جفری آدامز، سفیر بریتانیا در تهران، در مجموعه ملاقات‌هايی با سفیر آمریکا در بغداد و فرماندهان نیروهای چندملیتی در عراق، به آنان توصیه می‌کند که چگونه با طرف ایرانی مذاکره کنند.

تاریخ تنظيم سند: 30 نوامبر2007
محل تنظيم سند: سفارت آمريکا در بغداد
طبقه بندی: محرمانه
موضوع: توصیه‌های جفری آدامز درمورد تکنیک‌های مذاکره با ایران

خلاصه: جفری آدامز، سفیر بریتانیا در تهران در مجموعه ملاقات‌هايی با سفیر آمریکا در بغداد و فرماندهان نیروهای چندملیتی در عراق در مورد نحوه مذاکره با مقام‌های ایرانی توصیه‌هایی را به آنان ارائه کرد. 

به اعتقاد آقای آدامز ایران از مذاکره با آمریکا چند هدف دارد که برخی از آنها جزئی و برخی اساسی هستند. به توصیه او باید در مذاکره با ایران، قرص و محکم و جدی بود؛ اما از پرخاشگری پرهيز کرد و هم‌زمان بايد منافع دو طرف را در کانون توجه قرار داد. به گفته او پیش‌فرض‌های ایران درباره غرب و بی‌اعتمادی ایرانی‌ها به غرب، می‌تواند چشم آنها را بر روی منافع‌شان ببندد.

او هشدار داد که شرکت کنندگان ایرانی در مذاکرات، دستورالعمل‌های مشخصی دارند و از این رو مشکل است که با آنها خارج از آن چهارچوب برخورد کرد، گرچه عنصر غافلگیری می‌تواند موثر باشد. به گفته آقای آدامز، مقام‌های ایرانی شديدا نگران پيامدهای اشتباه‌های احتمالی‌شان در مذاکرات خواهند بود و احتمالا درباره عملکرد يکديگر به مقام‌های مافوق گزارش خواهند داد. احتمالا در جلسه‌های بعدی به پرسش‌ها و پیشنهادها پاسخ داده می شود. روند تصمیم‌گیری در ایران خیلی کند است چرا که نیازمند اجماع است و از این رو بايد صبور بود. به اعتقاد آدامز، خیلی مهم است که بتوان اين اعتقاد ایرانی‌ها را که زمان به نفع آنهاست به نوعی زير سوال برد.

متن کامل گزارش

جفری آدامز در ملاقات‌های متعدد خود با مقام‌های سیاسی و نظامی آمریکا در بغداد در روزهای 24 و 25 نوامبر، توصیه‌هایی را در مورد نحوه مذاکره با مقام‌های ایرانی به آنها ارائه داد.

آنچه در پی می‌آید، ترکیبی از مطالب مطرح شده در سه جلسه ملاقات آدامز با مقام‌های آمریکایی پیش از تشکیل چهارمین دور مذاکره سه جانبه ایران، عراق و آمریکا در مورد عراق است.

آدامز که دوسال به عنوان سفیر بریتانیا در ایران کار کرده است، می‌گوید مشاهداتش دربردارنده تجربیات شخصی او از جمله مذاکره با ایرانی‌ها در مورد 15 سرباز نیروی دریایی بریتانیاست که در مارس 2007 به وسیله ایران دستگیر شدند.

استيوارت لينگ، سفیر بریتانیا در کویت و الکس پينفيلد، دبير اول سفارت بریتانیا در ایران هم در این جلسه حضور داشتند.

در ميان آمریکایی‌هايی که در جلسات بودند، علاوه برکروکر، سفیر آمریکا در عراق می‌توان از ژنرال پترائوس فرمانده نيروهای چند مليتی در عراق، دیوید پیرس، مشاور مخصوص و جیلین برنز، مدیر دفتر منطقه‌ای ناظر ايران نام برد.

دیدگاه‌های سفیر بریتانیا در مورد منافع استراتژیک ایران و وضعیت سیاسی داخلی اين کشور، جداگانه گزارش خواهد شد.

هدف مقام‌های ایرانی به اعتقاد آدامز، نهادینه کردن مذاکره با آمریکا و باز نگه‌داشتن امکان گسترش دستورالعمل مذاکره است. هر چند او شنيده است ايرانی‌ها از عميق نبودن مذاکرات در دوره‌های پيشين نااميد شده‌اند اما آن‌ها احساس می‌کنند حضورشان در مذاکرات به بهبود چهره اين کشور کمک کرده است. آدامز پيش‌بينی می‌کند ايرانی‌ها سعی خواهند کرد به اين مذاکرات ادامه دهند تا ضمن افزودن به اعتبار خود از مواضع دولت آمريکا هم مطلع شوند.

به نظر آدامز مذاکره با ایران، آغازگر یک بحث مفید در داخل اين کشور بوده در مورد اين که چگونه می‌توان از اين مذاکرات بهترين بهره را برای منافع استراتژیک ايران برد.

