بحث درمورد مصالحه احتمالی هسته ای ایران و آمریکا با این استدلال قوت گرفته است که براساس آن می توان برنامه حساس اتمی را با نظارت کارشناسان خارجی در خاک ایران انجام داد و خطرات گسترش تسلیحات اتمی و انزوای ایران را کمتر کرد.

روزنامه کریسشن ساینس مونیتور نوشت: با وجود صدور قطعنامه های سازمان ملل علیه برنامه هسته ای ایران، این کشور به پیشرفت در این زمینه ادامه داده و شماری از تحلیلگران غربی و مقامات ایرانی بر این باورند که برگشت به عقب غیرممکن است و درعوض خواستار ایجاد چارچوبی هستند که براساس آن اطمینان حاصل شود برنامه هسته ای ایران کاربرد مسالمت آمیز دارد.

سومین قطعنامه تحریم های شورای امنیت علیه ایران هفته گذشته با 14 رای موافق به تصویب رسید. اندونزی به قطعنامه 1803 شورای امنیت علیه ایران رای ممتنع داد.

خبر مرتبط: واکنش‌های بین‌المللی به قطعنامه سوم

مونیتور نوشت: در دستور کار مصالحه، پیشنهاد شده است که ایران برنامه غنی سازی اورانیوم را با نظارت مستقیم کارشناسان غربی به یک کنسرسیوم چندجانبه در خاک خود تبدیل کند و در نتیجه خطر تسلیحات بالقوه را به حداقل برساند. درعوض، غرب به جایگاه انزوای ایران خاتمه خواهد داد.

منوچهر متکی وزیر خارجه ایران در یک کنفرانس مطبوعاتی به مونیتور گفت:« ما در مرحله به رسمیت شناختن حق خود برای غنی سازی اورانیوم در خاک ایران و توسط مردم ایران هستیم. اگر هرگونه پیشنهادی برای پیوستن به این فعالیت وجود دارد، ما می توانیم آن را بررسی کنیم.»

به نوشته این روزنامه، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران نخستین بار حدود دوسال و نیم پیش پیشنهاد تلاش چندجانبه در برنامه هسته ای ایران را در سازمان ملل مطرح کرد گرچه از آن زمان تاکنون توانمندی ایران در ساخت پروژه حساس سانتریفوژها بیشتر شده است و به گفته مقامات ایرانی تعداد آن به سه هزار رسیده است.

سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران در کنفرانس یادشده به مونیتور گفت:« ما در سال 2005 به آنها گفتیم اگر مشکل شما اعتمادسازی است، بیایید و مستقیم در فعالیت های هسته ای ما شرکت کنید اما غرب از این پیشنهاد استقبال نکرد. کابینه دستورالعمل های اجرایی را برای مشارکت هرکشوری تصویب کرده است اما ملت ما منتظر هیچکس نمی ماند. شما دیدید که آنها نیامدند و ما کارمان را شروع کردیم.»

شانس مصالحه و همکاری ایران

این روزنامه به نقل از تحلیلگران نوشت تلاقی جریان های اخیر می تواند شانس مصالحه را بالا ببرد زیرا به نظر نمی رسد که راهکار آمریکا برای انزوای ایران بتواند به تلاش های هسته ای ایران آسیب وارد کند. ایران هم باید این نکته ارزشمند را درنظر داشته باشد که به غرب اطمینان دهد قصد ساخت بمب اتم ندارد.

براساس این گزارش، مایکل لوی فیزیکدان هسته ای در شورای روابط خارجی آمریکا گفت: «بحث غنی سازی دیگر مطرح نیست. بنابراین ما باید تشخیص بدهیم بهترین گزینه بعدی چیست. با توجه به شرایط کنونی، بعید به نظر می رسد که بتوانیم به توافق برسیم.»

مونیتور یادآور شد سه دهه دشمنی میان ایران و آمریکا سیاست دوطرفه را پیچیده کرده است و بی اعتمادی عمیقی را درمورد موضوعات فنی مرتبط با امر هسته ای و تعهدات ایران به پیمان منع گسترش هسته ای ایجاد کرده است. به موجب بسته پیشنهادی تشویق های آمریکا-اروپا، ایران باید غنی سازی را به عنوان پیش شرط گفت و گوها متوقف کند که البته بسیاری این امر را بعید می دانند.

بر اساس این گزارش، کارشناسان می گویند علاوه بر اعمال سایر محدودیت ها علیه ایران، هرگونه برنامه مشترک درمورد برنامه هسته ای این کشور به این بستگی دارد که ایران پروتکل الحاقی ان پی تی را بپذیرد که به موجب آن بازرسی های از پیش اعلام نشده و سرزده از تاسیسات هسته ای ایران امکان پذیر خواهد بود.

درحالی که آژانس هسته ای سازمان ملل در ماه فوریه از رفع ابهام های ایران در بخش هایی از فعالیت هسته ای استقبال کرد ایران اعلام کرد مادامی که پرونده هسته ای اش از دستور کار شورای امنیت خارج نشود، این پروتکل را بطور کامل نخواهد پذیرفت.

