این مقاله بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی به 10 مساله عمومی بهداشت زنان در سطح دنیا پرداخته است

زنان به طور متوسط شش تا هشت سال بیشتر از مردان عمر می‌کنند و این امر به‌دلیل مزایای زیستی و رفتاری آن‌هاست. اما در برخی مناطق دنیا به علت تبعیض جنسی، متوسط عمر زنان برابر با مردان و گاهی نیز کمتر است. به‌طور کلی عوامل بهداشتی و اجتماعی چندی در ترکیب با یکدیگر موجب پایین بودن کیفیت زندگی زنان در دنیا هستند.

اگرچه زنان و مردان چالش‌های بهداشتی مشابهی دارند اما تفاوت‌ها به‌گونه‌ و درحدی‌است که زنان را مستحق توجه ویژه کرده است. به‌طوری که ریاست سازمان بهداشت جهانی در گزارش ویژه مربوط به بهداشت زنان در سال 2009 نوشت «...زنان نادیده گرفته‌ شده‌اند. این غفلت، مانع تحول است و باید تغییر کند.»

تبعیض جنسی در سطح جهانی منجر به بسیاری از خطرات بهداشتی از جمله خشونت‌های جسمی و جنسی، عفونت‌های جنسی واگیردار، ایدز، مالاریا، کشیدن سیگار به‌خصوص در میان زنان جوان، مرگ و میر بالا در دوران بارداری و زایمان در کشورهای در حال توسعه و نیز ازدواج زودرس می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی از ده مسئله مهم بهداشتی زنان به عنوان بزرگ‌ترین واقعیت‌های کنونی زنان در سراسر دنیا به شرح زیر یاد می‌کند:

1. سیگار کشیدن
نرخ سیگار کشیدن در میان مردان ده برابر زنان است. اما با توجه به تلاش بسیار زیاد بازار سیگار که زنان را هدف گرفته است، سیگار‌کشیدن در بین زنان جوان‌تر در کشورهای در حال توسعه به‌شدت در حال افزایش است. زنان به طور کلی کمتر در ترک عادت با موفقیت مواجه می‌شوند و در صورت ترک آن مشکلشان بیشتر برگشت می‌کند. ضمناً درمان جایگزین نیکوتین کمتر در زنان موثر است.

2. ویروس اچ.آی.وی و ایدز
61 درصد بالغین مبتلا به ایدز در مناطق جنوب صحرای آفریقا، زن هستند. در جزایر کارائیب (آمریکای مرکزی) نرخ زنان مبتلا به ویروس اچ.آی.وی 43 درصد است. تعداد زنان مبتلا به ویروس ایدز در آمریکای لاتین، آسیا و اروپای شرقی نیز با نرخ کمتر ولی در حال افزایش است.

3. خشونت جسمی یا جنسی
بین 15 تا 71 درصد زنان دنیا از خشونت جسمی یا جنسی همسر یا مرد صمیمی زندگی خود در برهه‌ای از زندگی‌شان رنج برده‌اند. این آزار در همه طبقات اجتماعی، اقتصادی وجود دارد. خشونت دارای پیامدهای بهداشتی جدی برای زنان است که از جمله می‌توان از جراحت‌ها یا بارداری‌های ناخواسته، عفونت‌های جنسی واگیردار، افسردگی و بیماری‌های مزمن دیگر یاد کرد.

4. آزار جنسی
برخی مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر از یک نفر از هر پنج زن گزارش می‌کنند که قبل از 15 سالگی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. این امر با مشکلات بهداشتی بسیاری در زندگی آینده فرد همراه است.

5. ازدواج زودرس
اگرچه ازدواج زودرس در حال کاهش است ولی تخمین زده می‌شود که در ده سال آینده صد میلیون دختر قبل از 18 سالگی ازدواج خواهندکرد. این تعداد یک سوم دختران نوجوانی است که در کشورهای در حال توسعه( به استثنای چین) زندگی می‌کنند. دختران متاهل جوان غالبا فاقد دانش لازم درباره روابط جنسی و خطرات عفونت‌های جنسی واگیردار، ایدز و ویروس آن هستند.

6. بارداری زودرس
در حدود 14 میلیون دختر نوجوان هرسال مادر می‌شوند. بیش از 90 درصد این مادران خیلی جوان در کشورهای درحال توسعه زندگی می‌کنند. بارداری زودرس می‌تواند سلامتی جسمی و روانی دختر نوجوان را به‌شدت در معرض خطر قراردهد.

7. مرگ ناشی از بارداری و زایمان
هر روز 1600 زن و بیش از ده هزار نوزاد از پیچیدگی‌های قابل پیشگیری در طی دوران حاملگی و زایمان می‌میرند. تقریباً 99 درصد مر‌گ‌ مادران در دوران حاملگی و زایمان و 90 درصد مرگ و میر نوزادان در کشورهای درحال توسعه اتفاق می‌افتد.

8. مالاریا و محدودیت استفاده زنان از تورهای ویژه
تورهای حشره‌کش مخصوص، میزان بروز مالاریا را در زنان باردار و کودکانشان کاهش داده‌اند. آمار نشان می‌دهد که وقتی زنان کار می‌کنند و دارای درآمد هستند بیشتر از مردان این تورها را برای خانواده خود خریداری می‌کنند. اما از آن جا که استفاده از این تورها به الگوهای خواب خانواده‌ها مربوط می‌شود گاهی استفاده از آن‌‌ها از سوی خود زنان با مانع روبه‌رو می‌شود و این یک تبعیض جنسی است.

9. آشپزی ناامن
در بیشتر کشورهای جهان، زنان مسئول اصلی آشپزی هستند. در بسیاری از مناطق دنیا زنان هنوز هم با استفاده از آتش‌های روباز یا اجاق‌های سنتی آشپزی می‌کنند و در نتیجه روزانه ترکیب زیادی از آلاینده‌ها را  تنفس می‌کنند. این دود داخل خانه مسئول نیم میلیون از 1.3 میلیون مرگ سالیانه مربوط به اختلال تنفسی مزمن بازدارنده در بین زنان دنیاست. درحالی‌که تنها در حدود 12 درصد مرگ و میر سالیانه ناشی از این بیماری در مردان به دود داخل خانه مربوط می‌شود.

در معرض قرارگرفتن جنین در حال رشد با این آلاینده‌های زیان‌بار در دوران بارداری می‌تواند موجب پایین‌بودن وزن کودک هنگام تولد و یا حتی مرگ داخل شکم‌ مادر شود.

10. بیماری‌های مربوط به چشم
زنان در سراسر دنیا و در همه سنین دارای ریسک بالاتر قابل توجهی در آسیب‌های بینایی هستند. زنان حتی امکان دسترسی برابر با مردان به مراقبت‌های بهداشتی برای درمان بیماری‌های چشم ندارند و این غالباً مربوط به عدم توانایی آن‌ها برای سفرکردن و رفتن به مراکز درمانی به تنهایی است. هم‌چنین تفاوت‌های فرهنگی موجود در بسیاری از کشورهای دنیا در میزان ارزش‌‌گذاری به جراحی و درمان برای زنان منجر به خطر بیشتر بیماری‌های مربوط به چشم در زنان شده‌است.

زنان نیازهای خاص دارند و با مسائل بهداشتی خاصی نیز روبه رو هستند. توجه به این نیازها از جنبه‌های مختلف بهداشتی، روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی و ارائه راه‌کارهای عملی در جهت رفع این نیازها راه را برای برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران امور در جهت هرچه بیشتر اجرای آن باز می‌کند.