یک عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفته است که باید با «اطلاع‌رسانی درست»، جلوی تاثیر «تبلیغات سوء ماهواره‌ای» در زمینه بهداشتی را گرفت. اما از قرار معلوم هنوز رودربایستی فراوانی درباره آموزش جنسی در ایران وجود دارد.
فروشنده قسمت آرایشی بهداشتی یک داروخانه در غرب تهران، چند جور برگه تبلیغ قرص و دارو دارد که همه، راز شادابی و نشاط را در رابطه جنسی تعریف کرده‌اند. تصویر آدم‌های خوشحالی که قرص خورده‌اند و زندگیشان زیر ورو شده. بروشور‌ها راحت در اختیار مشتری‌هاست. برمی‌دارند و اگر خواستند می‌خرند. کاندوم را هم نزدیک صندوق گذاشته‌اند تا هر‌کس هر جورش را خواست راحت بردارد. او می‌گوید محصولاتی که تبلیغشان در داروخانه هست همه مجوز وزارت بهداشت را دارند؛ کسی هم جلوی تبلیغشان را نگرفته. اما شنیده است که درباره تابلوهای داروخانه تذکر داده‌اند که تبلیغ لوازم آرایشی نباشد.
بسیاری از داروخانه‌های دیگر تهران هم همین شرایط را دارند. البته تمام این‌ها تبلیغ است و آموزشی در کار نیست. با وجود هشدارهایی که توسط مقامات دولتی درباره ممنوعیت تبلیغ این نوع کالا‌ها در داروخانه‌ها داده شده است، این تبلیغات همچنان در داروخانه‌ها دیده می‌شود.
جامعه ایرانی درگیر تعارف و رودربایستی و سنت‌های مذهبی و عرفی، هیچ‌وقت روی خوشی به مسایل جنسی و حاشیه‌های آن نشان نداده است. انواع تابوهای شرعی و عرفی، حرف زدن از این موضوع را ممنوع می‌کند و آن را در حاشیه امور زندگی قرار می‌دهد. اما تغییرات زندگی امروز و باز شدن پنجره‌های جامعه به روی دنیاهای دیگر، در کنار نیاز‌ها و ضرورت‌های بهداشتی، ناگزیر خیلی از این تابو‌ها را شکسته است.
چندی پیش، یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: تبلیغات سوء ماهواره‌ها در زمینه مواد آرایشی، بهداشتی و دارویی یک جنگ نرم است، چرا که بر سلامت و روان و اخلاق افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
امیدوار رضایی در عین حال در این باره گفت: لازم است جامعه در مقابل تبلیغات سوء ماهواره‌ای ایمنی پیدا کند و این امر با اطلاع‌رسانی به آنان محقق می‌شود. باید مردم را با بهره‌گیری از روش فرهنگی مانند آموزش و اطلاع‌رسانی درست از تاثیرات نامطلوب استفاده از این گونه مواد مطلع کرد. در این جهت صدا و سیما یک ابزار بسیار مهم محسوب می‌شود، بنابراین هم وزارت بهداشت و هم وزارت ارشاد، باید از این ظرفیت این سازمان بهره ببرند.
تبلیغات ماهواره‌ای مورد اشاره آقای رضایی، عمدتا درباره مسائل جنسی هستند و از جمله شامل فروش محصولات جنسی می‌شوند.
ابزار پیشگیرانه حتی در سوپرمارکت
با وجود رویه معمول جمهوری اسلامی در پنهان‌نگه‌داشتن حوزه خصوصی و آن‌چه به آن مربوط می‌شود، در دو دهه گذشته و به عنوان بخشی عمده از برنامه دولت برای مهار رشد جمعیت، توزیع کاندوم گسترده‌تر و آسان‌تر شده است اما حتی در این باره نیز محدودیت‌ها و رودربایستی‌هایی وجود داشته است.
