یکی از دلایل مرگ و میر زنان باردار در جهان استفاده از روش‌های سقط جنین غیرقانونی است

میزان مرگ و میر زنان باردار همیشه به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی توسعه کشورها در نظر گرفته می‌شود. اهمیت این شاخص به حدی است که به عنوان یکی از هفت هدف اصلی سند توسعه هزاره سازمان ملل تا سال 2015 اعلام شده است.

بر اساس این سند، میزان مرگ و میر زنان باردار باید تا سال 2015، به سه چهارم میزان مرگ و میر در سال 1990 که برابر بود با مرگ 900 نفر از بین هر 100 هزار، کاهش یابد.

این در حالیست که در حال حاضر سالانه نزدیک به 500 هزار زن جان خود را به دلیل عوارض بارداری و زایمان در جهان از دست می‌دهند.

بر اساس آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد، که در ژانویه گذشته منتشر شد، ایران در میان 128 کشور جهان در مکان 76 در زمینه میزان مرگ و میر زنان قرار دارد.

گزارشات سازمان ملل نیز در خصوص میزان دستیابی کشورها به اهداف سند توسعه هزاره، میزان مرگ و میر زنان باردار در ایران را حدود 76 نفر در میان هر 100 هزار نفر اعلام کرده است.

این سازمان گزارش می‌دهد که میزان مرگ و میر زنان باردار در ایران به دلیل وجود یک برنامه بهداشتی گسترده ،طی دو دهه گذشته، کاهش قابل توجهی داشته است.

دولت نیز میزان کاهش این مرگ و میر را در مقایسه با قبل از انقلاب حدود 90 درصد دانسته است.

كامران باقري لنكراني، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در هنگام افتتاح اولین بیمارستان مخصوص بانوان این آمار را اعلام کرد، افزود: ميزان مرگ و مير زنان به علت زايمان قبل از انقلاب، 240 در هزار تولد زنده بود اما امروز اين ميزان به حدود 20 مرگ به ازاي هر هزار تولد زنده كاهش يافته است كه در 9 دانشگاه علوم پزشكي كشور اكنون اين ميزان به صفر رسيده است.

معاون بهداشت نیز دستاوردهای کاهش مرگ و میر زنان باردار را از موفقیت‌های دولت نهم، یعنی دولت محمود احمدی نژاد دانسته است.

مويد علويان که در نشست بررسي برنامه‌هاي نظام سلامت در خصوص ارتقاي سلامت مادران باردار و مديريت شاخص مرگ مادران در سال 87 سخن می‌گفت، کاهش مرگ و میر زنان باردار را ناشي از مداخلات معاونت‌هاي بهداشت، معاونت‌هاي درمان دانشگاههاي علوم پزشكي و گروه‌هاي زنان دانشكده‌هاي پزشکی عنوان کرد.

عوامل مرگ و میر زنان باردار

مهمترین دلایل مرگ و میر زنان  در سطح جهان عفونت، مسمویت خونی، خونریزی بیش از حد در هنگام زایمان و آبستنی خارج از رحم گزارش شده است.

در ایران 60 تا 80 درصد علت مرگ و میرها را خونریزی، سختی زایمان، فشار خون بالا و عوارض سقط جنین شامل می‌شود.

گفته می‌شود 30 درصد این مرگ و میرها به علت خونریزی، 14 درصد به علت فشار خون بالا، 14 درصد به علت بیماری‌های قلب و عروق، 13 درصد به علت عفونت و پس از آن به ترتیب خون‌ریزی دوران بارداری، عوارض سقط جنین و آمبولی ریه مهم‌ترین عامل مرگ و میر مادران است.

یکی از دیگر از عوامل مرگ و میر زنان باردار که 17 درصد میزان مرگ ومیر را شامل می‌شود، زایمان هایی است که توسط افراد ناوارد که هیچ دوره آموزشی ندیده‌اند انجام می‌شود.

 بالا بودن میزان سزارین در ایران

برای کاهش میزان مرگ و میرهای ناشی از زایمان طبیعی، سزارین به عنوان یک روش زایمان، زمانی که استفاده از روش طبیعی زایمان امکان دارد مادر و یا فرزند را با خطر روبرو کند، استفاده می‌شود.

