در مذهب سنی اسلام، استفاده از شخص سوم برای کمک به باروری یک زوج به صراحت ممنوع اعلام شده است و آن را با «زنا» مقایسه میکنند. اما در کشور شیعهی ایران، آیتالله خامنهای استفاده از تخمک یا اسپرم شخص ثالت را برای کمک به یک زوج نابارور و تشکیل خانواده بهطور شفاف مجاز اعلام کرده است.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، حدود هشت تا 12 درصد زوجهای جوان سراسر دنیا که با میانگین سنی 15 تا 49 سال می توانند بچه دار شوند، دچار نازایی هستند. سهم نازایی در میان جمعیت بارور ایران، 12 درصد است.
لوموند دیپلماتیک با این مقدمه، نوشت: اگرچه فاکتورهای زن و مرد بهطور یکسان در ناباروری نقش دارند، اما این تعریف در طول تاریخ و دور از انصاف به وضعیت بدن زن نسبت داده شده است، زیرا این زنها هستند که می توانند حامله شوند و بچه به دنیا بیاورند.
بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، ناباروری به معنای ناتوایی حامله شدن پس از 12 ماه نزدیکی جنسی بدون جلوگیری، ناتوانی برای وضع حمل و تشکیل خانواده و احساس مستثنی شدن از تجربهی غریزی بشر است.
به نوشتهی لوموند، تصمیم به بچه دارشدن به روشهای دیگر، یک امر خصوصی است که براساس قراردادی میان دو نفر منعقد میشود.
اما در واقعیت، یک قرارداد خصوصی است که توسط دکترین اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و دینی هم محترم و هم ناپسند برشمرده شده است.
در فرهنگهایی مانند ایران، بچهها منبع مهم سرمایهی اجتماعی هستند. آنها نمایندهی ایجاد پیوندهای خانوادگی هستند که افراد، زوجها و نسلها را به یکدیگر پیوند میدهد.
توانایی بچه دار شدن به قوانین گفته و ناگفته حاکم بر نقشهای اجتماعی در جامعه مشروعیت میبخشد.
در فرهنگ ایرانی بچه دارشدن در هویت فردی سهیم است و افرادی که تمایل آنها برای بچه دارشدن از ناحیه موانع اجتماعی یا مذهبی و تجویز داروها نابود شده است، در دلسردی و نومیدی به سر میبرند.
سابقهی تنظیم خانواده در ایران
براساس این مقاله، تا اوایل سالهای 1960 آزادی بچه دار شدن در ایران موضوعی بود که زیرسوال نرفته بود.
اما براساس سرشماری که در سال 1967 در کشور انجام شد و نرخ رشد جمعیت را سه درصد نشان داد، دولت به خاطر نگرانی از رشد جمعیت طرح برنامهی تنظیم خانواده را ارائه داد.
پس از انقلاب اسلامی و در سال 1986 نرخ رشد جمعیت به 9/3 درصد رسید و دولت از بیم آنکه نتواند پاسخگوی این جمعیت به ویژه در بخش آموزش باشد، بار دیگر این طرح را در بخش جداناپذیر بهداشت خانواده قرار داد و تا پایان سالهای دههی 90، نرخ تولد از میان یکهزار نفر، از 48 نفر در سال 1978 به 30 نفر رسید.
به نوشتهی لوموند، طرح تنظیم خانواده که یک حکم سیاسی و مذهبی در ایران است.
از یک سو موجب افزایش شهرنشینی شده و بر طرح بهداشت خانواده و نرخ مرگ و میر تاثیر گذاشته است و از سوی دیگر، مردم را نسبت به هزینهی افزایش جمعیت در خانواده و در کره زمین آگاه کرده است.
نظر اسلام و مراجع در مورد ناباروری
براساس این مقاله، اسلام استفاده از قرص جلوگیری از بارداری را جایز شمرده است و در هیچ جای قرآن به ممنوعیت جلوگیری از بارداری اشارهای نشده است.
لوموند تاکید کرد: از این رو، درمان ناباروری تحت قوانین دینی در ایران و توسط مقام رهبری مجاز اعلام شده است.
درنتیجه ممکن است برای مردم غرب جای تعجب باشد که ایران در میان کشورهای مسلمان، پیشرفتهترین موضع را نسبت به درمان ناباروری و استفاده از تکنولوژیهای کمک به باروری (ای آر تی) دارد.
تایید فتوا برای درمان ناباروری به روش آی وی اف
به نوشتهی این مقاله، طبق روش «آی وی اف»، پزشکان با استفاده از تکنیکهای علمی اسپرم و تخمک را در خارج از بدن مادر لقاح میدهند و پس از چند روز آن را در دستگاه بارداری مادر (رحم) قرار میدهند و اولین نوزاد به این روش در سال 1978 در انگلیس متولد شد و پس از آن بیش از سه میلیون کودک به این روش پا به دنیا گذاشتهاند.
ایران با داشتن حدود 50 کلینیک آی وی اف، بالاترین رقم این نوع کلینیک را در خاورمیانه دارد.
هیچگونه فتوایی علیه استفاده از تخمک یا اسپرم دیگران توسط زوجها در کشور وجود ندارد.
به نوشته لوموند مقام رهبری طرفدار استفاده از اسپرم، تخمک، نطفه یا رحم شخص ثالث است که به یک زوج کمک کند به بارداری برسند.
به گفتهی لوموند، 90 درصد جمعیت ایران، شیعه هستند و با پیچیده شدن تلکنولوژی، مردم از علما میخواهند در مورد استفاده از برخی داروهای درمان ناباروری، هستهی سلول و شبیهسازی تفسیر دینی یا اجتهاد خود را اعلام کنند.
لوموند یادآور شد: در مذهب سنی اسلام، استفاده از شخص سوم برای کمک به باروری یک زوج به صراحت ممنوع اعلام شده است و آن را با «زنا» مقایسه میکنند. اما در کشور شیعهی ایران،مقام رهبری استفاده از تخمک یا اسپرم شخص ثالت را برای کمک به یک زوج نابارور و تشکیل خانواده بهطور شفاف مجاز اعلام کرده است.
لوموند افزود: پارلمان ایران در سال 2003 «قانون اهدای نطفه به زوجهای نابارور» را تصویب کرد که به موجب آن زوجهای متاهل میتوانند نطفه را (بارور شده از اسپرم شوهر و تخمک همسر) به یک زوج متاهل اهدا کنند که طبق مدارک پزشکی قادر به بچه دار شدن نیستند.