یکی از سند‌های وزارت امور خارجه آمریکا که در ویکی لیکس منتشر شده گزارشی است که کنسولگری آمریکا در تورنتو در مورد ایرانیان ساکن تورنتو در سال ۲۰۰۸ نوشته و در آن آمده است که بر اساس گزارش‌های رسیده، جامعه ایرانیان تورنتو نسبت به تحولات سیاسی در کشورشان بی‌توجهند.

تاریخ تنظيم سند: ۱۵ فوریه ۲۰۰۸
محل تنظيم سند: کنسولگری آمریکا در تورنتو
طبقه‌بندی: حساس اما غیرطبقه‌بندی شده
موضوع: ایرانیان ساکن تورنتو

خلاصه:

۱- جامعه ایرانیان ساکن تورنتو با بیش از ۶۰ هزار نفر جمعیت، گروه کوچک اما قابل توجه در شهری است که نیمی از جمعیت آن را خارجی‌ها تشکیل می‌دهند.

این جمعیت که بیشتر در منطقه حومه شمالی بزرگ‌ترین شهر کانادا ساکن هستند و به خاطر سیاست‌های لیبرال دولت کانادا در زمینه مهاجرت، وابستگی‌های خانوادگی، فرصت‌های شغلی خوب، موسسات آموزشی عالی و تغییر شرایط سیاسی در ایران، دائما در حال رشد است.

این سند که بر اساس گفت‌وگو با نمایندگان جامعه ایرانیان تورنتو، سرشماری سال ۲۰۰۶ کانادا، منابع آن لاین و مشاوره تنظیم شده، تصویری از جامعه مهاجر کوچک اما از نظر استراتژیک بسیار مهم و بر اساس تجربه ما از نظر سیاسی منفعل در متنوع‌ترین شهر کانادا از نظر گروه‌های جمعیتی ارائه می‌کند.

مهاجرت ایرانی‌ها به تورنتو

۲- نخستین موج چشمگیر ایرانیان مهاجر به تورنتو (و مونترال و ونکوور دو شهر مهاجرپذیر دیگر کانادا) در نخستین دهه بعد از انقلاب اسلامی سال (۱۹۷۸-۱۹۷۹) وارد شد. مهاجران ایرانیانی به دنبال پناهگاهی در اروپای غربی، آمریکا و کانادا بودند.

سیاست نسبتا لیبرال پذیرش مهاجر و پناهنده دولت کانادا در طی سه دهه اجازه داد که جریان ثابتی از مهاجرت خانوادگی و شغلی شکل بگیرد که اوج آن در دهه نود بود که بیش از ۲۰ هزار ایرانی به کانادا مهاجرت کردند.

بیشتر این افراد در تورنتو مستقر شدند و آمار سرشماری کانادا نشان می‌دهد که ۴۴ درصد جامعه ایرانیان مقیم کانادا در حوزه سرشماری وسیع تر کلان شهر تورنتو زندگی می‌کنند.

در فاصله بین ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶، تقریبا ۲۸ هزار ایرانی وارد کانادا شدند که ۱۴۰۱۰ نفر از آنها در تورنتو و بقیه در شهرهای مونترآل، ونکوور و اوتاوا ساکن شدند.

۳- در شهری با ۱۸۰ ملیت مختلف، جامعه ایرانی‌ها، جامعه نسبتا کوچکی است به ویژه اگر در قیاس با جوامع جذب نشده مثل چینی‌ها و آفریقای جنوبی یا جوامع ثابت و جذب شده مثل ایتالیایی‌ها و پرتقالی‌های مهاجر قرار گیرد.

بر مبنای تحقیقات انجام گرفته در مورد زبان مادری (که شامل شهروندان ایرانی و ایرانیان ساکن دارای ملیت کانادایی می‌شود)، ۶۵۰۲۵ نفر یا ۱.۲درصد ساکنان تورنتو به زبان فارسی حرف می‌زنند.

در مقایسه حدود ۴۰۰ هزار نفر از اهالی تورنتو به زبان چینی و ۱۹۰ هزار نفر به زبان ایتالیایی صحبت می‌کنند.

تعداد فارسی زبان‌ها تقریبا معادل فرانسوی زبان‌ها (زبان رسمی ادارات دولتی در تورنتو و اونتاریو) و اندکی بیشتر از شمار عرب زبان‌های این شهر است.

۴- ایرانی‌ها بیشتر در شمال شهر تورنتو و در حومه شمالی ریچموند هیل ساکن هستند. آمار نشان می‌دهد که فارسی زبان‌ها در جامعه بسته و جزیره مانند خود زندگی می‌کنند.

۵- در یازده ناحیه از میان ۱۰۷۶ ناحیه سرشماری تورنتو، فارسی بعد از انگلیسی، زبان مادری مشترک است.

هفت ناحیه از این یازده ناحیه در شعاع ۲ کلیومتری از خیابان یانگ که درازترین خیابان تورنتوست، قرار دارد و بقیه در سطح شهر پراکنده اند. در ۴۹ ناحیه سرشماری حومه شمالی شهر تورنتو، تعداد فارسی زبان‌ها بیشتر از ۱.۲ درصد کل تورنتوی بزرگ است.

