نویسندگان این یادداشت می‌گویند که گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تناقضی با گزارش برآورد اطلاعات ملی آمریکا که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و می‌گفت ایران فعالیت تسلیحاتی هسته‌ای‌اش را متوقف کرده، ندارد و در واقع تکمیل‌کننده آن گزارش است.
هنگامی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اوایل نوامبر گذشته گزارشی را درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر کرد، آژانس‌های خبری و سیاستمدار‌ها از این گزارش دو برداشت کردند: یکی اینکه آژانس اتمی که در وین قرار دارد اکنون برآوردهای گذشته سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا را تکذیب می‌کند و دیگر اینکه ایران اکنون عملیات بمب سازی را موقتا متوقف کرده است.
هر دو این برداشت‌ها اشتباه است. با این حال این اظهارات آن قدر تکرار شده که نظر مردم و کنگره آمریکا را نیز جلب کرده است.
اغلب تحلیلگرانی که با این گزارش آشنایی دارند، در این مورد اتفاق نظر دارند که «هیچ چیزی در این گزارش نیست که قبلا برای قدرت‌های بین‌المللی ناشناخته مانده باشد» و یک ایران هسته‌ای «نه قریب‌الوقوع است و نه اجتناب‌ناپذیر».
در حالی که تحقیقات مداوم ایران بر روی سلاح‌های هسته‌ای، نگرانی جدی مجامع بین المللی است، هیچ مدرک بی‌چون و چرایی در مورد مقاصد هسته‌ای ایران در دست نیست.
پس چرا این همه تحلیل‌های متضاد بر سر این گزارش بوروکراتیک و تکنو کراتیک وجود دارد؟
واشنگتن حرف زیاد می‌زند اما خیلی مطالعه نمی‌کند. این ساده‌ترین توضیح این مسئله است که چرا مفسران سیاسی، هماهنگی بین گزارش سال ۲۰۰۷ برآورد اطلاعات ملی آمریکا (NIE) در مورد ایران و آخرین گزارش سازمان بین المللی انرژی اتمی را نادیده می‌گیرند.
بر اساس گزارش سال ۲۰۰۷ ان آی ئی (NIE) در مورد ایران که به تی‌تر همه رسانه‌ها تبدیل شد، ایران در پاییز ۲۰۰۳ برنامه تولید سلاح‌های هسته‌ای (با برنامه غنی سازی اورانیوم و تولید موشک‌های بالستیک متفاوت است)اش را متوقف کرد.
به علاوه گزارش ان آی ئی (NIE) افزود: «ما همچنین یقین نسبی داریم که تمایل ایران برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای بسیار اندک است. ما یقین داریم که برنامه تولید سلاح هسته‌ای ایران، حداقل چندین سال متوقف خواهد ماند. (از آنجا که شکاف‌هایی در این برآورد اطلاعاتی وجود دارد، به هر حال ارزیابی نسبتا قطعی وزارت انرژی و شورای اطلاعات ملی این است که توقف این فعالیت‌ها نشان دهنده توقف کل برنامه هسته‌ای ایران است). ما یقین نسبی داریم که تهران برنامه تولید سلاح‌های هسته‌ای را تا نیمه سال ۲۰۰۷ دوباره آغاز نکرده است اما ما نمی‌دانیم که آیا ایران در حال حاضر قصد توسعه این نوع سلاح‌ها را دارد یا خیر.»
این بخش از گزارش ان آی ئی (NIE) به نحو جالبی با گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی هماهنگی دارد که می‌گوید: (تلاش‌های ایران در زمینه سلاح‌های هسته‌ای).... ناگهان در اواخر سال ۲۰۰۳ متعاقب دستور مقامات رسمی عالیرتبه ایران متوقف شد. بر اساس آن اطلاعات، ماموران در محل ماندند تا هر گونه موفقیت در زمینه پروژه هسته‌ای ایران را ثبت و مستند کنند... نگرانی آژانس اتمی به خاطر این است که برخی از فعالیت‌هایی که بعد از سال ۲۰۰۳ انجام شده، دقیقا به تولید سلاح‌های هسته‌ای مرتبط است.»
گزارش ان آی ئی (NIE) این احتمال را داده بود که ایران می‌تواند به فعالیت‌هایش در زمینه تولید سلاح‌های هسته‌ای ادامه دهد. حالا ۴ سال بعد از انتشار آن گزارش، گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی، جزئیات بیشتری در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در سال‌های قبل از سال ۲۰۰۳ و به روز کردن اطلاعات مربوط به آنچه که ایران بعد از این تاریخ انجام داده، در اختیار ما قرار می‌دهد.
فعالیت‌های جدید در این زمینه عبارتنداز: «ادامه فعالیت‌های تحقیقاتی پراکنده به معنی شروع دوباره کامل و یکپارچه سلاح‌های هسته‌ای نیست. آن نوع از فعالیت‌ها ظاهرا در سال ۲۰۰۳ متوقف شده است. فعالیت‌های بعد از آن نشان می‌دهد که ایران در حال تولید بمب نیست بلکه درصدد اصلاح درک خود از طراحی سلاح‌های هسته‌ای است.»
از این رو، جیمز کلپر، رئیس اطلاعات ملی آمریکا در تشریح آخرین گزارش طبقه بندی شده ان آی ئی (NIE) در مورد ایران که در ماه مارس امسال منتشر شد، به سرویس نظامی سنا گفت: «ما همچنان به ارزیابی توانایی‌های ایران برای دستیابی به امکانات تولید بمب اتمی ادامه می‌دهیم. ما در هر حال نمی‌دانیم که آیا ایران در نهایت قصد تولید سلاح‌های اتمی را دارد یا نه.»
شهادت کلپر در هماهنگی کامل با گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی بود که جزئیات قابل توجهی به گزارش ناقص سال ۲۰۰۷ ان آی ئی (NIE) افزوده است.
گزارش جامع آژانس بین المللی انرژی اتمی، دلیل محکمی است بر اینکه گزارش اداره اطلاعات آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و می‌گفت ایران فعالیت تسلیحاتی هسته‌ای‌اش را متوقف کرده، بر مبنای مدارک مستدل بوده و با اطلاعات اخیر گزارش آژانس، نقض نمی‌شود.
وضعیت ایران ایستا نیست و برای هر گونه پروسه اطلاعاتی حرفه‌ای، ادامه این ارزیابی‌ها و تحلیل‌ها ضروری است. به علاوه گذاشتن این اطلاعات در اختیار عموم برای آگاهی رسانی در زمینه بحث‌های جاری، امری بسیار حیاتی است.
باید از آژانس بین المللی، هم به خاطر کیفیت تحلیل‌ها و هم به اشتراک گذاشتن این موضوع‌های مهم با مخاطبان وسیع‌تر قدردانی کرد، به خصوص اینکه هیچ خلاصه‌ای از آخرین گزارش به روز شده ان آی ئی (NIE) هنوز منتشر نشده است.
صاحب نظران و سیاستمدارانی که از گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حمله به گزارش سال ۲۰۰۷ ان آی ئی (NIE) استفاده می‌کنند، در بهترین حالت، موضوع را تحریف کرده و در بد‌ترین حالت، با امنیت ملی بازی می‌کنند.
