قائم‌مقام سازمان صداوسیما خبر داد که رجوع مردم ایران به گیرنده‌های ماهواره‌ای نسبت به سال گذشته دو برابر شده و در حال حاضر 40درصد از مردم در خانه‌هاشان به این گیرنده‌ها دسترسی دارند. علی دارابی روند گسترش دسترسی به این گیرنده‌های ماهواره‌ای در جامعه ایران را «بسیار نگران‌کننده» خواند.
قائم‌مقام سازمان صداوسیما خبر داد که رجوع مردم ایران به گیرنده‌های ماهواره‌ای نسبت به سال گذشته دو برابر شده و در حال حاضر 40درصد از مردم در خانه‌هاشان به این گیرنده‌ها دسترسی دارند.
علی دارابی روند گسترش دسترسی به این گیرنده‌های ماهواره‌ای در جامعه را «بسیار نگران‌کننده» خواند.
این مقام عالی‌رتبه تنها سازمان رادیو و تلویزیونی کشور به «تلاش دشمن در میدان جنگ رسانه‌ای» اشاره کرد و گفت: دشمن برای پیاده کردن اهداف خود دیگر در میدان‌های نظامی سرمایه‌گذاری نمی‌کند؛ بلکه سرمایه‌گذاری اصلی او در جنگ رسانه‌ای و از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای است.
او گفت: 116 شبه تلویزیونی به صورت فعال، کشور ما را زیر پوشش خود قرار داده‌اند و هدف اصلی این رسانه‌ها تضعیف روحیه دینی و ارزش‌های اسلامی جامعه ماست.
دارابی غیرقانونی‌بودن استفاده از گیرنده‌های ماهواره‌ای در ایران را یادآوری کرد و ضمن اشاره به استثناشدن «عده‌ای از خواص و نخبگان» از این قانون، به‌کنایه نتیجه گرفت: با توجه به این‌که امروز 40 درصد مردم به انواع شبکه‌های ماهواره‌ای دسترسی دارند، می‌توان گفت بیشتر مردم ما جز نخبگان هستند.
کمتر از 40 درصد مخاطب
اوایل شهریورماه از قول رئیس سازمان صداوسیما در یکی از جلسات خصوصی نقل شد که «بینندگان تلویزیون بعد از حوادث اخیر پس از انتخابات به کمتر از 40 درصد رسیده است».
هرچند این خبر فورا از سوی روابط‌عمومی این سازمان تکذیب شد، اما کمترشدن تنوع چهره‌های مهمان برنامه‌های فرهنگی رادیو و تلویزیون، این گمانه را تقویت می‌کرد. اکنون با تصریح قائم‌مقام رییس صداوسیما به رویکرد 40 درصدی مردم به تلویزیون‌های ماهواره‌ای، می‌توان آن نقل‌قول تکذیب‌شده از عزت‌الله ضرغامی را درست به حساب آورد.
دوسال پیش رییس رادیو و تلویزیون دولتی ایران خبر داده بود بر اساس پیمایش های این سازمان که تنها مجموعه مجاز به پخش رادیو و تلویزیونی در ایران است، 24 درصد از مردم صریحا گفته‌اند که گیرنده‌های ماهواره‌ای دارند و 32.5 درصد نیز گفته‌اند به ماهواره دسترسی دارند.
با این حال کارشناسان یادآوری می‌کنند این آمارها همه در حالی تهیه شده‌اند که با توجه به ممنوعیت رسمی نگهداری از گیرنده های ماهواره ای، احتمال دارد خیلی از مردم نخواسته باشند پاسخی واقعی به پرسشگران این پیمایش ها بدهند.
دو طرح ناکام به جای یک قانون کهنه
با وجود این دسترسی نسبتاً فراگیر و عمومی ایرانیان به گیرنده های ماهواره ای، بیش از 15سال از تصویب تنها قانون مجلس شورای اسلامی در این باره می‌‌گذرد.
این قانون که به عنوان «قانون ممنوعيت به كارگيری تجهيزات دريافت از ماهواره» شناخته میشود و در اسفند 1373 تصویب شد، همان طور که از نامش پیداست، هرگونه دسترسی ایرانیان به گیرنده های ماهواره ای را منع کرده است.
پس از آن دست کم دوبار دیگر طرح هایی در مجلس مطرح شد که به اندازه قانون سال 73 برای دسترسی شهروندان ایرانی به تلویزیون های ماهواره ای سخت گیر نبوده اند.
اولی در مجلس ششم مطرح شد که بر اساس آن، استفاده از برنامه های شبکه های ماهواره ای که مغايرتی با شئون اسلامی ندارند، ممکن می‌شد. آن طرح در شواری نگهبان قانون اساسی ایران از تصویب بازماند.