به اعتقاد آدامز، گروه فشار قدرتمندی در ایران علیه مذاکره با آمریکا وجود دارد.

ایرانی‌ها به غرب ظنین هستند

جفری آدامز توصيه کرد در مذاکره با ایران باید قرص و محکم و جدی بود؛ اما از پرخاشگری پرهيز کرد. او تاکيد کرد که غرب، مشغله ذهنی ايرانی‌هاست و همين نگرانی باعث می‌شود بعضی وقت‌ها نتوانند منافعشان را ببينند. با توجه به اين موضوع آمریکایی‌ها باید بدانند که ایرانی‌ها چه پیش‌فرض‌هایی دارند از جمله:

- حکومت آمریکا به دنبال براندازی رژیم فعلی ایران و جایگزین کردن رژیمی طرفدار غرب است.

- سیاست‌گذاران حکومت آمریکا، وقت و انرژی زیادی را صرف برنامه‌ریزی علیه ایران می‌کنند. تا جايی که ایرانی‌ها تصورشان این است که همه کارها و گفته‌های آمريکا، با نيت و برنامه‌ریزی قبلی بوده و در داخل و همچنين با بريتانيا هماهنگ شده است و هیچ چيز تصادفی نیست.

- دولت فعلی آمریکا از نظر سیاسی بسیار ضعیف است و با مخالفت‌های اساسی داخلی مواجه است. از این رو خطر حمله نظامی آمریکا به ایران واقعی نیست.

- ایران، آمریکا را به عنوان دشمنی قوی و مصمم می‌بیند که می‌تواند آن را فریب داد یا زخمی کرد.

میراث جنگ ایران و عراق را، زمانی که جامعه بین‌المللی یا ساکت بود یا از صدام حمایت می‌کرد (حتی زمانی که او از سلاح‌های کشتار جمعی علیه ایران استفاده کرد) نباید از ياد برد.

ایرانی‌ها به دنیای خارج بدگمان هستند و از جمله به همان دولت‌های غربی و کشورهای سنی عرب ظنين هستند که تلاش می‌کنند از قدرت‌يابی شیعیان طرفدار ایران در عراق جلوگيری کنند.

به آن‌ها فرصت دهید

مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران با دستورات دقیق و مشخص در مذاکرات شرکت می‌کنند و ترس آنها از پیامدهای حرفه‌ای، باعث می‌شود که از این دستورات عدول نکنند.

دولت آمریکا نباید از آنها انتظار ابتکار عمل یا پاسخ‌گویی آنی را داشته باشد. اين مشکل را تا حدودی می‌توان با زمان‌بندی مناسب و گنجاندن تعداد زيادی وقت استراحت در برنامه مذاکرات حل کرد تا مقام‌های ايران بتوانند با يکديگر مشورت کرده و با تماس تلفنی از تهران راهنمايی بگيرند.

بنابراین با درنظر گرفتن ترس ایرانی ها از احتمال ارتکاب خطا، دولت آمریکا نباید توقع مذاکره واقعی و خارج از دستورالعمل را داشته باشد.

پاسخ‌ها به سوال‌ها و پیشنهادها ممکن است در جلسات متعاقب داده شود و به برخی از پرسش‌ها هم هرگز جوابی داده نخواهد شد.

اشتباه می‌کنند اما احمق نیستند

مقام‌های ایرانی احتمالا خود را با جزئیات کامل برای گفت‌وگو آماده کرده‌اند. آنها ممکن است با ایرانی‌هايی که تجربه زیادی در مورد آمريکا دارند، مثل دانشگاهیانی که در مذاکرات Track Two شرکت داشتند یا در آمریکا کار کرده‌اند، مشورت کنند.

به گفته آدامز، محمد نهاوندیان رئیس اتاق بازرگانی ایران، یکی از افرادی است که به عنوان متخصص مسائل آمریکا شناخته می‌شود و در این موارد طرف مشورت واقع می‌شود. آدامز شک دارد که ایران در مذاکره با آمریکا، با کشورهای دیگر مشورت کند. به اعتقاد آدامز، ایرانی‌ها احمق نیستند و همه مسائل را با دقت دنبال می‌کنند حتی اگر در برخی مواقع، در درک نشانه‌ها اشتباه کنند.

انتظار نتیجه فوری نداشته باشید

به دليل اختيارات محدود مذاکره‌کنندگان و به خاطر مشارکتی و چند قطبی بودن روند تصمیم‌گیری در ایران و حساسیت فوق‌العاده مذاکره مستقيم بين آمریکا و ایران، دولت آمریکا نباید انتظار گام‌های بزرگ و فوری را از سوی ایرانی‌ها داشته باشد.

پیشرفت مذاکرات کند خواهد بود و پس از گفت‌وگوها و تبادل نظرهای مختلف در ایران حاصل خواهد شد و اغلب با فشار مخالفان مذاکره با غرب روبه‌رو خواهد بود.

