ایران به پیمان برن نپیوسته است. پیمانی که کشورهای عضو را موظف می‌کند به حق کپی رایت پایبند باشند. سایت «فاین چنل» از قاچاق غیرقانونی کتاب‌های خارجی از سوی ایران به گرجستان خبر می‌دهد.
گرجستان یکی از بازارهایی است که ایران شمار بالایی کتاب انگلیسی زبان را در آن عرضه می‌کند. بخش عمده این کتاب‌ها به قلم نویسندگانی مشهور است. همه غیر قانونی و برخی از آن‌ها با تغییراتی جزیی و برخی با اقتباس آزاد منتشر شده‌اند. اگر نویسندگان اصلی این کتاب‌ها شکایتی نکنند، مقامات محلی برای توزیع این محصولات محدودیتی ایجاد نخواهند کرد.
تفاوت قیمت بین نسخه قانونی و غیرقانونی کتاب قابل توجه است. کتاب «توتال انگلیش» یکی از کتاب‌های چاپ شده بدون اجازه ناشر است که از ایران می‌آید. قیمت کتاب اصلی ۳۰ لاری (واحد پول گرجستان)، معادل ۱۹ دلار است و قیمت نسخه غیرقانونی تنها ۱۱ لاری است. کتاب‌های «واژگان ابتدایی» -Elementary Vocabulary- نوشته بی‌جی توماس که ۲۱ دلار قیمت دارد هم تنها ۴.۵۰ لاری قیمت دارند.
مدیر کتابفروشی لترنا می‌گوید: «تقاضا برای کناب ارزان و غیرقانونی از ایران به خاطر بالا بودن قیمت کتاب‌های اصل بالاست. کتاب‌های آموزشی معمولا کپی رایت دارند. ۳۵ عنوان کتاب از این نوع، در کتاب فروشی ما عرضه می‌شود. ارزان ترینشان کتاب‌های بی‌جی توماس است که ۳ لاری است. گران‌ترین هم کتاب‌های لغت آکسفورد است که ۲۲ تا ۲۵ لاری قیمت خورده. این یک کتاب لغت ابتدایی ست که از ایران وارد شده. بخش خصوصی آن را در اختیار ما می‌گذارد. نمی‌توانم بگویم مردم کتاب‌های غیر قانونی را به اصل ترجیح می‌دهند مگر اینکه به خاطر قیمتش باشد. با این همه کیفیت چاپشان خیلی پایین است.»
در بیشتر موارد محتوای کتاب‌های چاپ شده بدون مجوز با کتاب‌های اصل تفاوتی ندارد. با این همه با فرهنگ و مذهب ایران تطبیق داده شده‌اند. در این کتاب‌ها تصاویر اصل با تصاویری که تم ایرانی دارند جایگزین شده‌اند. زنان در این تصاویر محجبه‌اند و در مواردی صورت آن‌ها مات شده. تصویر زنانی که پیراهن کوتاه پوشیده‌اند هم عوض شده است.
استیو ردوود، معلم زبان انگلیسی در سی‌ای سی (موسسه آکادمیک قفقاز) می‌گوید: «در میان کتاب‌های غیر مجازی که از ایران می‌آید «توتال انگلیش» که آموزشی در مرحله پیش از متوسط است از همه بیشتر توزیع می‌شود.»
ردوود می‌گوید: «در کتاب‌های غیر مجازی که از ایران می‌آید تصاویر زن و مرد در کنار هم دیده نمی‌شود و همیشه از هم جدا هستند. از زن‌ها هم به جز پا و دستشان چیزی دیده نمی‌شود. صورتشان معلوم نیست و مات شده. از سگ هم خوششان نمی‌آید و تصویر سگ را همیشه با گربه عوض می‌کنند. نه تنها تصویر که در متن هم کلمه سگ را به نام حیوانی دیگر عوض می‌کنند. اگر در متن اصلی کتاب عبارت» دوست دختر «یا» دوست پسر «آمده باشد، در نسخه ایرانی به «دوست» تبدیل شده که اصل معنی را کاملا تغییر می‌دهد. اگرچه با همه این تغییرات هنوز هم می‌شود با این کتاب‌ها درس داد چون گرامر را عوض نمی‌کنند.»
مدیر «خانه بین الملل» گرجستان می‌گوید تغییر تصاویر یا برخی کلمات به معنی بی‌استفاده شدن این کتاب‌ها نیست. «گرامر و برنامه‌ای که در این کتاب‌ها عرضه می‌شود دست نخورده است. درست است که برخی تصاویر و حتی موضوع‌ها تغییر کرده اما این مانع آموزش زبان به کمک آن‌ها و کتاب‌های دیگری که ما از انگلستان می‌خریم نمی‌شود. کتاب‌های چاپ شده بدون مجوز سی دی ندارند اما می‌دانم که در خود گرجستان این سی دی‌ها غیرقانونی تکثیر می‌شوند و در کنار کتاب‌های بی‌مجوز ایرانی در کتاب فروشی‌های تفلیس فروخته می‌شوند».
یادداشتی روی کتاب بی‌جی توماس می‌گوید: «نسخه بازبینی شده این کتاب توسط «گروه لانگمن» منتشر شده و در اسپانیا به چاپ رسیده و کلیه حقوق محفوظ است. باز تولید هیچ بخشی از این کتاب، ذخیره‌اش و یا انتقالش با ابزار گوناگون الکترونیکی، مکانیکی، فتوکپی یا غیره بدون اجازه قبلی از ناشر مجاز نیست». هیچ جا چیزی از بازتولید کتاب در ایران نوشته نشده است.
پای کپی رایت که در میان باشد ایران نظامی کاملا متفاوت دارد. اصولا ناشر هر چه که دوست دارد چاپ می‌کند اما باید درصدی را که طبق قانون تعیین شده برای نویسنده بفرستد. هیچ مجوزی لازم نیست. چرا که ایران یکی از معدود کشورهایی ست که «کنوانسیون برن» را امضا نکرده است. کنوانسیون برن همان معاهده ایست که از حقوق ادبی و هنری آفریننده حمایت می‌کند.
ژیگا کوبلادزه، مدیر انجمن نویسندگان گرجستان می‌گوید: «هرچه که وارد گرجستان می‌شود باید بر اساس قوانین گرجستان باشد. اگر کالا بدون طی روند قانونی وارد شود، کالایی قاچاق محسوب می‌شود. باید فروشش متوقف شود. این کار جرم است و طبق قانون مجازات دارد.»
پیدا کردن کسانی که کتاب‌های غیر مجاز زبان انگلیسی را به ایران می‌اورند تقریبا غیرممکن است. در برخی موارد کار افراد و بعضی وقت‌ها کار شرکت هاست. مدیران کتاب فروشی‌ها می‌گویند این اطلاعات محرمانه است و نمی‌توانند نام توزیع کننده‌شان را فاش کنند. مدیر کتاب فروشی لترنا اذعان کرد که توزیع کننده‌اش این روز‌ها درایران است چون می‌خواهند کتاب‌هایی تازه چاپ کنند. با شروع ماه سپتامبر و آغاز فصل جدید تحصیلی می‌خواهند باز هم کتاب بخرند.
