«انی تریسی سمیوئل»، کاندیدای دکترای رشته تاریخ و مطالعات ایران در دانشگاه تل‌آویو، نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در تحولات تازه خاورمیانه بررسی کرده است.

مقاله انی تریسی سمیوئل روز ۲۳ مارس (سوم فروردین) در وب‌سایت «اوپن دموکراسی» منتشر شده است. مردمک این مقاله را ترجمه کرده است: 

در هفته‌های اخیر فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران که وظیفه آن پاسداری از انقلاب است و متحدان آن در ارتش این کشور، خیزش‌های اخیر در خاورمیانه را این‌گونه تفسیر کرده‌اند: این تحولات شروع یک دوره جدید را نوید می‌دهد؛ دوره‌ای که زوال قدرت و نفوذ آمریکا، رشد قدرت اسلام و نقش گسترده‌تر انقلاب اسلامی در خاورمیانه را رقم خواهد زد.

مقام‌های سپاه تاکید کرده‌اند که «حفظ وحدت مردم ایران زیر لوای ولایت فقیه و افزایش قدرت سخت و نرم ایران» مواردی است که آن‌ها باید برای حفظ موضع برتر خود در شرایط جدید انجام دهند.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کوتاه مدتی پس از برقراری جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷ تاسیس شد. از آن زمان تاکنون سپاه به‌طور پیوسته قدرت خود را در تمام بخش‌های امور سیاسی و جامعه ایران گسترش داده است.

از زمان انقلاب اسلامی تاکنون سپاه بر روی بسیج (نیروی شبه‌نظامی که وظیفه آن نیز پاسداری از انقلاب اسلامی است) ، نیروی هوایی، نیروی دریایی و طیف گسترده‌ای از نهادهای اقتصادی، فرهنگی و آموزشی کنترل دارد.

فرماندهان سپاه تلاش می‌کنند قدرت خود را به عنوان پیشقراول انقلاب اسلامی حفظ کنند و آن را گسترش دهند؛ واکنش‌های فرماندهان سپاه نسبت به خیزش‌های اخیر در خاورمیانه و ایران و واکنش‌های متحدان آن در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نشانگر آن است که چگونه آن‌ها به شکل‌گیری روند سیاسی ایران در منطقه امیدوار هستند.

سرلشکر محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران، بتازگی گفته است که خیزش‌هایی که درحال فراگرفتن  سراسر خاورمیانه است، نشانگر «دوره جدیدی» در منطقه است که در آن آمریکا هیچ جایگاهی ندارد.

سرلشکر حسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران و عضو پیشین بسیج، نیز گفته است که خیزش‌ها علیه فساد، دیکتاتوری، تحقیر و رژیم صهیونیستی موجب شده تا پایه‌های اقتدار آمریکا که بر «دوش دیکتاتورها» بود به لرزه درآید.

آقای فیروزآبادی اوضاع اخیر (در خاورمیانه) را به گره دستمال دور گردن آمریکا تشبیه کرد که به گفته او حلقه این گره هر روز بیشتر گردن آمریکا را فشار می‌دهد.

محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین، نیز پیش‌بینی کرد که «ملت‌های مسلمان خاورمیانه به‌زودی شیرهای نفت و گاز را به روی آمریکا خواهند بست.»

از زمان انقلاب اسلامی تاکنون حذف نفوذ قدرت‌های خارجی به‌ویژه آمریکا در منطقه خلیج فارس و در خاورمیانه یکی از اصول فکری سیاست خارجی ایران بوده است و واکنش رهبران ایران به رویدادهای اخیر خاورمیانه بیانگر آن است که آن‌ها از این ناآرامی‌ها به عنوان فرصتی برای دنبال کردن همین هدف استفاده می‌کنند.

مقام‌های سپاه می‌گویند که طلوع یک نظم نوین نشان می‌دهد که آمریکا در حفظ نظم قدیمی یا سیاست قدیمی خود  به‌ویژه در ایران شکست‌خورده است.

حسین طائب، رئیس سازمان اطلاعات سپاه، اعلام کرد که سازمان تحت امر او بسیاری از تلاش‌های آمریکا برای حمایت از فتنه‌گران (جنبش سبز ایران) جهت سرنگونی انقلاب اسلامی و کنترل خیزش‌ها در خاورمیانه را خنثی کرده است.