۶- بیشتر ایرانی‌ها در خانه‌هایشان فارسی حرف می‌زنند. بر اساس گزارش‌ها، تقریبا ۶۴ درصد از میان ۲۲۷۹۵ فارسی زبان ساکن تورنتو، در خانه خود فقط فارسی حرف می‌زنند.

در منطقه ریچموندهیل که ثروتمندترین منطقه حومه تورنتوست، ۵۵ درصد از ۶۸۱۵ نفر فارسی زبان، منحصرا از فارسی در خانه خود استفاده می‌کنند.

۷- چشم‌انداز فیزیکی ناحیه شمال تورنتو بازتاب این نوع الویت استفاده از زبان فارسی در زندگی روزمره است.

استفاده از تابلوهای فارسی روی سر در مغازه‌های خیابان یانگ، امری رایج است. رستوران‌ها، کیوسک‌ها، صرافی‌ها، بنگاه‌های معاملات ملکی همه سعی بر جذب مشتری‌های فارسی زبان دارند. چندین مسجد شیعیان در تورنتو، برای ایرانی‌هاست.

مراسم نوروز در نورث‌یورک، ده‌ها هزار نفر از ایرانی‌ها را به سمت خود می‌کشد. در همان منطقه، جمعیت زیادی از چینی‌ها، کره‌ای‌ها، روس‌ها و یهودیان مهاجر در کنار هم به شکل مسالمت‌آمیزی زندگی می‌کنند.

تورنتو همچنین مرکز فعالیت رسانه‌های فارسی زبان است. شبکه‌های تلویزیونی ایرانی لوس‌آنجلسی از طریق کابل در دسترس هستند و دو شبکه کابلی مرتبا به زبان فارسی برنامه پخش می‌کنند. چندین هفته نامه فارسی در تورنتو منتشر می‌شود و ایرانی‌های مقیم این شهر به زبان فارسی و انگلیسی وب‌لاگ می‌نویسند.

بر اساس روزنامه‌های فارسی زبان و آگهی‌های تلویزیونی، می‌توان دریافت که علاقه ایرانی‌ها بیشتر در زمینه املاک و زوج یابی است.

صدها بنگاه معاملات ملکی تورنتو، آگهی‌های تبلیغاتی خود را در رسانه‌های فارسی زبان منتشر می کنند.

۹- آمارهای مهاجرت و شهروندی کانادا نشان می‌دهد که رقابت بر سر جذب سرمایه‌های ایرانی به خوبی توجیه شده است.

ایران جزو ۱۰ کشور دنیاست که مردمش ویزای سرمایه‌گذاری و کارآفرینی در کانادا دریافت می‌کنند.

اشتهای اندک برای فعالیت سیاسی

۱۰- بر اساس گزارش‌های رسیده، جامعه ایرانیان تورنتو نسبت به تحولات سیاسی در کشورشان بی‌توجهند.

محسن تقوی، سردبیر هفته نامه فارسی/انگلیسی سلام تورنتو، به پولوف گفت که انتخابات مجلس در سال ۲۰۰۸ و رویدادهای سیاسی دیگر در ایران، هیچ جذابیتی برای ایرانی‌های ساکن تورنتو ندارد.

تقوی که خود در دهه نود به کانادا مهاجرت کرده است می‌گوید که امکان دارد با به صحنه آمدن یک اصلاح طلب معتبر، ایرانی‌های تورنتو به سیاست متمایل شوند اما بخش عظیمی از ایرانیان مهاجر با سیاست داخل کشورشان بیگانه هستند.

بهنام اصفهانی‌زاده، رئیس گروه ایرانیان تورنتو، سازمانی که دفترش در نورث‌یورک است، معتقد است که کشاندن ایرانی‌ها به سمت سیاست (چه در ایران و چه کانادا) ممکن نیست.

وی به مشکلات مالی این سازمان در برگزاری کنگره ایرانیان مقیم کانادا در نوامبر ۲۰۰۷ اشاره کرد. کنگره‌ای که روی مسائل سیاسی متمرکز شده است. وی گفت که سازمان او تا کنون نتوانسته به اهدافی که بدان امید داشت برسد.

دانشجویان: موج جدید مهاجران

۱۲- جامعه دانشجویان ایرانی، حضور وسیع، سازمان یافته و چشمگیری در دانشگاه‌های مهم اونتاریو دارد.

بر اساس آمارهای رسمی، تعداد دانشجویان کانادا از سال ۲۰۰۳ دو برابر شده که بیشتر آنها در دانشگاه‌های اونتاریو تحصیل می‌کنند.

برخی از نهادها مثل دانشگاه واترلو و دانشگاه وسترن اونتاریو، مکان تحصیل تعدادی از فارغ التحصیل‌های ایرانی در رشته علوم هستند.