در ایران، سزارین یکی از پرطرفدارترین روش‌های زایمان است و آمار نشان می‌دهد که 60 درصد زنان ایرانی علاقه دارند در هنگام وضع حمل از این روش، به دلیل داشتن درد زایمان کمتر، استفاده کنند.

اگر چه خبرها حاکی از این است که دولت در صدد یافتن راه‌هایی برای کاهش استفاده از این روش توسط بیمارستان‌ها و زنان باردار است.

باقری لنکرانی، میزان افزایش استفاده از روش سزارین را یکی از مخاطرات زنان دانست و اعلام کرد که استفاده از سزارین در موارد غیر ضروری خطر مرگ نوزاد و مادر را کاهش می‌دهد.

وی در این خصوص ادامه داد: نيابد ميزان سزارين در بيمارستانهايي كه بخش زايمان طبيعي دارند از يك سوم كل زايمان‌ها بيشتر شود و افزايش ميزان سزارين در بيمارستانها موجب تنزل رتبه آنها و برخوردهاي مديريتي با آنان مي‌شود.

بسیاری از فعالان طرفدار حقوق زنان دخالت دولت در تحدید روشهای انتخاب زنان برای زایمان را تضییع حق زنان می‌دانند.

آنها بر این باورند که زنان خود باید روشهایی را که برای زایمان راحت‌تر به آنها کمک می‌کنند برگزینند و به دلیل عدم امکانات کافی برای دیگر روشهای زایمان بدون درد، سزارین تنها روش موجود برای داشتن یک زایمان با درد کمتر است و نباید دسترسی زنان به آن کاهش یابد.

سقط جنین

یکی از دلایل مرگ و میر زنان باردار در جهان استفاده از روش‌های سقط جنین غیرقانونی است که در کشورهایی که هنوز سقط جنین توسط افراد ناوارد و یا به صورت زیرزمینی در محیط‌های نامناسب انجام می‌شود بیشترین قربانی را درپی دارد.

آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که هر ساله از 45 میلیون بارداری ناخواسته، حدود 19 میلیون آنها از طریق روشهای غیر بهداشتی پایان داده می‌شوند و حدود 40 درصد این روشها توسط زنان جوان 15تا 24 ساله برای از بین بردن جنین ناخواسته استفاده‌ می‌شود.

بر اساس همین آمار سالانه، حدود 68 هزار زن در سراسر جهان جان خود را به دلیل سقط جنین غیر بهداشتی و یا توسط افراد ناوارد از دست می‌دهند.

اگر چه در ایران به دلیل غیر قانونی بودن سقط جنین آمار رسمی و قطعی درباره میزان مرگ و میر ناشی از آن در دست نیست ولی برخی آمار غیر رسمی حکایت از آن دارد که سالانه هشتاد هزار سقط جنین غیرقانونی و در شرایط غیر بهداشتی در ایران انجام می‌شود.

دکتر محمد مهدی آخوندی رییس پژوهشکده فن‌آوری‌های نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا در این باره گفت: معمولاً 10 تا 15 درصد از عوارض ناشی از سقط های غیر ایمن مربوط به سقط‌ های ناقص ، عفونت ، پارگی و سوراخ شدن رحم می‌باشد که به دلیل غیر قانونی انجام شدن این عمل و ترس و واهمه از آثار ارتکاب به آن ، زنان کمتر به پزشک معالج مراجعه کرده و به این ترتیب موجبات مرگ آنان فراهم می‌آید.

در ایران طبق قوانین شرعی، سقط جنین غیرقانونی است. اگر چه در سال 1384 دولت قانونی را با عنوان « سقط درمانی»‌تصویب کرد که به موجب آن پس از تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و در مواردی که مادر با تهدید جانی مواجه باشد ، قبل از ولوج روح یعنی قبل از 4 ماهگی و با رضایت زن مجاز است و دستور العمل اجرایی آن چند روز پیش نهایی شد .

آخرین  دستور دینی در زمینه سقط جنین، فتوای آیت الله العظمی مظاهری از علمای اصفهان در پاسخ به استفتایی به این مضمون  است که «بارداری نامشروع یک دختر برای او بسیار سخت است و احیانا به آبروی خانوادگی لطمه وارد می کند آیا او می تواند جنین را سقط کند؟» که وی پاسخ داده است: «درفرض مذکور(سقط جنین) جائز است.»