گزارش تازه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، 3.5 درصد افزایش داشته است. در این مدت، نرخ بیکاری در 26 استان کشور تشدید شده است.

گزارش تازه مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، 3.5 درصد افزایش داشته است. در این مدت، نرخ بیکاری در 26 استان کشور بالا رفته است.

نرخ بیکاری کشور از 11.1 درصد در سه ماهه اول سال گذشته به 14.6 درصد در همین مدت در سال گذشته رسیده است. این نرخ نسبت به زمستان سال گذشته، 0.5 درصد افزایش پیدا کرده است.

این آمار نشان می‌دهد علاوه بر ورود بیکاران جدید به بازار کار، بخشی از شاغلان نیز بیکار شده‌اند.

براساس یک نظرسنجی که مرکز افکارسنجی جهاد دانشگاهی (وابسته به دولت) از مردم تهران و از طریق پرسش‌نامه و مراجعه به میدان‌های بزرگ پایتخت انجام داد و نتایج آن سه هفته پیش منتشر شد، مهم‌ترین مسائل و مشکلات فعلی جامعه ایران از نظر شهروندان تهرانی، «مشکلات اقتصادی» از جمله گرانی، مسکن و بیکاری است.

آمار رسمی دولت نشان می‌دهد نرخ بیکاری تنها در 4 استان چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویر احمد و لرستان کاهش داشته است.

این آمار در حالی منتشر شده است که وزیر کار در روزهای گذشته درباره افزایش 3.5 درصدی نرخ بیکاری در بهار 89 تردید کرده بود.

عبدالرضا شیخ الاسلامی در اظهارنظری کم‌سابقه، ارقام اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران را ‌زیر سوال برد و گفت: یا نرخ اعلام شده در سال گذشته درست محاسبه نشده است یا نرخ امسال.

انتقاد از تعریف بیکاری

طبق تعریف کنونی مرکز آمار، افراد شاغل «شامل تمام افراد 10 ساله و بیشتر هستند که درطول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به‌طور موقت کارشان را ترک کرده باشند».

با این حال، تعریف شاغل در طرح آمارگیری از اشتغال و بیکاری‌ تا سال 1383‌عبارت بود از «فردی که در هفته آمارگیری، دست کم دو روز کار کرده باشد.»

با تعریف مرکز آمار، دایره شاغلان گسترده‌تر و دایره بیکاران محدودتر می‌شود.

این مرکز همچنین، افرادی را که «بدون گرفتن مزد» نزد یکی از اعضای خانواده خود کار می‌کنند، «کارآموزانی» که در دوره کارآموزی مستقیما در تولید کالا یا خدمات سهیم هستند و «محصلانی» را که در هفته آمارگیری کار کرده‌اند نیز جزو افراد شاغل در این طرح در محاسبه کرده است.

انتقاد‌هایی از شیوه‌های آمارگیری بیکاران در ایران و نتایج آن مطرح شده است و برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که نتایج این طرح‌ها، آمار واقعی بیکاران را نشان نمی‌دهد.

افزایش بی‌سابقه بیکاری در پنج سال گذشته

مرکز آمار ایران دو هفته پیش نرخ بیکاری در سال گذشته را 11.9 درصد اعلام کرد که نسبت به سال گذشته، 1.5 برابر افزایش نشان می‌دهد. براساس آمار رسمی بانک مرکزی، این شاخص بیکاری در پنج سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

براساس نتایج این آمار، نرخ بیکاری در زنان نسبت به مردان و در شهرها نسبت به روستاها بیشتر بوده است.

نتایج آمارگیری نشان می‌‌دهد که در سال 88، 22.1 درصد از جوانان بین 15 تا 29 ساله بیکار بوده‌اند که باز هم این شاخص در بین زنان نسبت به مردان بیشتر بوده است.

بررسی تغییرات نرخ بیکاری جوانان کل کشور نشان‌دهنده افزایش 1.7 درصدی این شاخص نسبت به سال 87 است.

براساس داده‌های این آمار، بخش خدمات با 47.4 درصد، بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. بخش‌‌های صنعت با 31.8 درصد و کشاورزی با 20.9 درصد در مراتب بعدی قرار دارند.