فرماندهان سپاه «اسلام و جمهوری اسلامی» را به عنوان قوی‌ترین نیروهای منطقه در برابر موجویت آمریکا اعلام کرده‌اند. محمدعلی جعفری گفته است: بدون تردید شرایطی که امروز برای گسترش اسلام و ارزش‌های آن وجود دارد در هیچ مقطعی نبوده است و برخلاف تلاش‌های دشمنان، ما شاهد گسترش قدرت نرم اسلام در بسیاری از مناطق جهان و به‌ویژه در خاورمیانه هستیم.

رهبران ایران بارها اعلام کرده‌اند که خیزش‌های کنونی در نتیجه انقلاب اسلامی ایران روی داده است و این که «اسلام، محور اعتراض‌ها است و خاورمیانه درحال تجربه کردن یک بیداری اسلامی است.»

در این شرایط چه کشوری بهتر از جمهوری اسلامی می‌تواند این بیداری اسلامی را هدایت و رهبری کند؟

فرماندهان سپاه، رهبری ایران در منطقه را نه یک فرصت بلکه به عنوان یک وظیفه اعلام کرده‌اند گویی که معترضان ( در کشورهای منطقه) به‌طور مشخص از ایران درخواست کمک کرده بودند (آن‌ها چنین درخواستی نکرده‌اند). این طور که فرماندهان سپاه ادعا کرده‌اند خاورمیانه جدید «محصول انقلاب ایران» است و ایران باید نقش رهبری را (در منطقه) به‌دست بگیرد. سرلشکر جعفری گفته است: طبیعی است که در این راستا انتظارات بیشتری از انقلاب اسلامی وجود دارد. سرلشکر نقدی هم گفته است: مهندسين ايرانی بايد خود را برای كمك به استقلال و خودكفايی تمام كشورهايی كه از بند استعمار آزاد می‌شوند ازجمله کشورهای اسلامی منطقه آماده کنند.

رهبران ایران در دفاع از قدرت جدید خود در منطقه فعال شده‌اند. سرلشکر فیروزآبادی به‌تازگی به آمریکا هشدار داده‌ است که در لیبی دخالت نکند. سرلشکر فیروآبادی گفته است که آمریکا درصورت دخالت و حمله به لیبی «ضربه بزرگی» خواهد خورد. سرلشکر نقدی نیز گفته است: به سران آمریکا پیغام می‌دهیم که ناوها و هواپيماهای جنگی‌شان را از منطقه خارج كنند، چرا كه در غير اين صورت به‌زودی توسط ملت‌های منطقه به غنيمت گرفته خواهند شد و اين پيام ما در تاريخ ثبت خواهد شد. او افزوده است: امروز ملت‌های منطقه، آمريكا را زير پا گذاشته‌اند و به لطف خدا اين دهه، دهه حاكميت ملت‌هاست و زور و اسلحه و تهديد، كمترين تاثيری بر اراده ملت‌ها نخواهد داشت.

رهبران ایران هم چنین هشدارهای جدید خود را به سوی دیگر کشورهای منطقه نشانه گرفته‌اند. سرلشکر یحیی رحیم صفوی، فرمانده پیشین سپاه و مشاور عالی نظامی رهبر جمهوری اسلامی، به امارات متحده عربی هشدار داده است که ساخت جزایر مصنوعی از سوی این کشور در خلیج فارس، روابط دو کشور را تیره می‌کند. رحیم صفوی تاکید کرده است که همکاری میان ایران و امارات متحده عربی اهمیت داشته زیرا به گفته او «تنش‌های منطقه‌ای می‌تواند موجب حضور طولانی‌تر قدرت‌های فرامنطقه‌ای در خلیج فارس و دخالت آن‌ها در امور کشورهای منطقه شود.»

رهبری ایران می‌داند که برای حفظ رهبری خود در منطقه باید قدرت خود را محکم کند. آن‌ها می‌گویند که برای حفظ قدرت، وحدت مردم ایران زیر لوای ولایت فقیه و تداوم رشد قدرت سخت و نرم ایران ضروری است. قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس وابسته به سپاه، در مراسم یادبود شهدای جنگ ایران و عراق گفت: پایه انسجام کشور، تبعیت از ولایت فقیه است. عبدالمجید کریمی، نماینده رهبری جمهوری اسلامی در سپاه ناحیه عشایری چهارمحال و بختیاری، گفته است: دشمن در مقاطع مختلف با ايجاد شبهه در مبانی حكومت دينی سعی در تنزل جايگاه ولايت فقيه در بين جوانان و اقشار مختلف داشته است كه هاديان سياسی در رده‌های مقاومت با برگزاری كلاس‌های بصيرتی بايد با اين ترفند دشمن مقابله كنند.

