آلودگی برنج‌های وارداتی همچنان از موارد مورد اختلاف موسسه استاندارد، وزارت بهداشت و مجلس است. این گزارش نگاهی دارد به داستان آلودگی برنج‌های وارداتی.

گزارش یک ماه پیش کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی آلودگی 11 نوع برنج‌ وارداتی به سم آرسنیک و سرب را تایید کرد.

این گزارش درپی اظهارات مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در شهریور ماه سال گذشته، مبنی بر این‌که 13 نوع برنج خارجی به مواد سمی آلوده است، ارائه شد تا به اختلاف نظر میان مسئولان و وزارتخانه‌های مرتبط با این موضوع پایان دهد.

با وجود آن‌که سفره‌های مردم با توجه به تبلیغات وسیع صدا و سیما، از چند سال پیش به جای برنج ایرانی، انواع برنج‌ هندی و تایلندی و پاکستانی به خود دیده بود، اما فقط از سال گذشته بود که بحث آلودگی این برنج‌ها به جامعه و رسانه‌ها کشیده شد.

سال گذشته و درپی اعلام خبر آلودگی برنج‌های وارداتی، موسسه استاندارد ایران از مصرف‌کنندگان خواست تا از خرید برنج‌های وارداتی با نام‌های آریا، خاطره، 181، مینویک، پاندا، محسن، مه کلاسیک، آفرین، مژده، کریستال، جادوگر، کمال ملکی و طوبا طلایی خودداری کنند.

مهدی پورهاشم، مدیرکل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران، نخستین کسی بود که شهریور ماه سال گذشته اعلام کرد که 13 نوع برنج خارجی به فلزات سنگین و سمی کادیوم، سرب و آرسنیک آلوده هستند.

با این حال، از سال گذشته مسئولان و وزارتخانه‌های مرتبط هریک واکنش متفاوتی نسبت به موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی نشان داده اند.

سال گذشته وزارت بهداشت مسئله آلودگی‌ برنج را رد کرد و گفت پس از بررسی‌های انجام شده، هیچ موردی از آلودگی به مواد سنگین در این برنج‌ها گزارش نشده است. وزارت صنایع و معادن هم از نظر وزارت بهداشت حمایت کرد.

وزیر بهداشت در شرایطی آلودگی برنج‌ها را رد ‌کرد که رییس مرکز تحقیقات کشاورزی پنجاب هند آلودگی این برنج‌ها را تایید کرد و گفت، مناطق زيادی از پنجاب، مركز اصلی آرسنيک، كادميوم و ساير فلزات است و اگر در اين مناطق كشت و زرع صورت گيرد، بی شک محصولات توليدی شامل اين تركيبات سمی خواهد بود.

پس از آن وزارت بازرگانی محدودیت‌هایی را برای واردات برنج هند، که سهم قابل توجهی در تامین برنج‌ ایران دارد، اعمال کرد و تبلیغات این برنج‌ها در صدا و سیما کمتر شد، اما پس از مدتی بار دیگر تبلیغات این محصول از سر گرفته شد و نشان از این داشت که وزارت بازرگانی به واردات این برنج‌ها ادامه می‌دهد.

حتی محمد نادری، معاون امور گمركی گمرک ايران، گفته بود راهکاری برای منع واردات ابلاغ نشده است.

اما موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی به مجلس شورای اسلامی کشیده شد تا پس از بررسی اختلاف نظر سازمان استاندارد و وزارت بهداشت درباره این موضوع نتیجه قطعی صادر و ابهامات برطرف شود.

تایید و تکذیب‌های وزارت بهداشت

پس از این‌که موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی مطرح شد، وزارت بهداشت ازجمله وزارتخانه‌هایی بود که این موضوع را رد کرد و گفت که هیچ نوع آلودگی در این برنج‌ها وجود ندارد.

اما 20 تیرماه امسال نایب رییس و عضو کمیسیون بهداشت مجلس اعلام کردند که مسئولان وزارت بهداشت بالاخره آلودگی هشت نوع برنج وارداتی به سرب، از جمله برنج آریا و چند برنج دیگر را که بیشتر هندی هستند تایید کرده اند.

وزارت بهداشت زمانی موضوع آلودگی برنج‌ها را تایید کرد که مقادیر زیادی از این برنج‌ها در بازار فروخته شده و توسط مردم مصرف ‌شده بود.

حتی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت زمانی که در نهایت تصمیم گرفت آلودگی‌ برنج‌های خارجی را تایید کند، از میزان آلودگی برنج‌ها به سرب و آرسنیک و این‌که این آلودگی تا چه اندازه است، گزارشی منتشر نکرد.

اما براساس گزارش مؤسسه استاندارد استان تهران، که با گزارش مؤسسه استاندارد کشور درباره برنج‌های آلوده اختلاف داشت، میزان سرب موجود در این برنج‌ها بیش از پنج برابر حد مجاز بوده است.

مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت، سال گذشته اعلام کرد، وزارتخانه تحت نظر او تمامی برنج‌هایی را که غیراستاندارد اعلام شده را آزمایش و بررسی کرده وهیچ‌گونه آلودگی آرسنیک، فلزات سنگین و غیره در آن ها دیده نشده است.

اما مدیرکل نظارت بر مواد‌غذایی وزارت بهداشت پیش از او اعلام کرده بود که در بحث واردات کالاها و مواد‌غذایی، تعیین میزان آرسنیک در برنامه آزمایش‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی ما نبوده و هیچ‌گونه استاندارد اجباری در این مورد وجود ندارد.

