باوجود اعلام مسئولان رسمی کشور درباره فعالیت در جهت گسترش ازدواج و رفع مشکلات آن، این موضوع همچنان به عنوان یک بحرانی اجتماعی در میان مردان و زنان ایرانی خوانده می‌شود.

نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها اعلام کرد که با برگزاری 400 دوره كارگاه آموزشی به 84 هزار دانشجو در دانشگاه‌های سراسر كشور، مهارت‌های زندگی را به آنها آموزش داده است.

رییس ستاد ازدواج دانشجویی در نمایندگی رهبری با اعلام آمار برگزاری دوره‌های آموزش ازدواج گفت بیش از 30 استاد برجسته كشور سرفصل‌های آموزش ازدواج را بررسی کرده‌اند و حدود 42 هزار زوج دانشجو در این کارگاه‌ها شركت کرده‌اند.

اما مسئولان برگزاری دوره‌های آموزشی پیش و پس از ازدواج در کشور آمار دقیقی از نتایج برگزاری این دوره‌ها اعلام نکرده‌اند.

از این رو به نظر می‌رسد هیچ‌ یک از دستگاه‌های دولتی نتوانسته‌ اثر کیفی اقدامات انجام شده در مورد ازدواج جوانان را بررسی کرده و تصویری از میزان بهینه بودن این اقدامات به دست دهد.

آموزش پیش از ازدواج در مدارس

دوره‌های آموزش پیش از ازدواج با هدف افزایش آگاهی جوانان و نوجوانان درباره ازدواج از طرح‌هایی است که اجرای آن مخالفت‌هایی را درمیان مسئولان آموزش و پرورش بر انگیخته است.

در حالی كه بسیاری از دانش‌آموزان دبیرستانی و پیش دانشگاهی ازدواج كرده یا درگیر مسائل جنسی یا سایر مسایل مربوط به ازدواج هستند، مسئولان آموزش و پرورش معتقدند طرح این مسایل در مدارس ممكن است سبب نوسان فکری و احساسی دانش‌آموزانی که با این موضوع بیگانه‌اند، شود.

احتمال افت تحصیلی یکی دیگر از دلایل مخالفت آموزش و پرورش با دایر کردن دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج در مدارس است.

کارکرد سازمان ملی جوانان

سازمان ملی جوانان مسئولیت ساماندهی وضعیت جوانان و رسیدگی به کیفیت زندگی آنها را بر عهده دارد که ازدواج یکی از مؤلفه‌های آن است.

این سازمان که زیر نظر رییس جمهوری اداره می‌شود با استناد به نتایج آخرین سرشماری کشور، آمار ازدواج جوانان را اعلام کرد.

در این گزارش آمده که میانگین سن ازدواج دختران در سال 85، بین20 تا 24 سال و پسران بین 20 تا 29 سال بوده است.

استان‌های آذربایجان شرقی، گیلان و زنجان از نظر متوسط تعداد ازدواج، در هر 10 هزار نفر بیشترین تعداد ازدواج را داشته‌اند.

میانگین ازدواج در برخی استان‌ها همچون یزد و همدان كمتر از میانگین كل كشور بوده، اما این تعداد برای نمونه در استان مازندران همواره بالاتر از میانگین كل كشور بوده است.

در نمونه‌های دیگری مانند استان كرمانشاه، تعداد ازدواج‌ها تقریبا با میانگین كشور برابر، اما درمورد آمار طلاق از میانگین كل كشور پایین‌تر بوده است.

توزیع نسبی جمعیت افراد هرگز ازدواج نكرده از 10 سال به بالا نشان می‌دهد كه حدود شش درصد از جمعیت ازدواج نكرده كشور در استان‌های خراسان، تهران، اصفهان و فارس پراکنده شده‌اند.

جمعیت مردان و زنان هرگز ازدواج نكرده از 10 سال به بالا بیش از 23 میلیون نفر اعلام شده که از این تعداد بیش از 13 میلیون مرد و بیش از 10 میلیون زن هستند.

معاونت مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان در حالی به آمار سرشماری سال 1385 استناد کرده است که انتظار می‌رفت این گروه تحقیقاتی در امور جوانان، پیش‌رو تر از از هر موسسه آماری دیگری بتواند تحولات مربوط به جمعیت جوان کشور را ثبت و تحلیل کند.

استناد به آمار سرشماری سال 85 نشان می‌دهد که مسئولان کشور نیز دست کم با سه سال تاخیر برای جامعه جوان کشور برنامه ‌ریزی می‌کنند.

بحران تجرد قطعی و همسان همسری

چندی پیش مركز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه اعلام کرد برای از گذر از بحران تجرد قطعی در جوانان باید به همسان همسری توجه کرد.

همسان همسری به ازدواج زن و مردی گفته می‌شود که از نظر سنی مشابه یا نزدیک به هم هستند.

به طور معمول مردان و زنان آماده ازدواج به دنبال همسری هستند که نسبتی از فاصله سنی را با آنها داشته باشد.

برخی پژوهشگران یکی از ریشه‌های اختلاف سنی همسران را اختلاف سن اجتماعی مرد و زن دانسته‌اند که بر اساس این نظر زنان پیش از مردان به بلوغ اجتماعی می‌رسند و اختلاف سن ازدواج نیز نتیجه اختلاف سن بلوغ اجتماعی و اتکا‌پذیری مردان تصور می‌شود.

اما نتایج تحقیقات مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه برخلاف این الگوی رایج ازدواج که به ویژه در کشورهای در حال توسعه فراوان‌تر است، همسان همسری را راه حل بحران ازدواج می‌داند.

شهلا كاظمی پور، معاون پژوهشی مركز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه می‌گوید میزان ازدواج زنانی كه در سن 20 تا 24 قرار دارند بالا است، اما این میزان در مردان گروه سنی 25 تا 29 سال نسبت به زنان پایین‌تر است.

در گذشته شش سال اختلاف سن همسران طبیعی شمرده می‌شد، اما به مرور این عدد به چهار سال کاهش یافته است.