به دنبال انتشار حکم دادگاه اولیه جعفر پناهی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، مجامع و نهادهای سینمایی در جهان به آن اعتراض کرده‌اند. مارتین اسکورسیزی نیز در بیانیه‌ای گفت که باید از آقای پناهی و محمد رسول‌اف در مقابل این حکم دفاع کرد.

به دنبال انتشار حکم دادگاه اولیه جعفر پناهی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، مجامع و نهادهای سینمایی در جهان به آن اعتراض کرده‌اند. مارتین اسکورسیزی نیز در بیانیه‌ای گفت که باید از آقای پناهی و محمد رسول‌اف در مقابل این حکم دفاع کرد.

دیتر کوسلیک، رئیس جشنواره بین‌المللی فیلم برلین و مارکوس لونیگ، مسئول امور حقوق بشر در آلمان به حکم صادر شده برای آقای پناهی اعتراض کردند و خواستار لغو این حکم و محدودیت‌های ایجاد شده برای پناهی شدند.

هفته گذشته وکیل جعفر پناهی خبر داد که او در دادگاه بدوی به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام» به شش سال حبس تعزیری و 20 سال محرومیت از حقوق اجتماعی شامل ساختن فیلم، نوشتن هر نوع فیلمنامه، مسافرت به خارج از كشور و مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی، محكوم شده است. فریده غیرت، وکیل این سینماگر، گفته است که او و موکلش به این حکم اعتراض خواهند کرد تا در دادگاه تجدیدنظر بررسی شود.

در همین حال مارتین اسکورسیزی، کارگردان سرشناس سینمای آمریکا، در بیانیه‌ای به حکم صادر شده برای جعفر پناهی و محمد رسول‌اف دو سینماگر ایرانی، اعتراض کرد.

او پیش‌تر نیز هنگامی که جعفر پناهی در اسفندماه 1388 دستگیر شد، به همراه فرانسیس فورد کوپولا و استیون اسپیلبرگ و چند سینماگر سرشناس دیگر بیانیه‌ دیگری منتشر کرده و خواستار آزادی او شده بود.

مارتین اسکورسیزی در بیانیه اخیر خود نوشته است که از حکم صادرشده برای جعفر پناهی و محمد رسول‌اف، «شوکه» شده است.

به گفته آقای اسکورسیزی، تصور جامعه‌ای که این‌قدر کم به شهروندان خود اعتماد دارد و احساس می‌کند باید هر کسی را که با نظر آنها مخالف است زنجیر کند، خیلی ناراحت‌کننده است.

این کارگردان سرشناس سینمای آمریکا در پایان نوشته است: ما همه باید برای آزادی جعفر پناهی و محمد رسول‌اف ایستادگی کنیم. ما باید شجاعت آنها را تحسین کنیم و با مبارزه جسورانه خواستار آزادی فوری آنها باشیم.

آقای لونینگ، مسئول امور حقوق بشر در آلمان در بیانیه‌ای که توسط وزارت امور خارجه این کشور صادر شد، حکم صادر شده برای آقای پناهی را «غیرقابل قبول» و «نگران کننده» خواند و از دولت ایران خواست که به حقوق بشر احترام بگذارند و این حکم را لغو کنند.

آقای کوسلیک، رئیس جشنواره برلیناله نیز با اشاره به عضویت آقای پناهی در شصت و یکمین دوره این جشنواره، درباره حکمی که دستگاه قضائی ایران برای سینماگر سرشناس، جعفر پناهی صادر کرده گفت: «این که کارگردان مشهوری به دلیل فعالیت‌های هنری خود مجازت شود، تکان‌دهنده است.»

جشنواره برلینانه در فاصله روزهای 10 تا 20  فوریه 2011 در برلین برگزار می‌شود و از آقای پناهی نیز برای شرکت در این جشنواره نیز دعوت شده است.

حمایت سازمان‌های بزرگ سینمایی از جعفر پناهی

مجله سینمایی ورایتی، در گزارشی از سازمان‌ها و فستیوال‌های بزرگ سینمایی اروپایی از جمله «سینماتک فرانسه»، «سینماتک سوئیس»، جشنواره «فیلم کن»، جشنواره «فیلم لوکارنو»، جشنواره «فیلم ونیز» و مجله مشهور «کایه دوسینما» یاد کرد که تا کنون حمایت خود از آزادی جعفر پناهی را اعلام کرده‌اند.

این کارگردان سینمای ایران که پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران، بارها به طور آشکار از «جنبش سبز» حمایت کرده بود، 10 اسفند سال گذشته به همراه 17 نفر از دوستان و بستگان، از جمله همسر و دخترش، بازداشت شد و چند ماه پس از بازداشت دست به اعتصاب غذا زد.

اتهام او ساختن فیلمی «غیرقانونی» درباره «اعتراضات پس از انتخابات ایران»، بود؛ فیلمی که به گفته خود آقای پناهی حتی 30 درصد از آن نیز فیلمبرداری نشده بود.

بسیاری از سینماگران معتبر و سرشناس بین‌المللی از جمله وودی آلن، مارتین اسکورسیزی، فرانسیس فورد کاپولا، رابرت ردفورد، استیون اسپیلبرگ، مایکل مور و الیور استون، بعد از دستگیری جعفر پناهی با امضا بیانیه‌ای، خواهان آزادی او شده بودند. 