طرح دوم برای بازنگری در نحوه دسترسی ایرانیان به تلویزیون های ماهواره ای، در پی «استفاده مدیریت‌شده از گیرنده‌های ماهواره‌ای» بود و در اردیبهشت‌ماه سال گذشته مجلس به این طرح رای منفی داد و آن را از دستور خارج کرد.
رسانه انحصاری در انحصار یک گروه
یک هفته پیش رهبر جمهوری اسلامی در یک حکم رسمی، عزت‌الله ضرغامی را برای پنج سال دیگر به سمت ریاست رادیو و تلویزیون رسمی ایران منصوب کرد. طبق اصول 110 و 175 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منصوب‌کردن رییس سازمان صداوسیما از اختیارات رهبری است.
بر اساس آن‌چه در اصل 44 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده و رادیو و تلویزیون در بخش دولتی نظام اقتصادی جمهوری اسلامی تعریف شده است، تاکنون این مجموعه رسانه‌ای در انحصار حکومت باقی مانده و جایی برای فعالیت تلویزیون‌های خصوصی یا حتی فعالیت نمایندگی‌های شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای فارسی در ایران باز نشده است.
در ماده 7 اساسنامه سازمان صداو سیما که در سال 1362 به تصویب مجلس رسید، آمده است: تاسيس فرستنده و پخش برنامه‌های رادیویی و تلويزيونی در هر نقطه كشور در انحصار اين سازمان بوده و چنانچه اشخاص حقيقی يا حقوقی اقدام به تاسيس يا بهره‌برداری از چنين رسانه‌هایی كنند از ادامه كار آنان جلوگیری به عمل آمده و تحت تعقيب قانونی قرار خواهد گرفت.
با این حال برخی کارشناسان رسانه‌ای معتقدند فارغ از این اساسنامه که می‌توان آن را تغییر داد، قرارگرفتن رادیو و تلویزیون در شمول بخش دولتی طبق اصل 44 قانون اساسی، منافاتی با فعالیت شبکه‌های خصوصی ندارد. به گفته این کارشناسان، این اصل صرفا به تجهیزات سخت‌افزاری و همچنین کلیت نظارت حکومتی بر رادیو و تلویزیون اشاره کرده است. از جمله بهروز افخمی در دوره نمایندگی‌اش در مجلس ششم، این ایده را مطرح کرد که واکنش‌های متفاوتی برانگیخت.
اما تنها انتقادی که سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی میشود، انحصاری‌بودن آن نیست. سیاستمداران و تحلیل‌گران سیاسی منتقد دولت معتقدند این مجموعه شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی نتوانسته نماینده‌ای برای طیف فراگیری از تفکرات مجود در جامعه ایران و فضای سیاسی کشور باشد.
از جمله جواد آرین‌منش، نماینده اصول‌گرای مجلس هشتم سه هفته پس از انتخابات گفت: «متاسفانه بخشی از مردم در جریان حوادث اخیر اعتماد خود به رسانه داخلی را از دست دادند و به سمت رسانه های بیگانه گرایش پیدا کرده‌اند که این اصلا به نفع نظام ما نیست.»
همه رسانه‌ها یک‌جا
در حال حاضر مجموعه صداوسیمای جمهوری اسلامی، هفت شبکه تلویزیونی سراسری و 12 شبکه رادیویی سراسری و 28 شبکه تلویزیونی استانی و 39 شبکه رادیویی محلی دارد.
شبکه‌های جام جم 1، 2 و 3 نیز که همگی زیرمجموعه این سازمان هستند برای ایرانیان مقیم اروپا، آمریکا، آسیا و اقیانوسیه برنامه پخش می‌کنند. شبکه‌های عرب‌زبان العالم (خبری) و الکوثر و شبکه خبری انگلیسی‌زبان پرس‌تی‌وی از دیگر شبکه‌های تلویزیونی سازمان صدا و سیمای ایران هستند که در سطح جهانی برنامه پخش می‌کنند. همچنین شبکه سحر، روزانه بیست ساعت برنامه برون مرزی به شش زبان اردو، انگلیسی، بوسنیایی، ترکی آذری، فرانسه و کردی پخش می‌کند.
صدا و سیما شش ایستگاه رادیویی برون‌مرزی نیز دارد که به 25 زبان گوناگون و از جمله عبری برنامه دارد.
این مجموعه رسانه‌ای، همچنین انتشارات سروش را دارد و نشریات سروش هفتگی، سروش کودکان، سروش نوجوان، سروش جوان و سروش بانوان و همچنین روزنامه جام‌جم را منتشر می‌کند. واحد مرکزی خبر نیز یکی از خبرگزاری‌های ایران است که وابسته به صدا و سیما است.
