بررسي فروش آثار هنري در داخل كشور طي سال‌هاي اخير در نشست امروز گروه هفت نگاه
صعود قیمت آثار هنری ایرانی در بازارهای جهانی و توجه حراج‌‌های بزرگ به ایران باعث شد نشست تخصصی «اقتصاد و هنر در ايران و جهان»، امروز 5 اسفند ماه، توسط اعضای گروه «هفت‌نگاه» در تهران برگزار شود.
در این نشست که در حاشیه سومين نمايشگاه «هفت‌نگاه» در پرديس سينمايی «ملت» برگزار شد لیلی گلستان، آناهيتا قباييان و فريال سلحشور مديران سه گالری تهران و از اعضای گروه «هفت نگاه»، وضعیت بازار هنر در ایران و رابطه آن با اقتصاد جهانی را بررسی کردند.
آناهيتا قباييان مدير گالری «راه‌ابريشم»، درباره دلایل صعود و رکود ناگهانی قیمت آثار هنری در سال گذشته توضیح داد: « پيش از اين تابلوهای نقاشان ايرانی برای ساليان سال در داخل كشور نمايش داشت و با نوسان جزئی در قيمت‌ها به فروش می رسيد اما با برپايی ناگهانی حراج كريستی، بونامز و ساتبی در دوبي و ديگر كشورها به ناگهان قيمت نقاشی ايرانی از يك به ١٠٠ و بالاتر از آن رسيد و ما شاهد رشد قابل توجهی در قيمت‌ها نسبت به گذشته بوديم.»
او با اشاره به تاريخچه حضور آثار ايرانی در خارج از مرزها گفت: «تا سال‌هاي ١٩٨٠ هيچ اثر هنری از ايران و يا كشورهاي خاورميانه در ديگر مرزها ديده نمی شد اما از اواسط سال‌های ١٩٩٠ و با اعطای جايزه نخل طلايی به كيارستمی ابتدا فيلم‌های ايرانی به سينماهای درجه يك راه يافت و بعد از آن آثار تجسمی نيز موفقيت‌های بسياری را از آن خود كرد و اين روند تا به امروز ادامه داشته است. به‌طوری كه تعداد نمايشگاه‌های ايرانيان در خارج از كشورها روز‌به‌روز بيشتر شد و گالری داران با استقبال نمايشگران بين‌المللی مواجه شدند.»
مدیر گالری راه ابریشم به جغرافيای بازار هنر اشاره كرد و افزود: «از سال ٢٠٠٥ بازارهای هنری جهان به سمت چين، هند و سپس ايران نگاه كردند و كسانی كه در اين حوزه فعال بودند بر امضاهای جديد و ناشناخته از هنرمندان سرمايه‌گذاری می كردند تا مگر اثری را از دست ندهند، اما در اين ميان كيفيت آثار هنری به شدت پايين آمد زيرا بسياری از هنرمندان موفق در حراجی ها به اين فكر افتادند كه توليد كنند تا بفروشند.»
آناهیتا قباييان با اشاره به تجربه عملی خود طی چند سال اخير در برپايی نمايشگاه‌های بين‌المللی توضيح داد: «به اعتقاد من حراجی ها بسيار كار ناسالمی هستند، زيرا روابط ميان گالری ها را خراب کردند و رفتار هنرمندان را تغيير دادند و در اين ميان همه در حال رقابت ناسالم با يكديگر هستند و از سوی ديگر اخلاق در هنر از ميان رفته است. زيرا كه بيشتر گالری داران با هم و يا با هنرمندان به مشكل برخورده‌اند و جو بدی از اين ميان حاصل شده است.»
او خاطرنشان كرد: «در عصر جهانی شدن، هنری می تواند در دنيا موفق شود كه با حفظ استاندارد كيفی جهانی بتواند هويت خود را حفظ كند و از آن به‌عنوان نمادی در كارهای هنری بهره بگيرد، لذا اين موضوع باعث شده كارهايي از جانب ما مورد توجه غربيان قرار بگيرد كه زمان و مكان در آن مورد توجه است، البته آثار ايرانی همواره از ابعاد سياسی و اجتماعی نيز مورد توجه ساير جوامع است و پيامی كه به آنها مخابره مي‌شود بر تعريف آن آثار اثر‌گذار است.»
مدیر گالری راه ابریشم، در ادامه گزارشی از سايت «آرت‌پرايس» ارائه كرد که به نوسانات بازار هنر در سال ٢٠٠٨ _ ٢٠٠٩ می پردازد، چگونگی بالا‌وپايين‌شدن قيمت‌ها نسبت به بحران جهانی اقتصاد بررسی می كند. براساس اين گزارش هنر خاورميانه تا اكتبر سال ٢٠٠٨ در اوج خود بود و قيمت آثار به ناگهان بالا رفته به‌طوري كه سود بالای سرمايه‌گذاری در هنر حتا باعث می شود افراد غيرهنرشناس را نيز به اين بخش روی آورده و در آن سرمايه‌گذاری كند، اما از اين تاريخ به بعد و با شروع اين بحران اقتصادی به ناگهان اين اوج فرو می شكند و قيمت‌ها به شكل وحشتناكی پايين می آيد. به‌طوری كه پيش از آن ٦٢٠ درصد آثار بالای قيمت‌های ميليون دلاری، به فروش می رسند اما با بحران اقتصادی اين بخش با شكستی جدی مواجه مي‌شود و از ١/٢٧ درصد تا ١/٤ درصد سقوط می كند.
او ادامه داد: «اين اتفاق در كشور ايران هم افتاد و قيمت‌ها براثر حراجی های بين‌المللی به‌قدری بالا رفت كه حتا ديگر با برخی از هنرمندان امكان هيچ مذاكره‌ای نبود. درحالی كه در آخرين حراجی كه برپا شد ٤٧ درصد از آثار هنری اصلا فروخته نشد.»