بیکاری در استان‌ها

در طرح آمارگیری نیروی کار انسان در سال 88، مرکز آمار ایران به نرخ بیکاری در هر استان نیز اشاره کرده است.

نتایج این آمارگیری نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در 21 استان کشور نسبت به سال 87 افزایش یافته است که در این میان، همدان و قزوین بیشترین افزایش نرخ بیکاری و خراسان شمالی هم پایین‌ترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده‌اند.

از 30 استان کشور، در 22 استان نرخ بیکاری دو رقمی بوده است و در مقایسه با سال 87، هفت استان نتوانسته‌اند نرخ تک‌رقمی خود را در سال 88 حفظ کنند.

براساس این آمارگیری، نرخ بیکاری در استان تهران در سال 88 به 11.9 درصد رسیده که نسبت به سال 87، 0.9 درصد رشد داشته است.

تردید درباره آمار دولتی

در آمار اعلام شده از سوی دولت درباره نرخ بیکاری تردیدهای وجود دارد.

موید حسینی صدر نماینده خوی، فرهاد تجری نماینده قصرشیرین، گیلان‌غرب و سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی و علیرضا محجوب، دبیرکل خانه کارگر از جمله افرادی هستند که اعداد رسمی مربوط به بیکاری را بیش از میزان اعلام شده از سوی دولت می‌دانند.

از طرفی حمید حاجی عبدالوهاب معاون وزیر کار، افزایش نرخ بیکاری را مربوط به بحران اقتصادی در جهان و کاهش میزان سرمایه‌گذاری در ایران می‌داند.

اما کارشناسانی که نظری جز این مقام دولتی دارند، واردات گسترده و ناتوان بودن تولیدات داخلی در رقابت با این محصولات و نبودن تجهیزات مدرن را عامل ورشکستگی صنایع و بیکاری می‌دانند.

مجله اکونومیست نیز در گزارشی که در تیرماه امسال منتشر کرد، نرخ بیکاری ایران در سال 1388 را بیش از میزان اعلام شده از سوی دولتی و برابر با 13.2 درصد اعلام کرد.

کارگران بیکار می‌شوند

علاوه بر ناتوانی دولت در تامین شغل برای بیکاران، اخراج‌های دسته‌جمعی تبدیل به کابوس بسیاری از کارگران ایرانی شده است.

شماری از کارگران صنایع کوچک مانند چرم‌سازی، کارگاه‌های نساجی و صنایع سنگین در چند سال گذشته شغل خود را به صورت دسته‌جمعی از دست داده‌اند.

هفته پیش رحمت‌الله نوروزی، مدیرکل کار و امور اجتماعی استان گلستان، از اخراج 3400 کارگر در سال گذشته در این استان خبر داد. او که دبیر کارگروه اشتغال و سرمایه‌گذاری استان گلستان است، حاضر نشد درباره تعداد شغل‌های ایجاد شده در این استان توضیح دهد.

طبق مصوبه دولت قرار بود تا پایان امسال، 17 هزار و 217 شغل در بخش تولیدی، صنعت، کشاورزی و دیگر زمینه‌ها در استان گلستان ایجاد شود.

طبق گزارش‌ها، در چهار سال گذشته حدود 52 هزار کارگر در عسلویه (جنوب ایران) از کار بیکار شده‌اند و این امر در تناقض با ادعاهای دولت مبنی بر در جریان بودن پروژه‌های اشتغال‌زا در این منطقه است.

اخراج 700 کارگر نوشابه‌سازی ساسان، 2500 کارگر در کارگاه‌های تولید کفش اصفهان، 4000 کارگر مشغول به کار در واحدهای بسته‌بندی خرما در خوزستان، اخراج کارگران کارخانه سامان، مخابرات سقز، ایران صدرای بوشهر، لوله‌سازی اهواز، ایران تفال ساوه، کشت و صنعت شمال، پایا هوایار و شرکت تولید نوشابه خرمنوش خرمشهر نیز در سابقه تهدید شغلی کارگران بوده است.

شرکت‌های موتوژن، تراکتورسازی تبریز و کبریت‌ سازی هم به دلیل مشکلات مالی و بدهی‌های سنگین به بانک‌ها و پیمانکاران مجبور به کم کردن نیروی کار و اخراج کارکنان خود شده‌اند.