اتحاديه صنف چاپخانهداران در آستانه روز والنتاين 25 بهمن، چاپ و نشر هرگونه کالای تبلیغاتی به مناسبت این روز را ممنوع اعلام کرد اما درباره دلایل آن توضیحی نداد.
براساس این بخشنامه، چاپ و تهیه انواع پوستر، بروشور، جعبه و كارتهای تبليغاتی با نمادهای قلب، نيمقلب و گل رز قرمز و هرگونه فعاليت برای اطلاعرسانی در مورد اين روز، ممنوع است و با متخلفان «برخورد قانونی» میشود.
روز والنتاین که به عید عشاق و عشقورزی شناخته میشود، در بسیاری از کشورها بهویژه کشورهای اروپایی و آمریکایی روز 14 فوریه جشن گرفته میشود. در این روز افراد با فرستادن هدایایی مثل گل سرخ و کارت والنتاین و شکلات برای معشوق خود، به او ابراز عشق میکنند.
اما روز عشاق که در سالهای گذشته در ایران همزمان با روز 25 بهمن و گاهی 26 بهمن جشن گرفته میشد، امسال با محدودیتهای بیشتری روبهرو شده و حتی از هماکنون که بیش از یک ماه تا این روز باقی مانده، تهیه و توزیع کالاها و هدایای معمول روز والنتاین در بازار ممنوع شده است.
درحالی که مراسم روز والنتاین در بیشتر کشورها برگزار میشود، اما در کشورهایی مانند عربستان سعودی فروش محصولات مربوط به این روز مانند گل رز در سالهای گذشته همواره ممنوع بوده و پلیس مذهبی این کشور از مغازه داران میخواهد تا چنین چیزهایی را نفروشند.
در ایران اما در سالهای گذشته بازار خرید و فروش انواع و اقسام هدایای مربوط به روز والنتاین که بیشتر هم در رنگهای قرمز تهیه و تولید میشود، پر رونق بوده و نسل جوان بهویژه مشتریان این کالاها بودهاند.
از زمان ایران باستان نیز جشنی بهنام سپندارمذگان و یا روز گرامیداشت زمین و زن و روز مهرورزی وجود دارد که همزمان است با روز 29 بهمن و درست با فاصله چند روز از برگزاری مراسم روز والنتاین که 25 بهمن برگزار میشود.
در سالهای اخیر گروهی از دوستداران فرهنگ ایرانی پیشنهاد کردند که سپندارمذگان به جای والنتاین به عنوان روز عشق جشن گرفته شود. با این حال نه تنها تاکنون جشن سپندارمذگان بهعنوان مناسبت ملی و ایرانی به طور عمومی در ایران شناخته نشده، بلکه رسانههای رسمی مانند تلویزیون نیز اشارهای به آن نداشته و حتی سعی داشتهاند با همراهی نهادهای دیگر، روز ازدواج علی، امام اول شیعیان، و فاطمه را بهعنوان روز عشقورزی و البته بیشتر ازدواج مطرح کنند، اما در چندین سال گذشته همزمان با روز والنتاین در کشورهای غربی، حال و هوای نسل جوان نیز از اثرات روز والنتاین خالی نبوده است.
پرویز جاهد، منتقد سینمایی و روزنامهنگار درباره والنتاین و ارتباط آن با عشق و عشق ورزی میگوید: عشق، امروز یک نوع سرگرمی است. «انترتینمنت» است. مثل کمدیهای رمانتیک هالیوود که با شرکت جولیا رابرتز و هیو گرنت یا ریچارد گییر ساخته میشود.
آقای جاهد معتقد است که زیباترین عشقها احمقانهترین آنهاست و اگر به داستانهای عاشقانه نگاه کنیم، «بهترین آنها درباره احمق ترین عاشقان است که تا سرحد مرگ و جنون همدیگر را دوست دارند»، نوع عشقی که نسل امروز دیگر به دنبال آن نیست.
او میگوید: والنتاین روز عاشقان عاقل است. احمقها والنتاین ندارند. برای احمقها هر روز والنتاین است. والنتاین یک صحنه از یک فیلم کمدی رمانتیک است که نسخه فارسیاش هم وجود دارد.
به گفته این منتقد سینمایی، داستانهای عاشقانه و رمانتیک کمدی ماندگار نمیشوند اما داستانهای عاشقانه تراژیک ماندگارند، چون در داستانهای نوع اول، عاشقها خیلی احمق نیستند و برای همین است که ما فیلم عاشقانه تراژیک نداریم در حالی که ادبیات کلاسیک ما پر است از این نوع داستانها. داستان عاشقان ابلهی که سرانجام آنها تراژیک و تروماتیک بوده است.
او همچنین به جملهای از وودی آلن، بازیگر و کارگردان سینما درباره عشق اشاره میکند: عشق یعنی رنج بردن. برای پرهیز از رنج بردن، آدم نباید عاشق شود اما بعد آدم از اینکه عاشق نیست هم رنج میبرد. بنابراین عشق یعنی رنج، نداشتن عشق هم یعنی رنج و رنج بردن هم یعنی رنج.