وزیر بهداشت مشخص نکرد که با وجود این‌که وزارت بهداشت میزان آرسنیک در برنج‌های وارداتی را آزمایش نکرده، چگونه او به صراحت اعلام می‌کند هیچ نوع آلودگی در این برنج‌ها دیده نشده است. حتی در گزارش اخیر معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، میزان آلودگی برنج‌ها به انواع فلزات سمی و سنگین مشخص نشده و فقط آلودگی این برنج‌ها تایید شده است.

ستاد ملی بررسی سلامت برنج مهرماه سال گذشته با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این برنج ها در آزمایشگاه‌های معتبر و با نظارت کارشناسان وزارت بهداشت، موسسه استاندارد و دیگر مراکز تحقیقاتی بررسی شده‌اند و همه سالم هستند.

ستاد ملی بررسی سلامت برنج درحالی چنین بیانیه ای را صادر کرد که پیش از آنها پژوهشکده علوم‌هسته‌ای سازمان انرژی هسته‌ایٰ براساس نتایج آزمایش‌های انجام شده، آلودگی برنج‌ها به فلزات سنگین را تایید کرده بود.

پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، مهرماه سال گذشته، 17 نمونه برنج آزمایش‌شده را آلوده به آرسنيک تشخيص داد.

وزارت بهداشت متولی اصلی سلامت مردم است، ولی آخرین نهاد مسئولی است که باوجود گزارش‌ کارشناسی اداره استاندارد، کمیسیون کشاورزی و کمسیون بهداشت مجلس، آلودگی برنج‌ها را پس از بارها تکذیب تایید کرده است.

تایید آلودگی برنج در کمیسیون‌های مجلس

15 تیرماه امسال کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گزارشی در صحن علنی مجلس اعلام کرد که هشت نوع برنج وارداتی به مواد سمی آرسنیک و سرب آلوده بودند و درمجموع از 13 نمونه برنجی که آلوده اعلام شدند، 11 نمونه آلوده به آرسنيكی بيش از استاندارد شناخته شده و 10 نمونه نيز آلوده به عنصر سرب بودند.

براساس گزارش این کمیسیون، برنج‌های وارداتی عطر گل باز، دل مبارکه کامونگی، سارال، کیمیا، جادوگر، هاشمی 1121، عررمان و حاجی مرادی آلوده به غلظت بالاتر از حد استانداردی از فلز سنگین سرب بوده‌اند.

گزارش کمیسیون بهداشت به اختلاف نظر مراجع مختلف نسبت به آلودگی برنج‌های وارداتی اشاره و تاکید کرده که باید از توزیع این برنج‌ها جلوگیری شود و این برنج ها به کشورهای صادرکننده بازگردانده شوند.

گزارش کمیسیون بهداشت مجلس برای پیگیری تخلفات مربوط به آلودگی برنج‌ها، با دستورعلی لاریجانی، رییس مجلس، به کمیسیون اصل نود مجلس فرستاده شده است.

همچنین در تاریخ 10 اسفند سال گذشته، گزارش کمیسیون کشاورزی مجلس درباره وضعیت برنج‌های وارداتی هندی در جلسه علنی مجلس خوانده شد که تایید می‌کرد برنج‌های هندی آلوده است.

در گزارش کمیسیون کشاورزی آمده بود، براساس گزارش گمرک، از ابتدای سال 1388 تا تاریخ 31 شهریور همان سال، بیش از 800 هزار تن برنج خارجی وارد بازار شده و حتی پس از اعلام موضوع آلودگی برنج‌ها به فلزات سنگین هیچ‌یک از مراجع اقدامی در زمینه ممنوعیت واردات برنج انجام نداده‌اند.

اما وزارت بهداشت در واکنش به این گزارش اعلام کرد که هیچ گونه مستند علمی در این گزارش دیده نمی‌شود و نتایج آزمایش های سازمان استاندارد را نیز درباره آلودگی برنج‌ها قبول ندارد.

آلودگی مواد غذایی

امیدوار رضایی، عضو هیات رییسه مجلس، اواخر خرداد ماه امسال به مسئولان هشدار داد که درهای ایران به روی مواد آلوده بازتر شده و آنها باید در این زمینه احساس خطر بیشتری کنند، زیرا پدیده قاچاق یکی از مشکلات جدی سیاسی و امنیتی کشور است.

آقای رضایی گفته بود که نظارت وزارت بهداشت و وزارت بازرگانی بر واردات کالاهای آلوده ضعیف است و هشدار داده بود که مواد بسیار خطرناک شامل مواد غذایی مثل برنج‌های آلوده و سیگار به صورت غیر‌قانونی وارد کشور می‌شوند.

اهمیت این موضوع زمانی جدی‌‌تر می‌شود که اردشیر محمدی، رییس کل گمرک گفته، این نهاد فقط بر 800 کیلومتر از حدود 9 هزار کیلومتر مرزهای زمینی، هوایی و دریایی ایران نظارت دارد و بیشترین حجم قاچاق کالا از مرزهای غیرقانونی صورت می‌گیرد.

همچنین سعید مرتضوی، مشاور محمود احمدی‌نژاد و ریيس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور، گفته، تنها سه درصد از کالاهای قاچاق در کشور کشف می‌شود و بر اساس گزارش رسمی این ستاد آمار حجم قاچاق سال جاری به 20 میلیارد دلار رسیده است.

طبق قانون، کالاهای قاچاق کشف شده در انبار گمرک نگهداری می‌شوند و اگر مقامی قضایی ظرف یک ‌سال در مورد آنها تعیین تکلیف نکند، برای فروش و مزایده به سازمان اموال تملیکی داده‌ می‌شود و پول حاصل از آن پس از فروش از طریق مزایده به حساب دولت واریز می‌شود و در این روند هیچ‌گونه نظارت بهداشتی وجود ندارد.