواد غذایی، واردات، صادرات، خدمات، حمل و نقل، مواد نفتی ودارویی، محصولات كشاورزی، صنایع سنگین و مهندسی مشاوره فعالیت می كنند.

آمار مشارکت زنان و پیش‌بینی آینده

بر اساس آخرین نتایج سرشماری مرکز آمار ایران، 36 درصد زنان شاغل در كشور دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، در حالی كه این میزان برای مردان 13 درصد است.

گسترش آموزش دانشگاهی در میان زنان در چند سال گذشته سبب شده است كه تعداد شاغلان زن دارای تحصیلات دانشگاهی افزایش قابل توجه نشان دهد.

کارشناسان مرکز آمار ایران پیش بینی کرده‌اند که نرخ مشاركت زنان در دهه آینده حدود 25 درصد افزایش یابد.

پیش‌بینی‌ها همچنین نشان می‌دهد که تا سال 1388 در ایران یک سوم نیروی كار زنان را گروه سنی 20 تا 24 سال تشکیل دهد و عرضه نیروی كار زنان در این گروه سنی از 17.2 درصد در سال 1375 به 32 درصد در سال 1388 افزایش یابد.

اما سهم زنان گروه سنی 25 سال به بالا در سال از61.3 درصد به 56 درصد کاهش می‌یابد که تحلیلگران آماری یکی از دلایل آن را بالا رفتن سطح تحصیلات دانسته‌اند.

آنها علت افزایش نرخ مشاركت زنان را گذشته از بالا رفتن سطح تحصیلات دانشگاهی، تغییر شرایط اقتصادی جامعه دانسته‌اند.

رویارویی با تغییرات معیشتی

قوانین کشور به مردان اجازه می‌دهد که از اشتغال همسران یا فرزندان دختر خود جلوگیری كنند.

اما با تغییرات وضع معیشت در ایران، مردان به تنهایی نمی‌توانند عهده‌دار تامین اقتصادی خانواده باشند و زنان نیز باید دوشادوش مردان به فعالیت اقتصادی بپردازند.

با این که زنان به طور کلی دستمزدهای پایین تری نسبت به مردان دریافت می‌كنند، میزان بیكاری آنها در تمامی سطوح تحصیلی تقریبا دو برابر مردان است و موقعیت‌های شغلی كمتری نسبت به تحصیلات و تجربیات خود در بخش‌های عمومی و خصوصی پیدا می‌کنند.

زنان و تولید عشایری و روستایی

بر اساس برخی آمارهای موجود، حدود98 درصد خانواده‌های روستایی و عشایری ایران به کار تولید در صنایع غذایی مشغولند.

سهم زنان روستایی در صنایع تبدیلی حدود50 درصد، در تولید محصولات زراعی و باغی حدود22 درصد، در صنایع دستی حدود75 درصد و در کاشت، داشت و برداشت به ترتیب حدود 24،25 و26 درصد است.

مطالعه جمعیت زنان روستایی نشان می‌دهد که آنها در طول فصل زراعی حدود14 ساعت در شبانه روز کار می‌کنند.

گفتنی است آمارها نشان می‌دهد که زنان ایران 100 درصد امور مربوط به پرورش دام و طیور را بر عهده دارند.

تاریخ و اقتصاد فمنیستی

صاحب‌نظران معتقدند که با تبدیل اقتصاد دامی به اقتصاد فئودالی، زنان به تدریج به كنج خانه‌ها كشیده شدند و با افزایش اقتدار مردان، زنان از حقوق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود محروم شدند.

براین اساس زن در قرون وسطی نسبت به مرد ارزش خود را از دست داد.

آنها می‌گویند با صنعتی شدن جامعه اروپایی در قرن شانزدهم میلادی، زنان دوباره وارد عرصه تولید شدند و توانستند موجودیت خود را اعلام كنند.

اقتصاد فمنیستی كه اکنون به عنوان بخشی از جنبش فمنیستی در جهان مطرح است، از سال 1960 میلادی تعریف شد تا روش های اقتصادی مردانه و خارج ساختن زنان از حیطه اقتصاد را زیر سوال ببرد و وضعیت اقتصادی زنان را اصلاح کند.

اقتصاددانان فمنیست با انتقاد از نظام سنتی اقتصاد می‌گویند که انتزاعی بودن بیش از حد اقتصاد سنتی که حاصل جنسیت‌گرایی در جهان غرب است، به زندگی واقعی افراد کمک خاصی نمی‌کند.

اما این دیدگاه زنان را در فعالیت اقتصادی از مردان جدا نمی‌کند بلکه معتقدند اقتصاددانان زن تجربه‌هایی دارند كه اقتصاددانان مرد ندارند.

براساس اقتصاد سنتی زنان به کار خانگی تشویق شده‌اند که ارزان‌ترین و بی‌دردسرترین شکل تولید است.

با این حال زنان بیشترین سهم از مشاغل بدون حقوق دنیا را در اختیار دارند، اما سهمشان از كل نیروی كار جهان بسیار بیشتر از سهم آنها در قرن گذشته است.

برخی تحلیلگران اقتصادی همچون كوین دالی، اقتصاددان مؤسسه گلدمن سكس، می‌گویند که اگر زنان بیشتر در مشاغل دارای حقوق استخدام می‌شدند، وضعیت اقتصادی دنیا بهتر از وضع فعلی آن بود.

همچنین بخشی از نگرانی‌ها درمورد کاهش زاد و ولد، با افزایش دستمزد زنان از بین می‌رود و آنها تمایل بیشتری برای بچه‌دار شدن پیدا می‌كنند.

زنان خاورمیانه

منطقه خاورمیانه در مقایسه با دیگر مناطق جهان کمترین نرخ فعالیت اقتصادی زنان را دارد.

زنان عربستان سعودی كمترین میزان مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی را دارند.

كارمندی در بخش دولتی رایج‌ترین نوع اشتغال زنان خاورمیانه است، زیرا سطح دانش آنها بالا رفته و مردان نیز ترجیح می‌دهند در بخش خصوصی كه سود بیشتری دارد مشغول شوند.

اما زنان خاورمیانه در بخش خصوصی به ویژه در هتل‌ها و رستوران‌ها کمتر دیده می‌شوند.

این تحلیل وجود دارد که زنان به دلیل هنجارهای اجتماعی و فرهنگی منطقه خود، از مشاغلی که با مردم غریبه ارتباط دارند دوری می کنند یا توسط مردان منع می‌شوند.

با این حال آینده بهتری برای زنان خاورمیانه از نظر مشارکت اقتصادی پیش‌بینی می‌شود و هنجارهای سنتی در حال تعدیل‌شدن هستند.

دولت‌ها وظیفه دارند با برداشتن موانع قانونی و اجتماعی در راه مشارکت زنان، ضمن در نظر گرفتن حقوق آنها از استعداد و تواناییشان بهره‌برداری کنند.