پروانه جوانی که در خارج از ایران زندگی میکند، والنتاین را نشانهای از تغییر فرهنگ در ایران میداند. او میگوید: ابراز عشق در فرهنگ ایرانی، همیشه مذموم بوده و براساس تاریخی که در اختیار ماست، همیشه اینطور بوده که نباید زنان و مردان و البته بیشتر زنها، با صدای بلند میگفتند «دوستت دارم» و نشانههای آن در ادبیات ما هم دیده میشود.
به گفته او، در ادبیات معاصر، فروغ فرخزاد به دلیل اینکه به صورت علنی در شعرهایش از تمایلات شخصی و عشق خود حرف زده، اهمیت یافته است که در زمان خودش چیز تکان دهندهای بود اما اکنون که ما شعرهای او را میخوانیم اینگونه نیست، زیرا سخن گفتن در این زمینهها برای ما آسانتر شده است.
به گفته او رواج والنتاین را هم میشود از این زاویه دید. این که در فرهنگ ایرانی، دست کم در فرهنگ امروز جوانان ایرانی برخلاف سی سال گذشته، گفتن «دوستت دارم» چیز عجیبی نیست و این نشاندهنده این است که تا چه اندازه فرهنگ جامعه تغییر کرده است.
پروانه میگوید: البته از سوی دیگر حکومت هم تلاش می کند جلوی والنتاین و روزهایی مانند آن را بگیرد ولی جوانها با اصرار بیشتری آن را جشن میگیرند و درمقابل حکومت بر روزهایی تاکید میکند که مردم اهمیت زیادی به آنها نمیدهند و این شاید به معنای مقاومت مردم در مقابل فرهنگ سازی حکومتی باشد و اینکه عده زیادی از مردم باوجود فشارها، سعی می کنند راه خود را بروند.
یلدا دختر جوانی که در ایران زندگی میکند نیز درباره روز والنتاین میگوید: فکر میکنم والنتاین برای بیشتر جوانهای ایرانی، غیر از روز عشاق، نوعی واکنش نسبت به محدودیتهایی است که برای روابط عاشقانه وجود دارد.
او میگوید: برای خودم پیش نیامده که محدودیت یا فشاری را در این روز بهخصوص احساس کنم. و خب همیشه کادویی بوده و دیداری و خوشگذرانی، اما وقتی این خبر را میبینم که چاپ کارتهای والنتاین ممنوع شده، به این فکر میکنم که حتما جوانها خیلی خوب مبارزه عاشقانه کردهاند که آنها دست به چنین کار احمقانهای زدند.
به باور او، والنتاین نیز مانند حجاب، نمادی برای مبارزه جوانها با حکومت است.
پژمان جوان دیگری درباره این روز میگوید: هنوز بازار والنتاین در ایران راه نیفتاده و زود است که بگوییم ممنوعیت در رابطه با آن ایجاد شده یا نه. چون هنوز حال و هوای والنتاین شکل نگرفته است.
او میگوید: در سالهای گذشته دولت بسیار کوشید که روز ازدواج علی و فاطمه را به عنوان روز عشق یا ازدواج جا بیندازد. مثلا هرساله در این روز ازدواجهای دستهجمعی برگزار میشود. اما به نظر او شواهد نشان میدهد که تا به حال دولت در این زمینه موفق نبوده است.
پژمان میگوید باید صبر کرد و منتظر ماند و دید که در روزهای منتهی به والنتاین وضعیت بازار چگونه میشود.
امیر جوان دیگری که در ایران است میگوید: عشاق ناراحت هستند. برای اینکه با هم باشند وقت ندارند و اگر هم وقت داشته باشند، مکانی ندارند که با هم باشند. به راحتی نمیتوانند با هم گفت و گو کنند و گاهی مجبور هستند تا دیروقت بیدار بمانند تا به دور از چشم پدر و مادر با معشوق خود حرف بزنند.
سپیده دختر جوان تهرانی نیز درباره روز والنتاین میگوید: از زمانی که من یادم میآید، شاید ده سالی میگذرد که روز والنتاین در میان عشاق ایرانی جشن گرفته میشود. روزی که در اواخر بهمن ماه با قلبهای قرمز، رزهای سرخ، شکلاتها و هدیههای رنگارنگ در ویترین مراکز خرید و فروشگاهها به هر رهگذری نشان میدهد که جشنی در راه است.
به گفته او روز والنتاین در بین ایرانیان و به ویژه جوانهای ایرانی طی چند سال گذشته کمکم پر رنگتر شده و مردم بیشتر از آن استقبال میکنند و من هر سال به مراتب بیشتر درباره این جشن و اینکه هر کس به عشق خود چه هدیه ویژهای خواهد داد، میشنوم.
سپیده میگوید: البته سال 88 والنتاین کمرنگ و کمرونقتر از همیشه بود که شاید علت آن حس و حال بد مردم پس از وقایع انتخابات ریاستجمهوری بود و آنها تمایلی به نشاندادن شادی و اشتیاق خود نداشتند.
به گفته او والنتاین و جشن گرفتن آن، بخشی از فرهنگ ایرانی نیست اما چون در فرهنگ امروز ایران، روزهای جشن و شادی کم است و ما روز ویژهای برای نشان دادن عشق و علاقه خود به معشوق نداریم، این روز و شادی آن را دوست دارم.