حسین ستوده کارشناس رسانه به بهانه شروع کار تلویزیون «من و تو» شاخص ترین نمونه از یک رسانه ایرانی برای تبیین «بی مرزی فرهنگی» برای مخاطب جامعه فارسی زبان است.

اگر حکومت پهلوی در سال 57 سقوط نمیکرد و حکومت جمهوری اسلامی به قدرت نمیرسید وضعیت فرهنگی ایران امروز چگونه بود؟ عبور از دروازه تمدنی که محمد رضا پهلوی وعده داده بود چه تعییراتی در نگاه ما به زندگی اجتماعی و فرهنگی ایجاد میکرد؟ در فرهنگ بی مرز رسانه ای حاکم در قرن بیستم ما در کجا ایستاده بودیم ؟

ساده ترین راه پاسخ به چنین سوالاتی، نگاهی دوباره به بازتاب فرهنگ و جامعه در برخی رسانه‌‌‌های ایرانی است. رسانه هائی که قرار است جایگاه مخاطب ایرانی را به جایگاهی موعود ارتقا دهند و سطح نیاز آنها را به سطح نیاز فرا منطقه ای گسترش دهند. چنین رفتاری را میتوان در محتوای مشترک و مشابه رسانه های غربی نیز دید. «بی مرزی فرهنگی» مقصدی است که فارغ از جغرافیا و سیاست در اکثر رسانه های تلویزیونی و به زبانهای گوناگون دنبال میشود به گونه ای که براحتی میتوان نسخه های مشابه یک برنامه تلویزیونی خاص را در اکثر کشورهای دنیا دنبال کرد. هم چنانکه شبکه های رسمی جمهوری اسلامی نیز در تقلیدی کورکورانه در پی چنین قافله ای در حرکت هستند.

با توجه به چنین فضای رسانه ای، تلویزیون من و تو، شاخص ترین نمونه از یک رسانه ایرانی برای تبیین «بی مرزی فرهنگی» برای مخاطب جامعه فارسی زبان است و شاید نزدیکترین نمونه برای پاسخ به سوال آغازین که در فرهنگ بی مرز رسانه ای حاکم در دنیا، ما امروز در کجا ایستاده بودیم ؟ شاید بتوان گفت که شبکه تلویزیونی من و تو، تداوم منطقی رادیو تلویزیون ملی ایران با یک انقطاع سی ساله است.

چنین تجربه ای در سالهای گذشته توسط تلویزیون طلوع در افغانستان اجرا شده است. تلویزیونی که با عبور از مرزهای فرهنگی و باورهای مذهبی کشور اسلامی افغانستان تلاش دارد تا مخاطب خود را به مرز فرهنگ مشترک در رسانه های اروپائی ارتقا دهد. شبکه تلویزیونی فارسی وان را نیز میتوان تداوم چنین نگرشی در فضای رسانه ای فارسی زبان دانست.

محتوای تلویزیون من و تو به هیچ وجه بیانگر فرهنگ جامعه ایرانی در حکومت جمهوری اسلامی نیست بلکه تصویری ایده آل از هر آنچیزی است که میتوانست در حکومتی غیر دینی باشد. به همین دلیل عمده ترین جذابیت برنامه های این شبکه در همراهی با ذهن خیال پرداز مخاطبانی است که خود را لایق فرهنگ و حکومت فعلی نمیدانند بلکه ارزش و جایگاه خود را بسیار فراتر از آن میبینند. جایگاهی که عموما در قیاس با فرهنگ جوامع غربی حاصل میشود.

به همین دلیل و برای نزدیک تر کردن ذهنیت مخاطب ایرانی به نمونه های واقعی، تمرکز بر زندگی و فرهنگ ایرانیان ساکن کشورهای غربی و معرفی آنها به عنوان مدل موفق، جایگاه خاصی در محتوای تلویزیون من و تو پیدا میکند. روشی که در سالهای گذشته به فرهنگ لس انجلسی معروف شده است، هر چند که چنین روشی از نگاه بخشی از جامعه ایرانی نمونه دور بودن از واقعیتهای زندگی روزمره در کشور ایران محسوب شده است. چنین روشی را گردانندگان تلویزیون من و تو سالها پیش در شبکه ای اینترنتی با نام «ببین تی وی» مورد تجربه قرار داده بودند. تجربه ای که در جذب مخاطب با موفقیت چندانی روبرو نشد.

عبور از مرزهای فرهنگ منطقه ای و تبدیل فرهنگ به کالای قابل داد و ستد از مسائلی است که فراتر از مخاطب فارسی زبان قرار دارد و تجربه ای است که سالها توسط منتقدان رسانه های اروپائی و کشورهای توسعه یافته مورد بحث و نقد و نظر بوده است. چنان نگاه انتقادی به ساختار برنامه سازی های مشابه در شبکه های اروپائی و امریکائی نشان میدهد که مخاطبان چنین رسانه هائی در واقع به عنوان مشتری بالقوه برای موسسات تجاری محسوب میشوند که بالفعل کردن آنها تنها با عبور از مرزهای فرهنگی قابل حصول است. چین فرایندی امروزه از جانب کارگزاران حکومت اسلامی با عنوان تهاجم فرهنگی شناخته میشود و تقابل با آن به عنوان جنگ نرم در ادبیات جمهوری اسلامی ذکر میشود.

شبکه تلویزیونی من و تو در تبلیغات پیش از آغاز کار بر عدم پایبندی بر هیچ حزب و مرام و باوری تاکید داشته است و محتوای خود را برای گستره مخاطبی تعریف کرده است که فراتر از رنگ و نژاد و باور و جنسیت و فرهنگ میتوانند فصل مشترکی داشته باشند و سرگرمی را بعنوان فصل مشترک مورد تاکید قرار داده است. اما روش تولید و برنامه سازی بر مبنای الگوهای رسانه های غربی به واقع نشان میدهد که تلویزیون من و تو تجربه ای فارسی زبان به روش «بی مرزی فرهنگی» است که در تنوع رسانه های فارسی زبان جایگاه خاص خود را دارد .

بدیهی است که حضور تلویزیون من و تو باعث شود تا حساسیت حکومت اسلامی بر مباحث فرهنگی و رسانه ای بی آنکه دچار عمق باشد دچار تشدید شود و با نگاهی توطئه آمیز آنرا بخشی از پروژه تهاجم فرهنگی غرب بر علیه مبانی اسلامی حکومت ایران بداند و به هر روشی مانع دسترسی ایرانیان به چنین محتوای تصویری بشود چرا که دیگر غیر سیاسی بودن به تنهائی نمیتواند یک رسانه را در حاشیه امن جای دهد.