سال گذشته، با اعلام وزیر بهداشت که گفته بود بر اساس آزمایش انجام گرفته روی ۲۰۰ نفر از زنان روسپی تهران، مشخص شده ۵۰ درصد آنان ناقل ایدز هستند، ضرورت ترویج استفاده از کاندوم بیشتر مطرح شد. حالا بعد از گذشت یک سال، عباس صداقت، رییس اداره ایدز این وزارتخانه اعلام کرده است که از این پس، فروش ابزار پیشگیرانه از ابتلا به ویروس اچ. آی. وی در سوپرمارکت‌ها و حتی کیوسک‌های روزنامه‌فروشی اشکالی ندارد.
پیش از این بار‌ها از سوی رسانه‌ها و خود افراد مبتلا به این بیماری‌ها بر این نکته تاکید شده بود که آن‌ها به این دلیل از کاندوم استفاده نمی‌کنند که تهیه آن برایشان مشکل است و علاوه بر محدود بودن عرضه آن در داروخانه‌ها، شرم تقاضای کالایی که جلوی چشم نیست، آن‌ها را از صرافت استفاده از آن می‌اندازد.
اما کاندوم تنها محصول بهداشتی جنسی نیست که در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. از چند سال قبل، بازار انواع داروهای تقویت کننده نیروی جنسی گرم شده و بر تنوع محصولات زنانه و مردانه مثل انواع نوار بهداشتی و ژل‌های شست‌وشو افزوده شده است. با واردات بیشتر این کالا‌ها در کنار تولید محصولات رقیب داخلی، کم‌کم کتابچه‌های تبلیغاتی آن‌ها هم در داروخانه‌ها توزیع شد و گاهی پوسترهای تبلیغاتیشان بر در و دیوار داروخانه‌ها خودنمایی کرد. اتفاقی که در کنار آگهی‌های مرسوم عطاری‌های سنتی برای تبلیغ افشره گل سرخ و گیاهان دارویی دیگر برای تقویت قوای جنسی، آرام آرام نگاه شرمگین مشتریان داروخانه‌ها را به خود جلب می‌کرد تا جرات کنند و نیازی را که تا قبل از آن فرصت تامینش فراهم نبود، برآورده کنند.
برخورد با داروخانه‌ها
اما این اتفاق از نگاه حکومت محافظه‌کار ایران دور نماند. نخستین بار، در آخرین روز فروردین ماه امسال، علی‌رضا کریمی، مدیر‌کل دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد که نامه‌ای به وزارت بهداشت فرستاده تا از انجام تبلیغات غیراخلاقی، جنسی و شنیع در داروخانه‌های کشور جلوگیری شود. منظور از تبلیغات غیراخلاقی و شنیع که جایشان در داروخانه نیست، همان داروهای تقویت کننده میل جنسی، کاندوم، انواع ژل‌های شست‌وشوی زنانه و مردانه و... بودند.
او گفته بود: با وجود این‌که داروخانه‌ها، یک مکان عمومی محسوب می‌شوند و بر اساس قانون تبلیغات کشوری، انجام تبلیغات غیراخلاقی که حریم‌های شرعی و عرفی جامعه را رعایت نکند، ممنوع است اما متأسفانه شاهد انواع و اقسام تبلیغات شنیع و غیراخلاقی به‌صورت کاملا آزاد و بدون قید و شرط در داروخانه‌ها هستیم.
او اضافه کرده بود که انواع تبلیغات رنگی و بی‌شرمانه برای تبلیغ کالاهای جنسی، علنی و آزادانه در داروخانه‌های کشور انجام می‌شود و اگر جلوی این رویه غیراخلاقی گرفته نشود، مشخص نیست که در آینده، بانیان این‌گونه از تبلیغات به چه سبک و شیوه‌های جدیدی برای تبلیغ این قبیل لوازم آرایشی و زیبایی روی خواهند آورد. شیوه‌های غیراخلاقی فعلی تبلیغات در داروخانه‌ها براساس نص‌صریح قانون تبلیغات، غیرقانونی است و خلاف شرع و عرف نیز محسوب می‌شود.
