تنها از ابتدای فرودین تا نیمه خرداد امسال، بیش از هزار جوان ایرانی برای ادامه تحصیل از کشور خارج شدهاند و سه انتخاب اول آنان کشورهای آمریکا، کانادا و بریتانیا بوده است.
خبرگزاری مهر در گزارشی بر اساس اطلاعات یک دستگاه رسمی که به نامش اشاره نشده، نوشته است: نیمی از جوانان متقاضی خروج از کشور ۲۲ ساله و با هزینه شخصی برای ادامه تحصیل از کشور خارج شدهاند.
در همین رابطه ۹۰ نفر برای ادامه تحصیلات در مقطع کار‌شناسی ارشد و و ۸۵ نفر هم برای گذراندن دکترا راهی دانشگاههای دیگر شدهاند.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود ۹۰۰ هزار نفر داوطلب ورود به مقطع کار‌شناسی ارشد در ایران وجود دارد. در حالی که ظرفیت آموزش عالی برای پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد نزدیک ۹۰ هزار نفر است یعنی کمتر از ۱۰ درصد متقاضیان ورود به مقطع کارشناسی‌ارشد در دانشگاههای داخلی پذیرش می‌شوند.
برای مقطع دکترا هم ۱۲۷ هزار داوطلب در ایران وجود دارد که کمی بیش از ۵ هزار نفر از آنان امکان راهیابی به دانشگاه را دارند.
دانشگاه‌هایی هم که این افراد برای ادامه تحصیل انتخاب کرده‌اند در کشورهای آمریکا، کانادا، بریتانیا، استرالیا، آلمان، مالزی و ایتالیا قرار دارد.
۲۵ درصد از این متقاضیان با بورس تحصیلی این دانشگاه‌ها از ایران خارج شدهاند.
اطلاعات بعدی این گزارش که به نظر می‌رسد مرجع آن سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی باشد نشان می‌دهد که همچنین از آغاز سال ۹۰ تا پایان ۲۱ خرداد ماه امسال ۵۶۰ نفر از مردانی که علاقه‌مند به ادامه تحصیل در خارج هستند اما به لحاظ خدمت نظام وظیفه قادر به خروج از کشور نیستند شناسایی شدهاند.
بر اساس قانون، «خدمت وظیفه عمومی» برای مردان ایرانی اجباری است و در حال حاضر به جز افرادی که دارای مصدومیت یا نارسایی‌های بدنی و یا برخی شرایط اجتماعی هستند دیگر جوانان باید حدود ۱۸ ماه خدمت وظیفه را انجام بدهند؛ بر این اساس مردان بدون کارت پایان خدمت اجازه خروج از کشور را ندارند.
این خبرگزاری در ادامه گزارش با اشاره به اینکه مراجع رسمی آماری از تعداد زنان یا مردانی که مشکل خدمت سربازی ندارند و برای ادامه تحصیل از کشور خارج می‌شوند ندارند یادآور شده که بر اساس اطلاعات اگر آمار مردانی که با وجود داشتن مشکل خدمت سربازی قصد خروج از کشور برای ادامه تحصیل را دارند در ۲.۵ ضرب شود تعداد تقریبی افرادی که برای ادامه تحصیل از کشور خارج می‌شوند به دست می‌آید.
خروج جوانان تحصیلکرده و نخبگان از کشور و یا آنچه که به «فرار مغز‌ها» شهرت دارد همواره یکی از موارد مورد بحث در ایران است. مساله‌ای که بر اساس آمار در سال‌های اخیر شدت گرفته و‌گاه واکنش مقامات ارشد نظام را هم به دنبال داشته است.
مرداد ماه امسال اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با ابراز تاسف از «خروج مغز‌ها»، عملکرد برخی «مسئولان و سیاست‌گذاران» را دلیل این پدیده بر شمرده بود.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابراز امیدواری کرد که در آینده تصمیم‌گیری‌ها به سمتی باشد که استعدادهای کشور در داخل احساس بی‌انگیزگی نکنند.
چند روز پیش از سخنان آقای رفسنجانی، حسین مسلمی نائینی، مدیرکل امور بورس و دانشجویان خارج وزارت علوم با ارائه آماری از پذیرفته شدگان آزمون دوره دکتری، از خروج «۹۷ درصد» از داوطلبان کنکور دوره دکتری، به خارج از کشور خبر داده بود.
آقای نائینی دلیل مهاجرت این عده از داوطلبان را «کم بودن ظرفیت پذیرش» دانسته و گفته بود که امسال از ۱۴۰ متقاضی در این دوره، کمتر از دو تا سه درصد پذیرفته شدند.
انتقاد از روند خروج جوانان تحصیلکرده از ایران در حالی است که محموداحمدی‌نژاد، رئیس دولت اردیبهشت سال ۸۶ در جمع تجار و ایرانیان مقیم امارات عربی متحده، موضوع «فرار مغز‌ها» را رد کرد و این تعبیر را «غلط» دانست و گفت «ما فرار مغز نداریم».
موضوعی که مورد تائید وزیر علوم این دولت هم قرار دارد؛ کامران دانشجو، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، مهر ماه سال گذشته علاوه بر انکار موضوع فرار مغز‌ها آن را جنجال رسانه‌ای دانست.
آقای دانشجو گفت که موضوع فرار مغز‌ها و مهاجرت نخبگان، جوسازی و بر اساس جهالت یا غرض‌ورزی است.
بر اساس اظهارات وزیر علوم از جمع ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفری که در طول ۳۱ سال گذشته با بورسیه برای تحصیل به خارج از کشور اعزام شدهاند تنها ۴۰۰ نفر به کشور بازنگشته‌اند.
این در شرایطی است که محمدحسن دوگانی، نایب رئیس کمیته آموزش و تحقیقات مجلس و رئیس کمیته جلوگیری از خروج نخبگان، تیرماه امسال اعلام کرد که حدود ۶۰ هزار نفر از نخبگان ازجمله افراد بر‌تر در المپیادهای علمی در خارج از کشور مشغول تحصیل هستند.
بنا به گزارش رسانه‌های خارجی، خروج نخبگان، دانشگاهیان، روشنفکران و روزنامه‌نگاران از ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم تاکنون بیشتر شده است.
طبق آخرین گزارش صندوق بین‌المللی پول، سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نفر از ایرانیان تحصیل کرده برای خروج از کشور اقدام می‌کنند و ایران از نظر فرارمغز‌ها در بین ۹۱ کشور در حال توسعه و توسعه نیافته جهان، مقام اول را دارد.
بر بر این اساس با مهاجرت بیش از ۱۵۰ هزار نفر تحصیلکرده ممتاز ایران به ایالات متحده، بیش از ۳۸ میلیارد دلار ضرر متوجه ایران شده است.
