فیلم «سایه‌ها»ی مری ایوبی، اولین زن مستندساز افغان که در فیلم‌هایش زندگی زنان افغانستان را به تصویر می‌کشد، در مراسمی در نشنال جیوگرافی به نمایش درآمد. این فیلم با همکاری موسسه آینه ساخته شده که رضا دقتی، عکاس ایرانی آن را راه انداخته است.

فیلم «سایه‌ها»، ساخته ای از مری ایوبی، اولین زن مستندساز افغان، برای نمایش در پروژه فیلم «همه جاده‌ها»ی مجله نشنال جیوگرافی انتخاب شد. این فیلم با همکاری موسسه آینه ساخته شده که رضا دقتی، عکاس ایرانی آن را راه انداخته است.

این پروژه که به همت نشنال جیوگرافی برگزارمی‌شود، مکانی است برای ارائه «عکس و فیلم‌های درخشان درباره خرده فرهنگ‌های بومی و کمتر شناخته‌شده درسراسر جهان» تا فرهنگ، گفتگو و فهم متقابل در میان بینندگان در سراسر جهان را ارتقا دهد.

نه سال بعد از سقوط طالبان، پیشرفت در زمینه حقوق زنان، امید برای افغانستانی آزاد و بی‌تبعیض برای زنان در آینده را در دل‌ها زنده کرد. اما همان طور که مری ایوبی در فیلم مستند «سایه‌ها» ساخته شده در سال 2005 برملا می‌کند هم چنان فاصله‌ای زیاد میان واقعیت زندگی روزمره زنانی که در پایتخت افغانستان و زنانی که در مناطق دور دست در روستاها زندگی می‌کنند، وجود دارد.

به مناسبت روز جهانی زن و برای جشن گرفتن انتخاب «سایه‌ها»، همکاران گروه «آینه» با ایوبی درمورد تجربه‌هایش به عنوان اولین زن افغان مستندساز سخن گفتند.

«آینه» موسسه غیرانتفاعی برای آموزش تولید چندرسانه‌ای در افغانستان است که با اعتقاد به اهمیت آزادی بیان و فرهنگ، چند گروه رسانه‌ای به دست زنان افغان و برای زنان افغان راه انداخته است که از جمله آن‌ها رادیو مستقل افغانی صدای زنان و مجله زنان «ملالی» و اولین و تنها گروه تولید ویدئو که همگی زن هستند، است.

این موسسه را رضا دقتی، عکاس ایرانی راه انداخته است.

ایوبی می‌گوید: من یکی از هزاران زن افغان هستم که در جنگ به دنیا آمدم و بزرگ شدم و حدود سی و دو سال از زندگیم را در جنگ در افغانستان گذراندم. او که دو نفر از اعضای خانوده‌اش را در درگیری‌ها از دست داده است می‌گوید که همواره به دنبال آن بوده که کاری بکند تا حداقل تغییری کوچک در زندگی زنانی که مثل او از جنگ عذاب کشید‌ه‌اند، ایجاد شود.

واقعیت خشن زندگی زنان افغان

در حالی که در وضعیت زنان در افغانستان پیشرفت محسوسی ایجاد شده‌است، ایوبی می‌گوید این تغییرات برجسته از جمله بازگشت زنان به دنیای کار، تحصیل و سیاست «دنیا را دچار اشتباه کرده است».

او اضافه می‌کند که حقیقت همان «خشونت خانگی، قتل، ازدواج‌های اجباری، بچه دزدی، آزار و اذیت جنسی و نبود احترام در جامعه» است که هم‌چنان زندگی زنان را تبدیل به جهنم می‌کند.

بعد از این که در سال 2003 ایوبی فیلم مستند «افغانستان بی‌نقاب» را با همکاری گروه تولید همگی زن «آینه» ساخت به فیلم‌ساز انگلیسی پلی هیمن پیوست تا «سایه‌ها» را بسازد. فیلم «افغانستان بی‌نقاب» سال 2005 برنده جایزه امی شد.

ایوبی درباره این فیلم می‌گوید: من از زندگی خودم شروع کردم و بعد فیلم، زندگی دیگر زنان افغان را به تصویر می‌کشد. ساختن این فیلم آسان نبود ولی به هر حال ما به رغم مشکلات از پسش بر آمدیم.

قدرت «سایه‌ها» در نشان دادن مشکلاتی است که خود ایوبی برای ساختن فیلم با آنها دست و پنجه نرم کرده است. ساخت همین فیلم «سایه‌ها» شهادتی است بر تغییر واقعیات جامعه افغانستان.

حضور زنان در رسانه‌های افغانستان

ایوبی می‌گوید: خوشبختانه رسانه‌ها بعد از طالبان در افغانستان پیشرفت بسیار کرده‌اند. می‌توانم بگویم که زنان بیشتر در رسانه‌ها ظاهر می‌شوند. من می‌توانم زنانی را ببینم که مدیریت رادیو و تلویزیون، مجلات و روزنامه‌ها را به عهده دارند و این روی زندگی دیگر زنان تاثیر دارد. نشان دادن داستان‌های غم انگیز زنان در تلویزیون، سخن گفتن درباره حقوق زنان، آموزش مسائل بهداشتی، نمایش بحث‌های سیاسی زنان در رسانه‌ها، خوانندگان زن افغان و غیره، همه روی زندگی آنها تاثیر می‌گذارد.

ایوبی مصمم می‌گوید: با قدرت پروردگار و دوربین ویدئویم به کار برای دست یابی به حقوق زنان در افغانستان ادامه خواهم داد.

با این حال او تاکید می‌کند که از «چالش‌های بسیار پیش ِ رویش» آگاه است.