بر اساس این گزارش، صادق خرازی سفیر پیشین ایران در پاریس گفت:« اکنون ایران فناور‌ی‌ها را می داند و زمانی که یک کشور اساس این تکنیک (هسته ای) را بداند شما نمی توانید چیزی را عوض کنید و باید با آن کنار بیایید.»

خرازی با اشاره به گزارش جاسوسی آمریکا که در دسامبر گذشته منتشر شد و اعلام کرد ایران برنامه تسلیحات اتمی را در سال 2003 متوقف کرده است، سوال کرد:«چرا آمریکایی ها آماده توافق با ایران نیستند؟ چرا هربار سیاست آنها تخریب و تحریم ایران است؟ این سیاست مرده است و اکنون زمان گفتگو است.»

مونیتور در ادامه سخن از کنسرسیوم مشترک در برنامه هسته ای ایران، به پیشنهاد چند تن از دیپلمات ها و سیاستگذاران آمریکایی اشاره کرد که گفته اند «غنی سازی مشترک می تواند مکانیسم حفظ شئونات برای هر دو طرف باشد زیرا در اینصورت آمریکا می تواند خطر گسترش هسته ای را کاهش دهد و احتمال تحریم علیه ایران به رهبری امریکا و انزوای این کشور منتفی شود.»

دیپلمات ها و سیاستگذاران آمریکایی در نامه ای که فوریه منتشر شد، خواستار گفتگوی مستقیم و مصالحه با ایران شده اند و گفته اند «آمریکا دیگر نمی تواند گزینه راهبردی گفتگوی مستقیم با ایران را رد کند.»

مخالفت و موافقت با انزوای ایران

به نوشته مونیتور، دیوید البرایت رئیس موسسه "علوم و امنیت بین المللی" در واشنگتن گزینه مصالحه را رد کرده و می گوید «وقتی که انزوای بیشتر می تواند کارآمد باشد، هنوز خیلی زود است که تسلیم بشویم.»

البرایت در واکنش به مصالحه تاکید کرد:« اکنون این سوال مطرح است که چه کسی برنده خواهد شد؟ آیا غرب و متحدانش در شورای امنیت می توانند فشار بیشتری را اعمال کنند یا اینکه ایران می تواند آنها را به چالش بکشاند؟»

«ایران هرگز نشان نداده که برنامه هسته ای را کنار گذاشته است و به بهبود شرایط کمک نکرده است. مادامی که ایران به راحتی بتواند چند هزار سانتریفوژ را بکار بگیرد آنگاه این تردید قوت می گیرد که آنها در چندسال آینده تصمیم بگیرند سلاح هسته ای بسازند.»

این در حالی است که مونیتور نوشت «کارا اونگ» تحلیلگر مسائل ایران از «مرکز کنترل و عدم تکثیر تسلیحات» مستقر در واشنگتن گفته است ادامه تلاش ها برای انزوای ایران بی نتیجه است با این استدلال که اینگونه تلاشها تنها ایران را نسبت به موضعی که دارد، سرسخت تر خواهد کرد.

به نوشته مونیتور، اونگ که در تهران سخن می گفت، تاکید کرد:« در موقعیت کنونی مواضع ایران و آمریکا آنچنان پیچیده شده است که خروج از این بن بست بسیار دشوار می نماید.»

برنامه هسته ای، نماد هویت حکومت اسلامی

مونیتور در برجسته کردن مسئله هسته ای ایران، به این سخن مقام رهبری اشاره کرد که هفته پیش اعلام کرد، «مردم ایران بطور آشکار اعلام می کنند که از حقوق خود (در فناوری هسته ای) دفاع خواهند کرد و اگر چنین نکنند خداوند آنها را مجازات خواهد کرد.»

مونیتور به نقل از تحلیلگران در تهران نوشت: برنامه هسته ای ایران به بخشی از هویت رژیم اسلامی تبدیل شده است و در این میان «شورای عالی امنیت ملی» به روزنامه نگاران دستور داده هیچگونه اخبار منفی درمورد برنامه هسته ای ازجمله تاثیر تحریم ها را گزارش ندهند.

یک اندیشمند سیاسی در تهران که خواست نامش فاش نشود به مونیتور گفت:« جریان فکری حاکم در ایران همواره سرسختی مفرط را نشان می دهد زیرا با یک ابرقدرت سروکار دارند. اندیشه حاکم بر کشور گفتگو درمورد مدیریت جهانی برنامه غنی سازی ایران را مطرح و بعد تاکتیک تاخیر یک ساله را اتخاذ می کند.»

مونیتور در پایان این مطلب بار دیگر بر موضوع آمادگی ایران برای گفتگو صحه گذاشت و به نقل از یک تحلیلگر سیاسی ایرانی نوشت« هرگونه راه حل دوستانه که پیروزی ایران را نشان بدهد، پذیرفته خواهد شد. آنها (ایران) در این مقطع چیزی (با پذیرش کنسرسیوم) برای از دست دادن ندارند. گرچه به زانو درآوردن ایران غیرممکن نیست اما تقریبا بسیار دیر شده است.»