جمهوری اسلامی ایران می‌گوید به مرحله‌ای رسیده که قادر است در زمینه صنعت فضایی، موجود زنده (میمون) به فضا بفرستد، اما پیش از آن همه توان خود را بر ساخت موشک ازجمله شهاب-۳ متمرکز کرده که قادر به هدف قرار دادن کشورهای منطقه است.
مقام‌های ایران اعلام کرده‌‌اند که فناوری فضایی از جمله فناوری‌های استراتژیک جمهوری اسلامی است که با سرمایهگذاری وسیعی نیز در این زمینه همراه است.
صنعت فضایی جمهوری اسلامی در سال‌های پس از جنگ با عراق، بر افزایش توان دفاعی و ساخت موشک‌های میان‌برد و دوربرد متمرکز بوده است.
ازجمله این موشک‌ها، موشک میان‌برد شهاب-۳ است که بنا بر گزارش‌ها، گفته‌ها و تحلیل‌ها توانایی هدف قرار دادن کشورهای منطقه را دارد و قادر است کلاهک‌های اتمی هم حمل کند و حتی به موشک ماهوارهبر نیز ارتقا یابد. البته فتح‌الله امی، نایب رئیس انجمن هوا- فضای ایران، درباره اهداف صنعت فضایی ایران در زمینه ساخت و تولید موشک به مردمک می‌گوید: «من از ماجرای ساخت موشک‌های نظامی خبری ندارم و در بخش صلح‌آمیز صنعت فضایی کار می‌کنم. موشک‌های نظامی بخشی از صنعت فضایی صلح‌آمیز نیست.»
میمون در کاوشگر
اواخر اسفندماه سال ۱۳۸۹، نخستین کپسول زیستی ایرانی بدون سرنشین، با فضاپیمایی به‌نام «کاوشگر ۴» به فضا پرتاب شد و بنابر گفته‌های مسئولان جمهوری اسلامی، به زودی یک میمون به‌عنوان موجود زنده، با این کاوشگر به فضا پرتاب می‌شود.
از مهم‌ترین اهداف اصلی ماموريت كاوشگر ۴، دسترسی به ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۵۰ كيلومتر و ارسال موجود زنده به فضا است.
نایب رئیس انجمن هوا- فضای ایران دراین باره به مردمک می‌گوید: «ایران هنوز توانایی پرتاب موجود زنده را به فضا، در ارتفاع بالای ۱۰۰ کیلومتر ندارد، اما برنامه آینده صنعت فضایی ایران این است که تا سال ۱۴۰۴ بتواند انسان به فضا بفرستد.»
به گفته او، پرتاب انسان در سال ۱۴۰۴ به زیرساخت‌هایی نیاز دارد که اگر این زیرساخت‌ها در طول برنامه پنجم و ششم توسعه تحقق یابد، در انتهای برنامه هفتم توانایی پرتاب انسان به فضا راهم خواهد شد.
محمود احمدی‌نژاد اواخر سال گذشته اعلام کرد که ایران تا قبل از سال ۱۴۰۰ یعنی ۱۰ سال دیگر، قادر است انسان به فضا بفرستد و گام‌های نخست را در این زمینه تاکنون «خوب» برداشته است. او هم‌چنین تاکید کرده بود که «باید توان‌هایمان را در این زمینه بسیج کنیم و این را هدف ملی ایران زمین و دانشمندان قرار دهیم».
نایب رئیس انجمن هوا- فضای ایران درباره دلایل تاکید ایران بر سرمایهگذاری و پیشرفت در زمینه صنعت فضایی، به مردمک می‌گوید: «دنیا دنیای آی‌تی و آی‌سی‌تی است و کشورها برای توسعه به ماهواره و برقراری ارتباطات از طریق ماهواره نیاز دارند. ایران هم نیاز دارد که ماهواره در مدار زمین داشته باشد اما کشورهایی که از تکنولوژی پرتاب ماهواره برخوردارند، حاضر نیستند برای ایران ماهواره پرتاب کنند و بنابراین ایران خود در این جهت حرکت کرده است و توانمندی فضایی خود را به سمت اهداف صلح‌آمیز هدایت می‌کند.»
بنا به گفته نایب رئیس انجمن هوا- فضای ایران، گردش مالی برای صنعت هوا- فضای ایران در سال حدود هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان است که ۶۰۰ ميليارد تومان مربوط به بخش خصوصی و هزار ميليارد تومان مربوط به بخش دولتی است.
محمد ابراهیمی، معاون پژوهشی پژوهشگاه هوا- فضای ایران، نیز چندی پیش گفته بود که فناوری‌های فضایی، از «فناوری‌های استراتژیک» جمهوری اسلامی است، زیرا این فناوری قادر است به‌عنوان موتور محرک، فرصت‌های زیادی را برای توسعه سایر فناوری‌ها فراهم کند.
صنعت هوایی رو به سقوط
جمهوری اسلامی از سال‌های گذشته به دلیل پی‌گیری برنامه‌های جنجال‌برانگیز اتمی خود تحت تحریم‌های اقتصادی زیادی قرار گرفته است. همزمان ایران در صنعت هوایی از یکی از کهنه‌ترین ناوگان‌های هوایی برخوردار است و قادر نیست تا قطعات مورد نیاز خود را تامین کند.