تیغ حمله او اما تنها محدود به کالاهای مربوط به مسایل جنسی نبود. کریمی در گفته‌های خود به لوازم آرایشی و زیبایی هم اشاره کرد که به گفته او با شیوه‌های غیراخلاقی در داروخانه‌ها تبلیغ می‌شوند و به هیچ عنوان جنبه حیاتی ندارند.
مدیر‌کل دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد در ادامه اعلام کرده بود که اگر وزارت بهداشت با این رویه غیرقانونی و غیراخلاقی داروخانه‌ها برخورد لازم و قانونی نکند، دفتر تبلیغات مجبور خواهد شد از طریق مراجع قضایی و انتظامی این تخلف را پیگیری کند و درصورت تکرار، امکان پلمب‌شدن اماکنی که مرتکب این شیوه تبلیغات غیرقانونی شده‌اند، وجود دارد.
شرم عمومی، بی‌سوادی عمومی
کار‌شناسان معتقدند همه آن چیزهایی که به عنوان دارو و وسیله بهداشتی تبلیغ و ارایه می‌شوند، مناسب نیستند. بسیاری از این کالا‌ها صرفا تجاری‌اند و قابلیت‌های ادعا شده را ندارند. بیشتر این محصولات هم نه در داروخانه‌های ایران که در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان با در سایت‌های اینترنتی تبلیغ و معرفی می‌شوند. این کالا‌ها با ادعاهای غیر‌واقعی، مخاطب محروم از آگاهی جنسی ایران را دعوت می‌کنند تا مشکلات جنسی خود را به شکل معجره‌آسا حل کند.
در واقع این نوع تبلیغات از همان خلا موجود در بازار ایران استفاده کرده‌اند. در حالی که هر نوع اطلاع‌رسانی درباره امور جنسی، چه به شکل علمی و چه به شکل تبلیغی حتی در مراکز پزشکی داخل کشور ممنوع و محدود است، شبکه‌های ماهواره‌ای نه تنها این موضوع را از حالت تابو خارج می‌کنند، بلکه راه‌حل‌های غیر‌علمیشان را به مخاطب القا می‌کنند.
فرید قاسمی، دکتر سکسولوژیست، به مردمک می‌گوید: آمار زنان و مردانی که به سردمزاجی جنسی مبتلا هستند کم نیست. اما بسیاری از این افراد اصلا مشکل خود را قبول ندارند. عده‌ای هم که با تبلیغات ماهواره‌ای یا اینترنتی مشکل خود را پیدا می‌کنند، متاسفانه راه غلطی در پیش می‌گیرند؛ چون ما این نوع دارو‌ها و درمان‌ها را تایید نمی‌کنیم. حتی در بسیاری موارد این دارو‌ها و ابزار‌ها، مشکلاتی جدی برای بیماران ایجاد کرده‌اند.
او دلیل گرایش مردم به این نوع دارو‌ها و وسایل را شرم عمومی جامعه در مطرح کردن مسایل جنسی نزد کار‌شناسان و متخصصان و گرفتن اطلاعات از کانال‌های رسمی می‌داند و معتقد است اگر اطلاعات جنسی به شکل علمی و رسمی در اختیار مردم قرار بگیرد، این بی‌سوادی عمومی در زمینه مسایل جنسی از بین خواهد رفت.
این متخصص سکسولوژی در ادامه با اشاره به تجربه خود در تهیه مطالبی برای آموزش مسایل جنسی به خانواده‌ها که در رسانه‌های داخل ایران با سانسور مواجه شد، می‌گوید: ادبیات جامعه در برخورد با این مسایل محافظه‌کار است. هیچ مرجعی نمی‌تواند آزادانه اطلاعات جنسی را در اختیار مردم قرار دهد. حتی پزشکان هم با محدودیت مواجه‌اند. اطلاعاتی که گاهی در رسانه‌ها در این زمینه منتشر می‌شود همراه با جرح و تعدیل فراوان است که باعث گنگ شدن و ابهام موضوع می‌شود. کلینیک و مراکز مشاوره در زمینه مسایل جنسی محدودند و حتی مسوولان هم در ارتباط با این موضوع نه به خطرات و عوارض جسمی و روحی، که به شنیع بودن موضوع اشاره می‌کنند.
