محمود کیان ارثی نگاهی دارد به حوادث خاورمیانه در هفته‌ای که گذشت.
سفر وزیر خارجه ترکیه به تهران و تاکید وی بر روابط دوستانه دو کشور، پیشنهاد تازه روسیه برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران، زخمی شدن سفیر ایران در بغداد و اتهامات تازه بحرین به تهران از موضوعات بین المللی مهم مرتبط به ایران در هفته گذشته بود.
در داخل ایران نیز، انتقادهای اکبر هاشمی رفسنجانی از دیپلماسی دولت و وضعیت روابط خارجی کشور خبر ساز گردید و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها یافت.
دیپلماسی افراط و تفریط
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفتگو با سایت دیپلماسی ایرانی، سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد را به مانند سیاست داخلی آن پر از افراط و تفریط خواند.
وی به روابط نامطلوب تهران با غرب اشاره کرد و گفت که دولت احمدی‌نژاد در گفتار بسیاری از تابو‌ها را شکست و حتی از دوستی با مردم اسرائیل سخن به میان آورد، اما در عمل کار چندانی پیش نبرد.
وی با اشاره به عکس یادگاری محمود احمدی‌نژاد با جورج بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا و آریل شارون، نخست وزیر پیشین اسرائیل، آن را با فشارهای گسترده بر سیاست خارجی سید محمد خاتمی مقایسه کرد و گفت: «در زمان آقای خاتمی آن قدر فضا سنگین بود که در یکی از سفرهای به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکا رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»
در این گفتگو که با صادق خرازی، مدیر سایت دیپلماسی ایرانی انجام شده، هاشمی رفسنجانی از کارشکنی‌های دولت در توافق‌های انجام شده میان وی و ملک عبدالله، پادشاه عربستان گله کرد و فاش ساخت که منوچهر متکی، وزیر خارجه پیشین درباره برخورد بد پلیس عربستان با نماینده حاجیان ایرانی در این کشور دروغ گفته است.
به گفته وی، دولت برای برخی اهداف داخلی در روابط با عربستان کارشکنی کرده است. به گفته وی «اگر نگاه درستی در سیاست خارجی حاکم بود، می‌توانستیم با کمک عربستان که جایگاه ویژه‌ای در بین کشورهای اسلامی و حتی دنیا دارد، خیلی از مسائل را حل کنیم.»
طرح تازه مسکو برای پرونده هسته‌ای ایران
وزیر امو خارجه روسیه که به آمریکا سفر کرده است، گفت که کشورش طرح جدیدی برای برنامه هسته‌ای ایران و حل اختلاف غرب با ایران پیشنهاد کرده است. به گفته سرگئی لاوروف، این طرح «گام به گام» بوده و با هدف به جریان‌انداختن دوباره گفتگوهای جمهوری اسلامی و غرب در خصوص مسئله هسته‌ای ایران انجام می‌پذیرد.
بر اساس طرح روسیه، ایران در چارچوب یک جدول زمانی مشخص، به سوالاتی که آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برخی جوانب برنامه هسته‌ای این کشور طرح می‌کند، پاسخ خواهد داد و در هر مرحله اگر پاسخ قانع کننده تشخیص داده شد، تدابیر تشویقی برای تهران در نظر گرفته خواهد شد.
در صورت پذیرش آمریکا، این طرح شاید بتواند زمینه کاهش تنش بر سر پرونده هسته‌ای و کاسته شدن از تحریم‌های بین المللی علیه ایران را فراهم کند.
اما با توجه به اختلاف‌های مسکو و واشنگتن، بعید نیست که این نقشه راه نیز به سرنوشت طرح‌های پیشین دچار شده و به بایگانی سپرده شود.
زخمی شدن سفیر ایران در بغداد
در حادثه‌ای در یکی از مراکز ایست و بازرسی در شهر بغداد رخ داد، سفیر ایران و دو تن از همراهان وی زخمی شدند. دلیل این حادثه، اقدام ناگهانی نیروهای امنیتی در رها کردن میله ورود ممنوع در مسیر عبور خودروی سفیر ایران در ورودی منطقه الخضرا اعلام شده است. گفته می‌شود که سفیر ایران از ناحیه صورت به شدت زخمی شد و مناطقی از بدن او نیز کبود شده است.
اما حسن دانایی‌فر، سفیر ایران در عراق، در یک مصاحبه کوتاه گفت: بنده و همکارانم جراحاتی برداشته و صدماتی دیده‌ایم، اما به طور کلی حال عمومی‌مان خوب است. برخی رسانه‌ها احتمال داده‌اند این اقدام از پیش طراحی شده باشد.
نوری مالکی، نخست وزیر عراق، کمیته‌ای را مامور بررسی علت این حادثه کرده است.
اهمیت این حادثه در آن است که، سفیر جمهوری اسلامی، دیپلمات‌های مقیم و ساختمان سفارت ایران در عراق بار‌ها مورد تهدید و سوقصد قرار گرفته‌اند. در یکی از این حادثه‌ها که سه سال پیش روی داد، به کاروان دیپلماتیک ایران در بغداد حمله شد که در جریان آنچهار عضو سفارت ایران در بغداد مجروح شدند.
دیدار داود اوغلو از تهران
یکشنبه گذشته، وزیر امور خارجه ترکیه به تهران آمد. داود اوغلو، دیدارهای سطح بالایی از جمله با محمود احمدی‌نژاد و علی لاریجانی، رئیس مجلس داشت. روابط تهران و آنکارا مدتی است که دستخوش تنش‌هایی شده است.