صنعت فضایی همواره در کنار صنعت هوایی مطرح می‌شود و تحت عنوان صنایع هوا- فضا شناخته می‌شود. اما برخلاف تاکید مقام‌های ایرانی بر پیشرفت در زمینه صنعت فضایی، صنعت هوایی ایران بسیار عقب مانده و به گفته نايب رئيس انجمن هوا - فضای ايران، این کشور علاوه بر «داشتن كمترين هواپيما يعنی ۱۷۹ هواپيما»، «جزء ۱۰ كشور اول حادثه‌خيز دنيا در صنعت هوايی است».
با این همه نایب رئیس انجمن هوا- فضا دراین باره به مردمک می‌گوید:« لزوما این طور نیست که صنعت هوایی و فضایی باید به طور همسان پیشرفت داشته باشند، کشور روسیه نیز در صنعت فضایی پیشرفت‌های به مراتب بیشتری نسبت به صنعت هوایی داشته است.»
آقای امی در گفت‌وگو با مردمک می‌گوید، جمهوری اسلامی به دلیل استانداردهای غربی که از قبل در این زمینه حاکم بوده نتوانسته صنعت هوایی را گسترش دهد، اما در عین حال تاکید می‌کند که سرمایهگذاری در صنعت هوایی خیلی هم معقول نیست، چون کارخانه‌های بزرگی در دنیا هستند که هواپیما تولید می‌کنند و بنابراین دلیلی ندارد که ایران در این زمینه سرمایهگذاری کند.
جمهوری اسلامی به دلیل تحریم‌ها سال‌هاست که به محصولات کارخانه‌های اصلی هواپیماسازی دسترسی ندارد.
در همین زمان برخی کشورهای همسایه ایران صاحب ناوگان‌های هوایی پیشرفته و معتبری شده‌اند و از این راه صاحب درآمدند، اما به نظر می‌رسد مقام‌های جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهند بیش از رسیدن به وضعیت ناوگان هوایی در این کشور برنامه‌های «فضایی» خود را گسترش دهند. جمهوری اسلامی در زمینه هوا- فضا «سند راهبردی» نیز تهیه کرده و قرار است جزییات آن به زودی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود.
به گفته آقای امی، اگر تمرکز بر حوزه هوایی بیشتر شود، طبيعتا دانشگاه‌ها، دانشجوها و موضوع پايان‌نامه‌ها به سمت صنعت هوايی پيش خواهند رفت. اما همزمان به گفته نایب رئیس انجمن هوا- فضای ایران، صنعت هوایی ایران «بسيار ضعيف است و نمی‌‌تواند پاسخگوی نيازهای مردم باشد و به دليل ايمنی پايين هواپيماها، مردم به سفر با خودرو روی می‌‌آورند و از سوی ديگر جاده‌ها نيز كشش لازم را ندارند و [همین نیز] منجر به مرگ و مير بالای شهروندان می‌‌شوند».
نقطه آغاز صنعت فضایی ایران
فتح‌الله امی، نايب رئيس انجمن هوا- فضای ايران ایران می‌گوید: «ایران در سال ۱۳۶۵ و همزمان در جنگ با عراق که هدف موشک‌های دوربرد روسی از سمت عراق قرار گرفت، وارد عرصه صنعت فضایی شد و جنگ نقش بسیار اساسی در رشد این صنعت در ایران داشت.»
براساس منابع موجود، اولين گام‌های فضایی ايران در سال ۱۹۵۹ میلادی یعنی بیش از ۵۰ سال گذشته همزمان با عضویت ایران در سازمان ملل آغاز شد و همزمان با پایه‌ریزی بنیاد علمی فضایی، انقلاب سال ۵۷ رخ داد.
آلمان اولین کشوری است که در سال ۱۹۱۷، با تست موشک V2، وارد عرصه صنعت فضایی شد، اما پس از شکست آلمان، این صنعت به کشورهای آمریکا و روسیه راه پیدا کرد.
۱۲ آوریل امسال پنجاهمین سالگرد اولین پرواز فضایی انسان و پرواز یوری گاگارین به فضا بود.
ماهوار‌ه‌ها
اوايل سال ۲۰۰۳، سازمان فضايی ايران با هدف انسجام بخشيدن به فعاليت‌های فضايی و متمركز كردن آنها تاسیس شد.
ایران در سال ۸۷ توانست برای نخستین بار ماهواره امید را به فضا پرتاب کند. ناسا، سازمان فضایی آمریکا نیز تایید کرد که این پرتاب «موفقیت آمیز» بوده است.
پیش از این ایران نتوانسته بود ماهواره‌های مصباح و زهره را که با مشارکت خارجی تولید شده بودند به فضا پرتاب کند.
ماهواره اميد یک ماهواره تحقيقاتی پژوهشی و با ماموريت مخابراتی بود، اما همان زمان گمانه‌زنی‌هایی درباره خریداری قطعات این ماهواره از روسیه مطرح شد.
رضا تقی‌پور، رئيس سازمان فضايی ایران در این باره گفته بود: اين ماهواره تماما با استفاده از فناوری بومی ساخته شد و تنها برخی قطعات عمومی الکترونيکی از خارج کشور خريداری شد.
به گفته حمید فاضلی، سرپرست سازمان فضایی ایران قرار است جمهوری اسلامی ایران با همکاری برخی کشورهای عربی، ترکیه، پاکستان و مالزی ماهواره جهان اسلام را با نام «بشارت» به فضا پرتاب کنند.
تولید ماهوارهبر سيمرغ، ماهواره‌های ظفر، رصد، فجر، اميركبير و كپسول زيستی كاوشگر ۴ که قرار است به زودی با موجود زنده (بنابر گفته‌ها؛ میمون) به فضا پرتاب شود، از جمله دیگر فعالیت‌های ایران در زمینه صنایع فضایی است.
