با خوردن روزانه دو یا سه چغندر قرمز یا یک بشقاب اسفناج به مدت سه روز، بازدهی ماهیچه‌ها هنگام ورزش افزایش می‌یابد.

پژوهشگران در سوئد نشان دادند که خوردن قرص‌های نیترات به میزان معادل 300 گرم سبزیجات به مدت سه روز، مقدار اکسیژن مورد نیاز توان ماهیچه‌ای را به هنگام ورزش تا پنج درصد کاهش می‌دهد که به گفته آن‌ها صرفه‌جویی مهمی در انرژی است.

آن‌ها میزان مصرف دریافت اکسیژن شرکت‌کنندگان در این تحقیق را از طریق لوله‌ای در دهان آن‌ها به هنگام دوچرخه‌سواری اندازه‌گیری کردند.

نتایج این مطالعه که در تازه‌ترین شماره مجله «متابولیسم سلولی» منتشر شده، حاکی از آن است که افزایش بازده ماهیچه‌ای ناشی از عملکرد بهتر و افزایش کارآمدی میتوکندری  است.

میتوکندری اندامک موجود در سلول‌ است که مرکز تامین کننده انرژی آن محسوب می‌شود.

میتوکندری همانند سایر موتورهای سوخت، مقدار زیادی انرژی را طی از دست دادن حرارت هدر می‌دهد اما به نظر می‌رسد نیترات، فرآیند هدرشدن را متوقف می‌کند و بنابراین ماهیچه‌ها با بازده بهتر عمل می‌کنند.

به گفته ادی ‌ویتزبرگ، پژوهشگر انستیوی کارولینسکی در سوئد، نیترات مانند یک سوخت اضافی برای ماهیچه‌ها است که باعث می‌شود آن‌ها نرم‌تر و با بازده بهتر عمل کنند.

محققان براساس یافته‌های جدید به هیچ‌کس توصیه نمی‌کنند که مصرف قرص‌های نیترات اینورگانیک را آغاز کنند بلکه می‌گویند این نتایج می‌تواند توضیحی دیگر درباره آثار مفید مصرف میوه و سبزیجات به خصوص سبزیجات دارای برگ سبز باشد.

سرپرست مطالعه می‌گوید که منظور او و همکارانش در باره مزیت مصرف روزانه این ماده، مقداری است که در دو یا سه چغندر قرمز یا در یک بشقاب اسفناج وجود دارد.

مجموعه‌ای از بیماری‌ها از جمله دیابت، ام.اس و بیماری‌های عروقی از نابهنجاری عملکرد میتوکندری‌ها ناشی می‌شود.

ویتزبرگ با اشاره به اثر رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات در پیشگیری از این گونه بیماری‌ها تاکید می‌کند که ترکیبات موجود در این مواد غذایی هنوز کاملا روشن نیست اما نتایج مطالعه حاضر توضیحی مناسب در این زمینه فراهم کرده است.

ارزش غذایی نیترات در برابر اثر خطرناک آن

تاکنون تصور هم نمی‌شد که نیترات دارای ارزش غذایی باشد حتی مطرح شده بود که این عنصر در سبزیجات می‌تواند سمی باشد.

نیترات ماده‌ای است که به طور طبیعی در میوه‌ها و سبزیجات و آب آشامیدنی با غلظت کم وجود دارد و بنابراین مصرف آن خطرناک نیست.

اما میزان بیش از حد آن می‌تواند مانعی جدی در انتقال اکسیژن به خون باشد. به همین دلیل میزان مصرف استاندارد آن در آب آشامیدنی در سال 1970 از سوی سازمان جهانی بهداشت اعلام شد.

غلظت این ماده در گیاهان به عوامل مختلفی بستگی دارد. به عنوان مثال گیاهان کشت‌شده در زمین‌های کشاورزی کمتر از گیاهان گلخانه‌ای حاوی نیترات هستند.

میزان نیترات سبزیجات تابستانی هم کمتر از سبزیجات زمستانی است و حتی گیاهانی که پس از غروب آفتاب جمع‌آوری می‌شوند، کمتر از گیاهانی که صبح برداشت می‌شوند نیترات دارند.

مقدار غلظت نیترات گیاهان هم با یکدیگر متفاوت است. گیاهانی مانند کاهو، اسفناج، کلم قرمز، شاهی یا ریواس دارای نیترات بالا، کلم، کرفس یا کدو سبز دارای نیترات متوسط و گیاهانی مانند گوجه‌فرنگی، لوبیا سبز، خیار یا سیب‌زمینی دارای نیترات کم هستند.

اما ویتزبرگ و همکارش جان لاندبرگ پیش‌تر نشان داده بودند که نیترات غذایی در ترکیب با باکتری خوب موجود در دهان، اکسید نیترات ایجاد می‌کند.

اکسید نیترات ماده‌ای است که از ۲۰ سال پیش به عنوان یک مولکول مهم فیزیولوژیک شناخته شده و یکی از کارکردهای آن کاهش فشار خون از طریق بازکردن رگ‌های خونی است. 

اگرچه نتایج آزمایش جدید نشان می‌دهد که افزایش اندک نیترات می‌تواند اثر فوری داشته باشد اما هنوز روشن نیست که چه بر سر افرادی می‌آید که نیترات اینورگانیک بیشتر و به مدت طولانی‌تر مصرف می‌کنند.

به نظر سرپرست مطالعه گام بعدی، بررسی اثربخشی مصرف نیترات در افرادی است که با نابهنجاری میتوکندری روبه‌رو هستند و بنابراین دچار بیماری‌هایی مانند دیابت یا بیماری قلبی – عروقی شده‌اند.

نکته جالب در این اثربخشی آن است که نیترات در ترکیب با باکتری موجود در آب دهان به اکسید نیترات تبدیل و آثار شفابخش آن در این زمان ظاهر می‌شود.

به نظر دکتر ویتزبرگ در صورتی که افراد پس از مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج دهان خود را با شوینده‌های قوی بشویند یا آب دهان را دور بیاندازند، این ترکیب صورت نمی‌گیرد و ارزش مصرف نیترات اینورگانیک ظاهر نخواهد شد.

http://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110201122226.htm
http://www.telegraph.co.uk/health/healthnews/8296122/Popeye-was-right-spinach-really-does-boost-your-muscles.html
http://www.cell.com/cell-metabolism/retrieve/pii/S1550413111000052
http://hyper.ahajournals.org/cgi/content/abstract/HYPERTENSIONAHA.110.153536v1

http://www.discovergoodnutrition.com/index.php/2010/08/nitrates-in-fruits-and-veggies-promote-heart-health /
http://www.radiofanous.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1540:2010-07-24-13-15-52&catid=40:2010-06-01-21-12-51&Itemid=43