نمایشگاهی از آثار نقاشی و مجسمه فرامرزپیل آرام از 30 بهمن‌ماه سال گذشته تا هشتم اردیبهشت امسال درگالری 66 برپا شده است. در این نمایشگاه 110 نقاشی و یک مجسمه بزرگ به همراه تعدادی ازعکس‌های پیل آرام و پوستر نمایشگاه‌های او به نمایش گذاشته شده است.

نمایشگاهی از آثار نقاشی و مجسمه فرامرزپیل آرام از 30 بهمن‌  سال گذشته تا هشتم اردیبهشت امسال درگالری 66 برپا شده است. در این نمایشگاه 110 نقاشی و یک مجسمه بزرگ به همراه تعدادی ازعکس‌های پیل آرام و پوستر نمایشگاه‌های او به نمایش گذاشته شده است.

بخشی ازنقاشی‌های این مجموعه توسط خانواده پیل آرام و بخش دیگر نیز توسط صادق تبریزی در اختیار گالری 66 گذاشته شده است.نگارخانه 66 با مروری برآثار فرامرز پیل آرام در بهمن‌ماه سال گذشته افتتاح شد.

برپایی نمایشگاهی از این نقاش و مجسمه‌ساز، فرصت مغتنمی شد که در بعدازظهر بهاری سری به گالری 66 بزنم.

پیش از برپایی این نمایشگاه، تنها نام پیل آرام را در کنار دیگر نقاشان ایرانی دیده بودم و شناختی از او نداشتم.

درجستجوهایم درباره پیل آرام دراینترنت به موضوع جالبی برخوردم که مرا برای دیدن کارهای او بیشتر ترغیب کرد.

فرامرز پیل آرام متولد 1316 تهران، نقاش و خوشنویس معاصر ایرانی، از نمایندگان مکتب سقاخانه‌ای است که پس ازپایان تحصیلاتش درهنرستان، در دانشکده هنرهای تزیینی مشغول به تحصیل شد و در سال 1347 موفق به دریافت درجه فوق لیسانس در رشته معماری داخلی و نقاشی تزیینی شد.

از وی پس از پایان تحصیلاتش در دانشگاه هنرهای تزینی به عنوان استاد دعوت به کار شد و تا روزهای پس ازانقلاب 57 این همکاری ادامه داشت. با شدت گرفتن موج اخراج برخی ازاستادان دانشگاه‌ها، پیل آرام هم از دانشگاه اخراج شد.

تا این بخش از این مطلب، زندگینامه پیل آرام مثل سایر هنرمندان فراز و فرود خاص خودش را داشت، اما در ادامه این مطلب آورده شده بود که چون پیل آرام ازجمله هنرمندانی بوده است که پیش ازانقلاب با محبوبیت برخی از دانشجویان روبرو بوده، پس انقلاب دانشجویان تندرو تعدادی از آثار او را در حیاط دانشکده هنرهای تزئینی به آتش کشیده‌اند و این حادثه آن قدر برای پیل آرام دردناک بوده که او پس از این واقعه کمتر نقاشی کرده و در نهایت درشهریورماه 1362بر اثر ایست قلبی درگذشته است.

در طول مسیری که به سمت نمایشگاه پیل آرام می‌رفتیم، مدام به این موضوع فکر می‌کردم و انتظار داشتم که در این نمایشگاه آثاری را ببینم که از نظر بصری از جنبه اروتیکی برخوردارند، حتی فکرم سراغ زن‌ها و مردانی نیمه‌عریان هم رفت، اما در بدو ورودم به نمایشگاه با نقاشی‌هایی روبرو شدم که هیچ سنخیتی با تفکر من درباره آثار پیل آرام نداشت.

در نگاه اول بیش از هر چیزی ذوق و تبحر پیل آرام در خوشنویسی در این نمایشگاه به چشم می‌خورد. گویی پیل آرام با کشیدن این نقاشی خط‌ها قصد داشته که تبحر خود را در خوشنویسی به رخ بکشد.درنقاشی‌های این دوره پیل آرام، خط فارسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سین‌ها و تشدیدهایی که درهم ادغام شده‌اند.

حتی در یکی از تابلوها، پیل آرام نام علی را با خط شکسته بارها و بارها تکرارکرده است، کلمه محمد نیز در بیشتر نقاشی خط‌های پیل آرام تکرار شده‌اند و وی با تکرار این حروف به فرم جدیدی در نقاشی‌های این مجموعه رسیده است.