یک روزنامه‌نگار حوزه سلامت که خواست هویتش پنهان بماند، درباره میزان اطلاع‌رسانی رسانه‌ها در این زمینه به مردمک می‌گوید: روزنامه‌نگاران اهمیت این موضوع را می‌دانند اما نمی‌توانند از حد خاصی فرا‌تر بروند. ما در نهایت می‌توانیم سربسته درباره اهمیت آموزش در این زمینه حرف بزنیم یا به خطر استفاده خودسرانه محصولات ارایه شده در داروخانه‌ها اشاره کنیم. حتی در چهارچوب خانواده هم نتوانسته‌ایم این موضوع را مطرح کنیم، چون مسوول روزنامه اعتقاد دارد مطلب ما ممکن است دست هرکسی در جامعه برسد و بدآموزی دارد.
این روزنامه‌نگار تاکید می‌کند که برخورد دوگانه‌ای در مورد مسایل جنسی وجود دارد؛ از طرفی وزارت بهداشت و نهادهای درگیر موضوع سلامت جسم و روان پی برده‌اند که پرداختن به این موضوع اولویت دارد و از طرف دیگر، نهادهای نظارتی، با محافظه‌کاری جلوی مطرح شدن آن را می‌گیرند.
این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مشکلات خانوادگی و آمار طلاق به دلیل مشکلات جنسی در ایران بالاست و آمارهایی با رقم ۵۰ درصد، مسایل جنسی را به عنوان عامل اصلی طلاق‌های ایرانی اعلام کرده‌اند. انتقال بیماری‌های جنسی و ایدز هم همچنان به دلیل شرم عمومی جامعه در کسب اطلاعات درست علمی وجود دارد.
هنجار شکنی با آشنای محبوب
در شرایطی که همه چیز در جهت پوشاندن نیازهای جنسی جامعه است، انتشار یک دی. وی. دی آموزشی در این زمینه اتفاق بزرگی بود.
محمد‌رضا علیزاده، بعد از ۲ سال و نیم پیگیری، چند وقت پیش این دی. وی. دی را با نام «آشنای محبوب» منتشر کرد و خبرساز شد.
در حالی که همچنان ماجرای پیگیری ممنوعیت تبلیغ کالاهای جنسی دنبال می‌شود، او توانست آشنای محبوب را با تاکید بر این‌که دیدنش برای افراد زیر ۱۸سال مناسب نیست، در داروخانه‌ها عرضه کند اما این محصول به‌سرعت نایاب شد.
هرچند محتوای این دی. وی. دی بسیار مورد انتقاد کار‌شناسان قرار گرفته و تهیه‌کنندگان آن به خاطر گرفتن مجوز انتشار، مجموعه‌ای را بیرون دادند که چندان به موضوعات مطرح شده در فهرست آن نمی‌پردازد، اما به هرحال انتشار آن نوعی هنجارشکنی در زمینه مسایل جنسی در ایران به شمار می‌آید.
استقبال چشم‌گیر و حتی غیر منتظره از این محصول رسانه‌ای می‌تواند نشان دهد که جامعه ایرانی تا چه حد مشتاق یادگیری در حوزه مسایل جنسی است و اگر اطاع‌رسانی در خور در این زمینه انجام شود، با اقبال مخاطبان روبرو خواهد شد؛ اتفاقی که اگر بیفتد شاید ب‌تواند باعث کاهش آمار طلاق به دلیل مشکلات جنسی و حتی رابطه روحی، عاطفی و جنسی مناسب‌تر میان همسران شود. اما مقامات و مدیران ایرانی همچنان در رودربایستی‌اند.