اگر جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه برسد که تغییر یک سیاست به نفع آنهاست، آنها می توانند این کار را بکنند و راهی برای توجیه آن هم بیابند اما اول باید به اجماع داخلی در این مورد برسند.

مرتب سوال بپرسید

در مذاکره با ایرانی‌ها نباید از کوره دررفت یا ناراحتی نشان داد. رد و بدل کردن اتهام، به مذاکره‌کنندگان ايرانی فرصت می‌دهد در چارچوب‌هايی که با آن آشنا هستند حرکت کنند. به جای آن بهتر است مسائل به شکل سوال‌های غير منتظره مطرح شود که مذاکره‌کنندگان از چارچوب دستورالعمل‌هايشان خارج شوند.

از آقای آدامز پرسيده شد بهترين راه برای مطرح کردن بحث تداوم حمايت ايران از جيش‌المهدی چيست در حالی که ايران قبلا به دولت عراق اطمينان داده بود تحويل سلاح به اين گروه را قطع خواهد کرد. آقای آدامز توصيه کرد طرح مسائل به صورت سوالی باشد. به عنوان مثال پرسيده شود: با توجه به اطمينانی که داده‌ايد مبنی بر اين که درصدد کمک به تثبيت امنيت و آرامش در عراق هستيد، چگونه می‌توان آموزش مستمر نيروهای غيرقانونی حامی جيش المهدی در ايران را توجيه کرد؟  

منافع مشترک را گوشزد کنید

دستور مذاکره را از پيش مطرح نکنید، چرا که در اين صورت، تعيين دستور مذاکره، خودش تبدیل می‌شود به موضوعی برای مذاکرات دنباله‌دار.

به دنبال نشان دادن نقاط اشتراک منافع ملی دو کشور باشيد تا ايران به عملی کردن پيشنهادهای آمريکا ترغيب شود. باید به آنها ثابت کرد که اگر ما در عراق شکست بخوریم، آن‌ها هم شکست خواهند خورد. تاکتيک‌های متناقضشان را به آن‌ها نشان دهيد تا در داخل ايران در اين موارد بحث شود. بينيد ایرانی‌ها خارج از چارچوب گفت‌وگوها و ورای مواضع رسمی‌شان که معمولا درخواست جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی از عراق است، در اين مذاکرات دنبال چه چيز ديگری هستند.

مذاکره‌کنندگان ایرانی تصور می‌کنند گذشت زمان به نفع آنهاست و بنابراين تلاش می‌کنند اقدامی انجام ندهند. باید آنها را متقاعد کرد که اکنون زمان عمل است و در غیر این صورت منافعشان در خطر خواهد افتاد و این که شرایط ممکن است بدتر شود. در ضمن ايران بايد بداند که اگر پیشرفتی در مذاکرات حاصل نشد، آمریکا آن را متوقف خواهد کرد (اگرچه لزوما راه گفت‌وگو را نخواهد بست).

 از طرف دیگر باید اين را هم در نظر گرفت که مذاکره‌کنندگان، بدون مشورت نمی‌توانند دست به حرکت جسورانه‌ای بزنند بلکه به حد معقولی از صبر نیاز است و پیشرفت در مذاکرات به زمان نياز دارد.

توپ را در زمین آنها بیندازید

زیاد سوال کنید و همیشه توپ را به زمین آنها برگردانيد. با این کار باعث تشویق بحث‌های داخلی در تهران خواهید شد. ضمن اینکه با آوردن فشار، آنها را مجبور می‌کنید که از سناریوی آماده خود فاصله گیرند. با به ميان کشيدن مسائل غيرقابل پيش‌بينی، سعی کنيد آن‌ها را از مسيرشان خارج کنيد. روی پاسخگو بودن تاکید کنيد و از آنها بخواهید که درباره اعمال متناقض با گفته‌هایشان، توضیح دهند. صريح حرف بزنيد و خطوط قرمز را آشکارا اعلام کنيد و خیلی نکته‌سنج نباشید.

علیرغم لفاظی‌هايشان، ایرانی‌ها از نقطه ضعف‌های خود از جمله نداشتن متحد و دشواری جذب سرمایه‌گذار خارجی، آگاهند.

حواس‌تان به رسانه‌ها باشد

ایرانی‌ها به پوشش رسانه‌ای که آنها را ضعیف نشان دهد خیلی حساس هستند. هر چند به گزارش‌های رسانه‌ای در مورد فعاليت‌های غير قانونی‌شان اهميت چندانی نمی‌دهند. 

بعد از مذاکرات، ايران تلاش خواهد کرد اين ديدار را جدی نشان داده و بگويد ايران و آمريکا در موقعيت برابر در اين مذاکرات قرار داشتند و ايران امتيازی به طرف مقابل نداده است.

کد سند: 07BAGHDAD3895