در این نمایشگاه تنها یک مجسمه بزرگ خط که شباهت بسیار زیادی به بسم الله الرحمان الرحیم دارد به نمایش گذاشته شده است.مجسمه‌ای که به خاطر طولش، فضای داخلی نمایشگاه را به دو بخش تقسیم کرده است.

پیل آرام تنها در عمرهنریش دو مجسمه ساخت: یک مجسمه کوچک و مجسمه‌ای بزرگ که در فضای گالری 66 نمایش گذاشته شده است.

این مجسمه پیش از این تنها یک باردرایران و یک‌بار هم درموزه واش‌آرت واشنگتون به نمایش گذاشته شد و از سال 1355 در مجموعه شخصی صادق تبریزی نگهداری می‌شود.

این مجسمه قرار است به صورت دائمی در فضای گالری 66 به نمایش گذاشته شود.

دربخشی از یکی از گفت وگوهایی که در دهه‌های پیش با فرامرز پیل آرام انجام شده بود و به صورت فتوکپی در فضای نمایشگاه بر روی دیوارنصب شده بود، این مجسمه‌ساز عنوان کرده بود که هنگام ساختن این مجسمه، فرم برایش خیلی اهمیت داشته و اوعلاقه دارد، این مجسمه در فضای باز نصب شود و حتی بچه‌ها از سر وکول آن بالا بروند. آرزویی که هرگز به تحقق نرسید.

برای دیدن باقی نقاشی ‌ها به طبقه همکف نمایشگاه می‌روم، نمایشگاه خلوت است و تابلوها هم به خط دور تا دور نمایشگاه ردیف شده‌اند، یکی از دیوارهای گالری را نقاشی‌های سقاخانه‌ای پیل آرام به خود اختصاص داده است؛ نقاشی‌هایی که در آن شاهد نشانه‌ها و مهرهای مذهبی هستیم. این نقاشی‌ها در دوره دوم کار پیل آرام کشیده شده‌اند.

در بخش دیگر این نمایشگاه تعدادی از نقاشی خط‌های پیل آرام، با ترکیب رنگ‌های گرم در اندازه‌های مختلف بر روی دیوارهای این گالری جای گرفته‌اند، این نقاشی‌ها مربوط به دوره سوم کار او می‌شوند.

در گوشه‌ای دیگر از نمایشگاه نیز تعدادی از طرح‌های پیل آرام از بناهای معماری و فضای کوچه باغ‌های ایرانی به نمایش گذاشته شده است.

به بخش پایانی نمایشگاه می‌رسم. در گوشه‌ای از نمایشگاه نخستین نقاشی پیل آرام که طبیعت بی‌جان است با رنگ‌های گرم بر روی دیوار جای گرفته است.

قرار بود که سه فیلم ویدیویی از گفت وگوهایی که با پیل آرام در دهه 40 و 50 انجام شده بود، در فضای نمایشگاه پخش شود که در هنگام بازید من از نمایشگاه به دلیل مشکلات فنی چنین امکانی فراهم نشد.

هم‌زمان با برپایی این نمایشگاه قرار بود کتابی درباره پیل آرام و آثارش از سوی نشر نظر منتشر شود، اما هنوز این کتاب مراحل پایانی چاپ را می‌گذراند.

با دیدن نقاشی‌های پیل آرام به جای این‌که پاسخ سوالم را درباره دلیل آتش زدن کارهای او توسط دانشجویان دانشکده هنرهای تزئینی بیابم، بیش از هر چیزی این موضوع ذهنم را درگیر کرد که چرا آثار پیل آرام مورد غضب قرار گرفت.

اما در نهایت پس از پرس و جو با دوستان نزدیک پیل آرام، پاسخم را در میان گفته‌های عباس مشهدی‌زاده مجسمه‌ساز هم‌ دوره‌ای او می‌یابم .

او به شرایط اجتماعی پس ازانقلاب 57 و تنگ نظری‌های آن دوره اشاره می‌کند، اما او هم ترجیع می‌دهد در این‌باره سکوت کند و حرفی نزند.

در تمام مسیر بازگشت از نمایشگاه به این موضوع فکر می‌کنم، که چرا در جامعه ایرانی همواره هنرمندان و آثارشان تحت شعاع مسائل سیاسی قرار می‌گیرند.