اواخر اردیبهشت‌ماه وقتی آقای پناهی در اعتصاب غذا به سر می‌برد نیز ژیل ژاکوب، رئیس جشنواره فیلم کن، ژولیت بینوش بازیگر سرشناس فرانسوی، محسن مخملباف، بهمن قبادی، محمد حقیقت و مهدی عبدالله زاده که در جشنواره کن حضور داشتند، گرد هم آمدند و همبستگی خود را با این سینماگر زندانی و اعتراض به دولت ایران نشان دادند.

جعفر پناهی 88 روز را در زندان اوین به سر برد تا سرانجام پس از اعتصاب غذا و شدت یافتن موج اعتراض‌های جهانی به بازداشتش، چهارم خرداد ماه، با پرداخت 200 میلیون تومان وثیقه به طور موقت آزاد شد. او در دوران آزادی ممنوع‌الخروج بود و به او اجازه شرکت در جشنواره فیلم ونیز که فیلم کوتاه او «آکاردئون» در آن شرکت داشت، داده نشد.

اما اکنون با صدور حکم جعفر پناهی توسط دستگاه قضائی ایران، وبسایت سینمایی «ددلاین» (deadline.com) در گزارشی اعلام کرده که همزمان شدن محکومیت جعفر پناهی با روزهای کریسمس، تلاش جهانی برای آزادی او را دشوار کرده است.

با این حال تیری فرمو، مدیر هنری جشنواره فیلم کن، نخستین کسی است که طوماری را برای حمایت از جعفر پناهی و آزادی او به صورت آن‌لاین تهیه کرده است.

او از همه بازیگران و فیلمسازان جهان و همچنین از «همه زنان و مردانی که عاشق آزادی هستند و حقوق بشر برای آنها اساسی است»، خواسته با امضای این طومار از دستگاه قضائی ایران بخواهند که حکم صادره در مورد آقای پناهی را لغو کرده و هر چه زودتر این کارگردان معتبر سینمای ایران را آزاد کند.

در این طومار آمده است: حقیقت این است که جعفر پناهی بی گناه است و تنها جرم او این است که خواسته آزادانه حرفه فیلمسازی اش را در ایران دنبال کند.

بر اساس این طومار، «این تنها پناهی نیست که محکوم شده بلکه این همه سینمای ایران است که هدف حکومت ایران واقع شده است».

ایشتوان ژابو کارگردان برجسته مجارستان و رئیس فدراسیون «کارگردان‌های سینمایی اروپا» نیز دستگیری جعفر پناهی را «تلاشی ننگین برای خاموش کردن یک همکار سینماگر»، دانسته است.

در همین حال فردریک میتران، وزیر فرهنگ فرانسه روز 21 دسامبر (30 آذر)، در واکنش به صدور حکم دادگاه برای آقای پناهی، با «شبه قضاوت» خواندن نحوه رفتار چنین دادگاه‌هایی، از مقامات ایرانی خواست که این کارگردان ایرانی را آزاد کنند.

فشارهای بین‌المللی موجب لغو محکومیت پناهی می‌شود

به عقیده علی صمدی احدی و مریم کشاورز، دو فیلمساز ایرانی خارج از کشور که فیلم‌هایشان ماه آینده در جشنواره معتبر و مستقل ساندنس آمریکا (به ریاست رابرت ردفورد بازیگر مشهور آمریکایی) به نمایش درمی‌آید، این حمایت‌ها و فشارهای جوامع سینمایی بین المللی، در لغو محکومیت پناهی موثر خواهد بود.

به گفته علی صمدی کارگردان فیلم مستند «موج سبز»، حکومت ایران با صدور حکم زندان برای پناهی به همه فیلمسازان ایرانی پیام داد که اگر درگیر مسائل حقوق بشری بشوند، باید هزینه سنگینی برای آن بپردازند. وی گفت: آنها از پناهی استفاده می‌کنند تا بقیه فیلمسازان و روزنامه‌نگاران را خفه کنند.

به گفته آقای صمدی، فیلمسازانی مثل جعفر پناهی آینه جامعه هستند و حال این آینه شکسته شده است. وی گفت که «اکنون وظیفه ما فیلمسازان است که سرو صدا کرده و به حکومت ایران فشار وارد کنیم».

از دید سازنده مستند «موج سبز»، این حکم نه تنها به معنی تمام شدن کار حرفه‌ای جعفر است بلکه به معنی پایان کامل سینمای ایران است.

در همین حال مریم کشاورز سینماگر ایرانی مقیم آمریکا معتقد است: «حتی اگر جعفر پناهی 20 سال از فیلمسازی محروم شود باز هم آنها نمی‌توانند جلوی فکر کردن او و نوشتن او را بگیرند.»

جعفر پناهی سازنده فیلم‌های مطرحی چون بادکنک سفید، دایره، طلای سرخ و آفساید است و جوایز مهمی چون دوربین طلایی از جشنواره سینمایی کن و خرس نقره‌ای از جشنواره برلین را از آن خود ساخته است. فیلم «دایره» در سال 2000 بهترین فیلم جشنواره سینمایی ونیز شناخته شد.

محمد رسول‌اف، كارگردان جوان سینمای ایران و سازنده فیلم‌های «کشتزارهای سفید» و «جزیره آهنی» نیز که به همراه جعفر پناهی و در منزل او دستگیر شده بود، به شش سال حبس تعزیری محكوم شده است. اتهام او هم «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام» اعلام شده است.