پژوهشگران آنزیمی را شناسایی کردهاند که پس از زایمان همراه با کاهش استروژن در مغز افزایش مییابد و احتمالا مسئول افسردگی در این زمان است. این کشف میتواند راه جدیدی در پیشگیری و درمان این بیماری باشد
دانشمندان اعلام کردند که علت افسردگی پس از زایمان را یافتهاند و این امر میتواند منجر به یافتن شیوههای درمان احتمالی به منظور پیشگیری از این بیماری شود.
محققان آلمانی و کانادایی یافتهاند که سقوط ناگهانی میزان استروژن در بدن مادر پس از تولد کودک همزمان با رهاشدن آنزیمی درمغز است که موجب مسدودشدن مواد شیمیایی مولد عواطف مثبت میشود و این امر میتواند مادر را دچار افسردگی کند.
تقریبا 70 درصد مادران پس از زایمان به فاصله کوتاهی پس از تولد فرزند خود دچار خلق پایین میشوند و نشانههای افسردگی مانند غمگینی، نوسانات خلقی، اضطراب، بیخوابی، کاهش اشتها و تحریکپذیری از خود نشان میدهند.
اما بسیاری از آنها خیلی سریع بهبود مییابند و تنها 13 درصد به شکایت خود ادامه میدهند و از نظر بالینی به افسردگی پس از زایمان دچار میشوند.
ضمنا از هر هزار مادر دو نفر دچار نوع شدید این بیماری میشوند که با هذیان و توهم همراه است.
تحقیقات پیشین نشان داده بودند که سه یا چهار روز پس از تولد کودک، سطح استروژن بدن مادر 100 تا 1000 برابر کاهش مییابد.
در مطالعه جدید که نتایج آن در مجله «آرشیو روانپزشکی عمومی» در 26 ماه مه 2010 منتشر شده نشان داده شده که با توجه به فقدان شدید استروژن، سطح «آنزیم مونوآمین اکسیداز آ» به شدت در مغز افزایش مییابد.
این آنزیم در میزان انتقالدهندههای عصبی سروتونین و دوپامین در مغز که مسئول ایجاد خشنودی و رضایت هستند اختلال ایجاد میکند. اگر سطح این انتقالدهندهها خیلی پایین باشد میتواند فرد را افسرده کند.
این گروه به سرپرستی جولیا ساچر در انستیتوی علوم شناخت و مغز انسان مکسپلانک در لایپزیک آلمان یافتند که سطح آنزیم در 15 زن مورد مطالعه که نوزادی به دنیا آوردهبودند 43 درصد بیشتر از 15 زن گروه کنترل آنها بود.
میزان این آنزیم در روز پنجم پس از تولد کودک در مغز مادر به اوج میرسد و این، روزی است که مادران در اوج غمگینی خود هستند.
براساس این مطالعه میتوان با استفاده از داروهای معین سطح این آنزیم را کاهش داد و همزمان به افزایش مواد شیمیایی کمک کرد که به دلیل افزایش آنزیم دچار اختلال شدهاند.
دکتر ساشر با ابراز امیدواری نسبت به یافتههای خود و همکارانش، آن را در پیشگیری و درمان افسردگی پس از زایمان در آینده دارای اثرات مثبت میداند.
این یافتهها در حالی منتشر میشود که مطالعات پیشین از غربال کردن زنان در دوران بارداریشان سخن گفتهبودند به طوری که سطح هورمون مادران توانست با 75 درصد دقت افسردگی پس از زایمان را در 100 زن پیشبینی کند.
همچنین محققان در سال 2008 یافتند که احتمال بروز این اختلال در مادرانی که پسر به دنیا میآورند بیشتراز مادرانی است که دختر زایمان کردهاند.
افسردگی پس از زایمان؛ چالش جدی بهداشتی
تولد کودک یکی از استرسزاترین و درعین حال شادترین واقعه زندگی یک زن است. به همین دلیل درک اینکه سه چهارم زنها به فاصله کوتاهی پس از تولد فرزندشان دچار افسردگی میشوند دشوار مینماید.
این اختلال در واقع نوعی افسردگی است که در روزها، هفتهها و ماههای اول پس ازتولد کودک در مادران و گاهی براساس برخی پژوهشها در پدران رخ میدهد.
اگرچه تغییرات هورمونی به عنوان یکی از عوامل عمده این اختلال شناسایی شده است اما درمانهای مبتنی بر آن نتوانسته به همه بیماران در این زمینه کمک کند.
در برخی تحقیقات اثرات نوع تغذیه در دوران بارداری و پس از آن در بروز بیماری مورد نظر قرارگرفته است و بسیاری از دستاندرکاران بهداشتی براین باورند که در این دوران مادران باید ٱمگا 3، پروتئین و ویتامینها بهخصوص ویتامین ب را بهطور مناسب مصرف کند.
ضمنا به مادران باردار یا شیرده همواره توصیه اکید شده است که آب بسیار زیاد مصرف کنند و با بیاشتهایی احتمالی به طور جدی مقابله کنند.
از آنجا که این بیماری میتواند در رفتارهای مراقبت از کودک از سوی مادر اختلال جدی ایجاد کند چالشی بزرگ برای خانواده و جامعه بهحساب میآید و تشخیص بهموقع و درمان مناسب آن میتواند مشکلات ناشی از آن را برای مادر، کودک، خانواده و جامعه به حداقل برساند.