حمایت ترکیه از اعتراض‌های مردمی در سوریه و انتقاد رهبران اسلامگرای این کشور از رژیم بعث سوریه،، باعث ناخشنودی مقامات جمهوری اسلامی شده است. بویژه، برگزاری نشست رهبران مخالف حکومت سوریه در ترکیه و زمزمه ایجاد منطقه حائلی در مرز این دو کشور به منظور جای دادن آوارگان سوری که از سرکوب ارتش و برخوردهای داخل این کشور گریخته‌اند، شدیدا باعث عصبانیت تهران شده بود.
در همین رابطه، چندی پیش، اخباری منتشر شد مبنی بر آنکه تهران به ترکیه درباره هر گونه اقدام علیه سوریه هشدار داده است.
سفر داود اوغلو به تهران، از منظر کاستن از تنش‌های ایجاد شده و رسیدن به تفاهم بر سر رخ دادهای سوریه مهم ارزیابی می‌شود. وزیر خارجه ترکیه گفته است که ایران و ترکیه می‌توانند در جهت یافتن راه حلی برای بحران‌های جهان اسلام همکاری کنند.
روزهای آینده نشان خواهد داد که آیا همکاری دو کشور به ایجاد طرحی جدی برای آرام ساختن وضعیت سوریه منجر خواهد شد یا نه.
وضعیت شکننده سوریه
با وجود ادامه گفتگو‌ها میان برخی رهبران مخالفان و حکومت سوریه برای ایجاد تحولات دموکراتیک در این کشور، اعتراض‌ها در خیابان‌های این کشور کم و بیش ادامه دارد.
در این هفته، بزرگ‌ترین راهپیمایی ضد حکومتی در شهر حما برگزار شد، اما بر عکس دفعات گذشته، نیروهای امنیتی و ارتش دخالت نکردند و اجازه دادند راهپیمایی به آرامی پایان یابد. هر چند در شهر حما تعداد تلفات اندک بود، اما ارتش سوریه در برخی شهرهای کوچک دیگر با مخالفان درگیر شد که بر اثر آن تعدادی کشته شدند.
در این میان، نشست گفتگوهای ملی در سوریه به کار خود ادامه داد. از طرف حکومت سوریه فاروق الشرع، معاون رئیس جمهوری این کشور، حضور یافت. وی به نقض حقوق بشر و عملکرد اشتباه حکومت اعتراف کرد و گفت که سوریه نیازمند یک نظام دموکراتیک چند حزبی است. طبق قانون اساسی سوریه، حزب بعث حاکم تنها حزب قانونی این کشور است. تغییر این بند از قانون اساسی و اجازه فعالیت آزاد احزاب و تشکل‌های سیاسی از خواسته‌های مخالفان رژیم سوریه بوده است.
هر چند بسیاری امیدوار هستند این گفتگوهای ملی باعث خروج کشور از بحران فعلی شود؛ اما هنوز اعتراض‌های مردمی با شدت در نقاط مختلف سوریه ادامه دارد؛ موضوعی که آینده این گفتگو‌ها را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
ادامه تنش میان ایران و بحرین
مهم‌ترین تحول بحرین در این هفته، آزادی ۱۵۳ نفر از کسانی بود که در جریان اعتراض‌های ضد حکومتی این کشور دستگیر شده بودند. از جمله افراد آزاد شده، دختر شاعری به نام آیات القرمزی است که به نماد مخالفان در این کشور تبدیل شده است. وی به دلیل خواندن شعری در محکومیت سرکوب مردم توسط خاندان خلیفه حاکم، به زندان انداخته و شکنجه شده بود. این اقدام حکومت بحرین تلاشی در جهت بازسازی چهره بین المللی آن و پیشبرد گفتگو با مخالفان در داخل ارزیابی می‌شود.
در این میان، مناطق مختلف این کشور شاهد تظاهرات ضد حکومتی بود که در جریان آن مردم علیه نشست گفتگوهای ملی شعار داده و آن را نمایشی خواندند.
مخالفان حکومت بحرین می‌گویند که حکومت این کشور از نمایندگان واقعی مخالفان که بخشی از آن‌ها هنوز زندانی هستند برای انجام مذاکرات دعوت نکرده است و از اینرو این گفتگو‌ها را بی‌فایده می‌دانند.
در این میان، سخنان احمد جنتی در نماز جمعه تهران دعوای دیپلماتیک تهران و منامه را بار دیگر تشدید کرد. رئیس شورای نگهبان، از سرکوب معترضان بحرینی توسط نیروهای دولتی این کشور و نیروهایی که از عربستان و امارات متحده عربی برای «برقراری امنیت» و کمک به سرکوب معترضان وارد این کشور شده‌اند، انتقاد کرده و خواستار «فتح بحرین به دست مسلمین» شد. به دنبال این سخنان، وزارت خارجه بحرین کاردار ایران در این کشور را فرا خوانده و رسما به سخنان احمد جنتی اعتراض کرد.
روابط تهران و منامه از هنگام آغاز اعتراض‌ها در بحرین به شدت بحرانی شده است؛ حکومت آل خلیفه حاکم ادعا می‌کند که ایران در پس اعتراض‌های داخلی این کشور قرار داشته و مخالفان را بر علیه حکومت تحریک می‌کند. ایران همواره این ادعا را رد کرده است.
اکثریت مردم بحرین شیعه هستند؛ اما خاندان خلیفه حاکم بر این کشور به اقلیت سنی تعلق دارند.این موضوع نه تنها به اختلاف‌های مذهبی در این کشور دامن زده است؛ بلکه باعث گردیده تا پای ایران و عربستان نیز به تحولات این کشور باز شود.