بسیاری از ایرانی‌های فارغ التحصیل در تورنتو، فیزیک، مهندسی مکانیک و زیست شناسی می‌خوانند. بقیه هم مهندسی هسته‌ای می‌خوانند.

۱۳- بر مبنای مدارک مربوط به مصاحبه‌های سفارت با متقاضیان ویزای آمریکا، شمار زیادی از دانشجویان ایرانی، به طور موقت و بر اساس بورسیه حکومت ایران در کانادا درس می‌خوانند و پس از پایان تحصیلات خود باید به ایران برگردند. طی چند سال گذشته، تنها یک مورد (در سال ۲۰۰۶) از درخواست ویزای دانشجویان ایرانی برای آمریکا که مربوط به یک دانشجوی دختر رشته مهندسی بود به دلایل امنیتی رد شد.

۱۴- به طور کلی سازمان‌های دانشجویی ایرانی غیر سیاسی هستند و نقش کانون‌های اجتماعی را برای دانشجویان ایرانی تبار بازی می‌کنند. عضویت اجرایی منحصرا مربوط به دانشجویان مهندسی و علوم است، رشته‌هایی که راه‌های مطمئنی برای رسیدن به شغل‌های پردرآمد بعد از فارغ التحصیلی است.

برنامه‌های دانشجویی ایرانی در دانشگاه‌های تورنتو، شامل سخنرانی‌ها، برنامه‌های اجتماعی و آموزشی بسیار شبیه برنامه‌های آموزشی ملت‌های دیگر است.

سازمان‌های دانشجویی ایرانی با اینکه جهت گیری غیر سیاسی دارند، در سال ۲۰۰۷ از برگزاری کنفرانسی که به وسیله کنراد گربل در دانشگاه واترلو برگزار شد، انتقاد کردند. گفته می‌شود شماری از اساتید  موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در قم در این سمیار شرک داشتند.

۱۵- از فوریه ۲۰۰۷ تا فوریه ۲۰۰۸، کنسول آمریکا در تورنتو، ۸۱۱ ویزا برای شهروندان ایرانی صادر کرد. متقاضیان جوان و ساکنان قدیمی معمولا در طول مصاحبه، آماده و مودب بوده و همکاری خوبی داشتند.

بیشتر ایرانیان تورنتو در فاصله سال‌های دهه هفتاد و هشتاد وارد کانادا شده و ملیت کانادایی پیدا کردند و لذا به ویزای آمریکا احتیاجی ندارند. حالا والدین پیرشان که برای دیدن آنها به کانادا آمده‌اند برای رفتن به آمریکا و دیدار بستگانشان در آنجا نیاز به ویزا دارند.

تعداد کمی از این متقاضیان انگلیسی حرف می‌زنند و بقیه برای ترجمه به فرزندانشان متکی هستند. این متقاضیان در گذشته، اغلب به آمریکا سفر کرده بودند.

بعضی از آنها نیز در دوبی و آنکارا رد شده و حالا شانس‌شان را در تورنتو امتحان می‌کردند (قبلا به متقاضیان رد شده همان جواب در تورنتو داده می‌شد). بسیاری از این درخواست کنندگان با گرفتن ویزای یک بار ورود سه ماهه، معمولا در طول سال مکررا به سفارت مراجعه می‌کنند.

به هر حال ما نسبتا تعداد کمی متقاضی می‌بینیم که بیشتر از سه سال در کانادا مانده باشند و تابعیت کانادایی نگرفته باشند و این بدان معنی است که بیشتر ایرانی‌ها در اولین فرصت برای کانادایی شدن اقدام می‌کنند.

ما شنیده‌ایم که دولت فدرال کانادا، به دقت درخواست هر ایرانی متقاضی اقامت دائم یا تابعیت کانادایی را بررسی می‌کند.

تفسیر:

۱۶- جامعه ایرانیان تورنتو به خاطر تمرکز جغرافیایی و ثروت نسبتا بالا، حضور چشمگیرتری نسبت به جمعیت واقعی‌اش در این شهر دارد.

عوامل زیادی از جمله سیستم لیبرال مهاجرت کانادا، وابستگی‌های خانوادگی، امکان ادامه تحصیل در سطح‌های بالا، خدمات شهری، مسجدها و امکان ازدواج که جمعیت ایرانی‌های تورنتو رو به رشد باشد.

دشواری نسبی مهاجرت به آمریکا و سیاست اداره مهاجرت کانادا در پذیرش شمار وسیعی از ایرانیان بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران (همانند چینی‌های هنگ کنگی مهاجر در دهه نود)، باعث افزایش شهرت کانادا به عنوان مکانی امن برای ایرانیان خسته از بی‌ثباتی سیاسی یا شرایط بد اقتصادی کشور خود به شمار آید.

به نظر ما ایرانیان مقیم تورنتو به سیاست داخلی ایران یا کانادا و روابط بین‌المللی بی‌علاقه هستند و بیشتر به دنبال انگیزه‌های اقتصادی‌اند.

کد سند: 08TORONTO44