پژوهشگران دانمارکی با اعلام رابطه میان تری‌گلیسیرید بالای خون و خطر سکته مغزی، از جامعه پزشکی خواستند که برای پیشگیری از خطر سکته مغزی، به این عامل مهم نیز در افراد توجه کنند.

یافته‌های یک پژوهش جدید که به تازگی در «سالنامه نورولوژی» منتشر شده است نشان می‌دهد مردان و زنانی که میزان تری‌گلیسیرید خون آن‌ها بالاست نیز در معرض خطر افزایش «سکته مغزی ایسکمی» هستند و این در حالی است که دست‌اندرکاران بهداشتی همواره و صرفا خطر کلسترول را یادآور می‌شوند.

سکته مغزی ایسکمی، عمدتا زمانی رخ می‌دهد که جریان خون مغز به دلیل رسوبات چربی موجود در رگ‌های خونی مسدود می‌شود.

با وجود آنکه کانون اصلی توجهات پزشکی و توصیه‌های لازم برای جلوگیری از خطر سکته مغزی روی کنترل کلسترول متمرکز شده، نتایج مطالعه جدید حاکی از آن است که خطر افزایش سکته مغزی در رابطه با چربی‌های تری‌گلیسیرید، حتی بیشتر از کلسترول است.

پژوهشگران براین باورند که کنترل سطح تری‌گلیسیرید خون نیز باید وارد دستورالعمل‌های پزشکی پیشگیری از سکته شود.

براساس داده‌های سازمان جهانی بهداشت بیماری‌های قلبی- عروقی عامل اول مرگ و میر در دنیا هستند به طوری که موجب مرگ نزدیک به ۱۷ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ شده‌اند و از این تعداد، ۵.۷ میلیون مورد به سکته مغزی مرتبط بوده است.

برای اولین بار تری‌گلیسیرید بالا به عنوان عامل خطر سکته‌های مغزی ایسکمی در پژوهشی در سال ۲۰۰۱ مطرح شد. در آن پژوهش بیش از ۱۱ هزار بیمار مبتلا به بیماری کرونری قلبی بدون سابقه سکته مغزی به مدت ۶ تا ۸ سال بررسی شدند. در این فاصله زمانی، ۹۴۱ نفر به بیماری عروقی مغزی مبتلا شدند که ۴۸۷ مورد آن، سکته مغزی ایسکمی یا سکته کوچک بود.

یافته‌ها نشان داد که تری‌گلیسیرید افرادی که دچار دو بیماری اخیر شده بودند به طور متوسط بالاتر از دیگران بود و کلسترول خوب آن‌ها (اچ.دی.ال) پایین بود.

پژوهشگران دانمارکی در سال ۲۰۰۸ نیز به نتایج مشابهی دست یافتند و خواستار تکرار مطالعات بیشتر در این زمینه شدند.

مطالعه جدید و یافته‌های آن

اینک در پژوهش جدید که توسط پژوهشگران دانمارکی انجام شده، دکتر ماریانا بین و همکارانش نتایج آزمایش تقریبا ۱۴هزار مرد و زن سفیدپوست در کپنهاگ، پایتخت دانمارک، را بررسی کردند.

اطلاعات مربوط به میزان تری‌گلیسیرید و کلسترول این افراد در فاصله سال‌های ۱۹۷۶ و ۱۹۷۸ موجود بود و تا ۳۳ سال پیگیری شده بود.

طی این دوره زمانی ۸۳۷ زن و ۸۳۷ مرد دچار سکته مغزی ایسکمی شدند.

یافته‌ها نیز نشان داد که تری گلیسیرید بالا در مردان و زنان در حالت غیرناشتا، با افزایش خطر بروز سکته مغزی رابطه دارد.

جالب این بود که این رابطه حتی پس از در نظرگرفتن عوامل اثرگذاری مانند سن، جنسیت، سیگارکشیدن، استفاده از الکل، درمان پایین‌آورنده چربی، درمان هورمونی در زنان و سایر عوامل همچنان باقی ماند.

زنان دارای تری‌گلیسیرید ۴۴۳، تقریبا چهار برابر بیشتر از زنان دارای تری‌گلیسیرید کمتر از ۸۹، در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی بودند.

خطر افزایش سکته مغزی در افراد دارای تری‌گلیسیرید بین ۸۹ تا ۱۷۷ نیز ۲۰ درصد افزایش نشان داد.

در این بررسی‌ها، همزمان با افزایش سطح تری‌گلیسیرید، خطر افزایش سکته در مردان از ۲۰ درصد تا بیش از دو برابر (۲.۳) افزایش یافت.

در این مطالعه رابطه‌ای میان کلسترول و افزایش سکته مغزی زنان پیدا نشد، اگرچه در مردانی که میزان کلسترول آن‌ها ۳۴۸ یا بالاتر بود هم‌چنان خطر سکته افزایش پیدا می‌کرد.

امروزه مصرف داروهای پایین‌آورنده کلسترول خطر سکته را کاهش می‌دهند اما نکته مهم آن است که این داروها همزمان، سطح تری‌گلیسیرید را نیز کاهش می‌دهند و ممکن است مکانیزم اثربخشی آن‌ها در گذشته همین بوده باشد.

تری‌گلیسیرید بالا نشانه حضور ذرات چربی مشابه ال.دی.ال یا «کلسترول بد» است که در ایجاد جرم دیواره‌های عروق نقش دارد به طوری که دکتر ماریانا بین، پژوهشگر این مطالعه می‌گوید تری‌گلیسیرید با سخت شدن رگ‌ها یا تصلب شرائین همراه است.

سطح مناسب تری‌گلیسیرید خون و غذاهای حاوی آن

انجمن قلب آمریکا میزان تری‌گلیسیرید پایین تر از ۱۵۰ را طبیعی می‌داند و دکتر بین پژوهشگر این مطالعه که خود در بیمارستان دانشگاه کپنهاگ در دانمارک کار می‌کند سطح مناسب تری‌گلیسرید را پایین‌تر از ۱۸۰ یا ۲۰۰ ارزیابی می‌کند. به باور او بیماران باید تلاش کنند تا از راه تغییر شیوه زندگی به این هدف دست یابند.

کاهش وزن، کاهش مصرف اسیدهای چربی اشباع‌ شده، کلسترول و الکل، تحرک بیشتر و ترک سیگار از جمله این تغییرات هستند.

ماریانا دین می‌گوید: بیمار تنها در صورتی  باید از داروهای پایین ‌آورنده چربی استفاده کند که تدبیرهای مختلف اثربخش نبوده و سطح تری‌گلیسیرید خون پس از سه ماه متوالی هم‌چنان بالاتر از ۲۰۰ باقی مانده باشد.

مواد غذایی حاوی تری گلیسیرید شامل مشروبات الکلی، چربی‌های اشباع‌شده از جمله چربی‌های حیوانی و کره، غذاهای سرخ‌شده، محصولات لبنی پرچرب و گوشت‌های پرچربی، چربی‌های نباتی منجمد به کار رفته در انواع شیرینی‌ها و دسرها، نوشیدنی‌های شیرین و نیز مواد نشاسته‌ای مانند ماکارونی یا برنج سفید هستند.