شناسنامه‌دار شدن نرم افزارها نخستین گام جهت اجرای قانون کپی رایت در کشور است که از دو ماه دیگر اجرایی خواهد شد. نخستین تلاش کشور برای رعایت حقوق مالکیت معنوی به سال 1337 بازمی‌گردد که در آن سال ایران برای حمایت از علائم و اختراعات به قرارداد پاریس پیوست.

شناسنامه‌دار شدن نرم افزارها نخستین گام جهت اجرای قانون کپی رایت در کشور است که از دو ماه دیگر اجرایی خواهد شد.

عیسی زارع‌پور، رییس مرکز توسعه‌ی فن‌آوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال این خبر را اعلام کرد.

وی گفت نخستین و بزرگ‌ترین حمایت در حوزه‌ نرم‌افزار این است که قانون کپی‌رایت در کشور جا بیفتد. در این راستا از دو ماه آینده تکثیر نرم‌افزار بدون داشتن شناسنامه در کشور ممنوع خواهد شد.

حدود هشت هزار عنوان نرم‌افزار در کشور وجود دارد که نزدیک به پنج هزار عنوان از آن‌ها در نمایشگاه حضور یافته و مراحل صدور شناسنامه‌ی آن‌ها در حال طی شدن است، ضمن این که حدود 200 عنوان از این نرم‌افزارها هم قبل از نمایشگاه شناسنامه دریافت کردند.

در آستانه برگزاری نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، شهرام توکلی، معاون حقوقی وزیر ارشاد خبر داد با اجرای این قانون آثار هنرمندان و نویسندگان در حوزه‌های مختلف پس از طی مراحل ثبت، از حمایت قانون برخوردار خواهند شد.

قانون اجرا نشده

تکثیر غیرمجاز نرم‌افزارها دغدغه خاطر صاحبان این صنایع بوده است، اما هنوز قانون به عنوان راهکار جلوگیری از قاچاق نرم‌افزار اجرا نشده است.

در سال 1379، در مجلس قانونی با عنوان حمایت از تولیدکنندگان نرم‌افزارها مصوب شد که آیین‌نامه‌ اجرایی آن سال 1383 ابلاغ و براساس آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شد با همکاری شورای عالی اطلاع‌رسانی نرم‌افزارها را ثبت کند، اما تا سال 1386 چنین کاری انجام نشد.

دانلود غیرقانونی فیلم و آلبوم موسیقی از روی اینترنت و کپی‌برداری از برنامه‌های نرم‌افزای، تائیدی بر عدم رعایت کپی رایت و ناآشنایی با این مفهوم در کشور است.

وجود 16 ترجمه هم‌زمان از داستان‌های «هری پاتر»، نقض قانون جهانی کپی رایت و عدم رعایت حقوق صنفی در کشور را نشان می‌دهد.

موضوع قاچاق فیلم و فروش فیلم‌های در حال اکران با پخش لوح فشرده فیلم «مارمولک» آغاز شد و در روندی صعودی درحال حاضر پخش اکثر فیلم‌های در حال اکران سینمای داخل و فیلم‌های مطرح سینمایی خارج از کشور را دربرگرفته است.

تخریب فرهنگی، اقتصادی و معنوی از جمله پیامدهای زیان‌بار عدم رعایت کپی رایت است که با توریع غیرقانونی فیلم‌های سینمایی مانند «سنتوری»، «اخراجی‌ها» و «نیوه مانگ» اعتراض بی‌سابقه سینماگران کشور و استمداد آن‌ها از وزارت اطلاعات و وزارت ارشاد را به دنبال داشت.

در داخل کشور، اجرای قانون کپی رایت که در 26 خرداد 1386 در مجلس تصویب شد، تضمین اجرایی نداشته است، زیرا لوح‌های فشرده آموزشی تولید شده در داخل اصولا قفل ندارند و به راحتی قابل کپی‌برداری هستند.

از سوی دیگر، بسیاری از متخصصان نرم‌افزار کشور بسیاری از برنامه‌های نرم‌افزار را از روی اینترنت جمع‌آوری کرده و به شکل پکیج می‌فروشند.

کنواسیون کپی رایت

نخستین تلاش کشور برای رعایت حقوق مالکیت معنوی به سال 1337 بازمی‌گردد که در آن سال ایران برای حمایت از علائم و اختراعات به قرارداد پاریس پیوست و در سال 1380 برای ثبت بین‌المللی علائم به کنوانسیون مادرید محلق شد.

این در حالی است که ایران برای پیوستن به کنوانسیون «برن» که از کپی رایت حمایت می‌کند، تردید دارد.

پیوستن به قانون بین‌المللی حمایت از کپی رایت به خاطر لزوم پرداخت مبالغ کلان بابت خرید حق انتشار کتب، نشریات و آثار علمی و نرم‌افزارها، روند انتقال علم و فن‌آوری به این کشورها را متوقف و یا دست‌کم آهسته می‌سازد.

کپی رایت چیست؟

کپی رایت، حقی قانونی است که به هرگونه محصول آفرینش فکری تعلق دارد و حوزه کارهای ادبی، سینمایی، تولید موسیقی، ضبط صدا، نقاشی، عکاسی، نرم‌افزار، نمایش‌های زنده، پخش برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و طراحی‌های صنعتی را شامل می‌شود.

حق تکثیر یا نشر، مجموعه‌ای از قوانین انحصاری است که دولت برای تنظیم روش استفاده از اطلاعات تصویب می‌کند.

قانون کپی رایت از زمانی که اثری به وجود می‌‌آید شامل آن اثر می‌‌شود.

براساس پیمان برن تاریخ انقضای کپی رایت حداقل شامل طول حیات خالق و 50 سال بعد از مرگ اوست.