او با اشاره به آمار منتشر شده درباره ٥٠٠ هنرمندی كه بالاترين قيمت‌ها براي آثارشان چكش خورده بود گفت: «آرت‌پرايس در گزارش خود به ٦ ايرانی اشاره مي‌كند كه در ميان ٥٠٠ هنرمند ركوردار فروش قرار گرفته‌اند. فرهاد مشيری، شيرين نشاط، كوروش شيشه‌گران، افشين پيرهاشمی، ركني حائری زاده و صداقت جباری جايگاه‌های مختلفی را در ميان اين ٥٠٠ نفر دارند و می توان اين نتيجه را گرفت كه اين بالا رفتن قيمت‌ها به توليد انبوه آثار و توجه جهان به هنر ايرانی منجر شده است.»
آناهیتا قباییان در پایان سخنانش درباره همكاری با گالري‌های خارجی توضيح داد: «اين ارتباط كار سخت و عمدتا بدون نتيجه‌ای است زيرا هزينه‌های آن به قدری زياد است كه درنهايت چيزی براي گالری دار باقی نمی ماند و اگر از سوی گالری‌دار و هنرمند ادامه نداشته باشد به نتيجه مطلوبی دست پيدا نخواهد كرد. بازار هنر ايران در خارج از كشور روز‌به‌روز بيشتر می شود و اگر همكاری جدی ميان همه ما وجود داشته باشد، می توانيم به بهترين شكل جلو برويم اما اين اتفاق بايد شكل قانونی بگيرد و گرنه از مسير خود منحرف می شود.»
فریال سلحشور، مدیر گالری دی با تاييد صحبت‌هاي آناهیتا قباييان درباره برپايی نمايشگاه‌های بين‌المللي گفت: «به واقع اين نمايشگاه‌ها هزينه زيادی در بر دارد و اگر اين سرمايه برنگردد ضرر بزرگی براي گالری دار محسوب می شود، اما در كنار آن اتفاقی كه برای هنر ايران می افتد اهميت دارد، زيرا جامعه بين‌المللی با اين حضور متوجه هنر ايران می شود.»
به اعتقاد این گالری دار بحران اقتصاد جهانی باعث شد هنرمندان هر اثری را به بهانه داشتن بازار به خارج از کشور ارسال نکنند: « اين بحران اقتصادی كمك كرد تا هنرمندان ما از اين پس به اين فكر بيفتند كه عاقلانه‌تر در اين مسير قدم بردارند و در مورد قيمت‌گذاری آثارشان نيز كمی بهتر اقدام كنند و بايد اين موفقيت و توجه را به مديريت و درايت درست هدايت كرد كه اين مساله وظيفه گالری‌داران را سخت‌تر می‌كند، البته مجموعه‌داران نيز می‌توانند در اين مسير به ما و هنرمندان كمك كنند.»
لیلی گلستان، مدیر گالری گلستان با اشاره به نقش مهم گالری دار در جلب اعتماد مردم برای خرید آثار هنری گفت: « خریدارسازی یعنی بسیاری از کسانی که علاقه‌مند هستند آثار هنری بخرند اما امکانات خرید اثر را ندارند ،از راه های گوناگون این امکان را بیابند که در این زمینه حرکت نگارخانه‌ها بسیار مهم است یعنی باید به خریدار اعتماد کنند و از طرفی هم بايد محترمانه و معتبر با هنرمند برخورد شود تا اين فرهنگ در ميان مردم جا بيفتد كه خريد آثار هنری ارزش دارد.
او درباره بازار داغ آثار هنری در سال گذشته توضیح داد: « آنچنان سرعت برخی مدیران نگارخانه‌ها در خرید آثار پیشکسوتان تند شده بود که بعد از مدتی فهمیدیم انبانمان خالی شده است. از یک طرف بازی جالبی شروع شده بود و از سوی دیگر اتفاقی که سال‌ها دوست داشتیم بیفتد، روی داد. بالاخره مردم پولشان را در هنر خرج کردند و فهمیدند می‌توان با هنر، پس انداز کرد. حراج‌ها ما را در رسیدن به این هدف یاری کردند و این همان اتفاق خوبی بود که از کنار حراجی‌ها نصبیمان شد.»
مدیر گالری گلستان درباره اوضاع فعلی اقتصاد هنرهای تجسمی گفت:« در اين مدت ما هفت گالری انرژی زيادی خرج كرديم تا قيمت آثار هنرمندان را به رقم مناسبی برسانيم. آنها كه حرف ما را گوش كردند امروز آثارشان فروش رفته و آنها كه به حرفمان گوش نكرده‌اند، هم‌چنان آثاری گران برديوار دارند. درحالی كه اثر هنری بايد به خانه مردم برود نه اين‌كه در انبارهای هنرمندان هزينه شود. الان به یک وضعیت تثبیت شده اقتصاد هنر رسیده‌ایم. این روزها باید خیلی مراقب باشیم که چگونه قیمت‌ها را بالا و پایین می کنیم.»
سومین نمایشگاه و فروش سال هنرهای تجسمی هفت نگاه 30 بهمن با هدف ارایه آثار هنری با قیمت مناسب، در نگارخانه پرديس پارك ملت تهران آغاز به كار کرد. گروه هنری هفت نگاه متشكل از گالری های آريا ، الهه، دی ، گلستان، والی ، هفت ثمر و ماه مهر است که امسال نزديك به 250 اثر را به روی ديوار برده است. در این میان 90 در صد آثار برای نخستين بار به نمایش درمی آیند.
این نمایشگاه تا 14 اسفند ادامه دارد.