ایران باید برای تحکیم جایگاه ولایت فقیه و دفع حملات دشمنان بر دولت دینی این کشور، قدرت نرم خود را بسازد،  یک مفهوم عقیدتی که برای سپاه نهایت اهمیت را دارد. زیرا سپاه بر این باور است که دشمنان ایران همواره تلاش می‌کنند با ایجاد فساد در سطح فرهنگی و در سطح روشنفکری، بر جمهوری اسلامی نفوذ کنند. حسین طائب، رئیس سازمان اطلاعات سپاه، انقلاب اسلامی را «دارای قدرت نرم» خوانده و اعلام کرده است: تأسی به قدرت نرم انقلاب اسلامی که 32 سال از عمر آن می‌گذرد، ملت ایران را در همه برهه‌ها در مقابل تهدیدهای سخت و نیمه‌سخت و جنگ‌های امنیتی دشمنان پیروز کرده است.

رهبران ایران هم‌چنین می‌دانند که باید پایه‌های سنتی قدرت خود را محکم کنند. بارزترین نمونه این سخن عبور دو ناو ایرانی از کانال سوئز در دریای مدیترانه بود. پس از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ و قطع روابط دیپلماتیک ایران و مصر، این نخستین بار بود که ناوهای نیروی دریایی ایران از کانال سوئز عبور کردند.

ازسوی دیگر از زمان سقوط حسنی مبارک، رئيس‌جمهور مصر، در ماه فوریه (بهمن ماه) ایران و مصر به سوی ترمیم روابط گام برداشته‌اند. سرلشکر فیروزآبادی گفته است: فرعون مصر به سوراخ شرم‌الشیخ خزیده و کانال سوئز در اختیار مسلمین بود و ناوهای ما با افتخار و احترام از آن‌جا عبور کردند.

ایران همچنین سخت‌افزار نظامی و جایگاه دفاعی قوی خود را با صدای بلند جار زده است. دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش، با تعریف از «توانمندی موشکی و نظامی ایران» گفته است:  هر روز که می‌گذرد، برد موشک‌ها و قدرت دفاعی‌ نیروی دریایی ارتش در حفاظت از سواحل بالاتر می‌رود. خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه، این سخنان آقای سیاری را در یک مقاله مفصل منتشر کرد. چند روز بعد صنایع دفاع ایران که بخشی از وزارت دفاع است، قطعه جدیدی از توپخانه خود را به نمایش گذاشت (احمد وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران، گفت: توپ هویتزر ۱۵۵ م.م خودکششی چرخدار با هدف افزایش قدرت تحرک توپخانه‌ای نيروهای مسلح  ساخته شده است). از زمان جنگ ایران و عراق در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ (شهریور ۱۳۵۹ تا مرداد ۱۳۶۷) یکی از اهداف ایران خودکفایی در ساخت اسلحه بوده است.

اقدام‌ها و سخنان فرماندهان سپاه و فرماندهان ارتش ایران بیانگر آن است که آن‌ها سخت تلاش می‌کنند از ناآرامی‌های خاورمیانه به نفع خود بهره‌برداری کنند. آن‌ها می‌دانند که این خیزش‌ها ادامه دارد و یافتن راه حلی برای پایان دادن به این ناآرامی‌ها درحال حاضر ممکن نیست. بنابراین آن‌ها تلاش می‌کنند هم‌زمان با تحکیم قدرت خود، رویدادهای اخیر خاورمیانه را به سمتی هدایت کنند که نتایج آن به نفع ایران باشد. این تلاش ایران برای هدایت رویدادهای خاورمیانه، بازتاب رفتاری است که سپاه اندک زمانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشه کرد.

در شرایطی که تحولات در منطقه خاورمیانه درحال پیشرفت است توجه به عملکرد سپاه نشان خواهد داد که چگونه بخش قدرتمندی از جمهوری اسلامی نقش ایران در خاورمیانه جدید را به تصویر می‌کشد.