پس از آن که شرکت نفت «توپراش» ترکیه از تصمیم خود برای کاهش واردات نفت از ایران خبرداد، کارشناسان انرژی هشدار دادند که ترکیه با این اقدام، احتمالا گاز وارداتی از ایران را از دست خواهد داد.

این خبر روز جمعه ۳۰ مارس (۱۱ فروردین) و درپی درخواست سفیر آمریکا در آنکارا برای قطع واردات نفت خام از این ایران اعلام شده است.

به‌نظر می‌رسد که اعلام این خبر چرخش موضع ترکیه دربرابر تحریم ایران است زیرا آنکارا پیش از این گفته بود که تنها به تحریم‌های سازمان ملل پایبند است و ملزم به اجرای تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیست.

تانر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه، گفته است که این کشور حدود ۳۰ درصد از نفت موردنیاز خود را از ایران وارد می‌کند و برای جبران کاهش واردات، از لیبی نفت خواهد خرید و با عربستان سعودی نیز قراردادهای بلندمدت نفتی امضا خواهد کرد.

وزیر انرژی ترکیه این سخنان را یک از پس از همراهی نخست‌وزیر ترکیه در سفر به ایران اعلام کرده است.

تانر ییلدیز گفته است: ترکیه در سال ۲۰۱۲ حدود یک میلیون تن نفت خام از لیبی خریداری خواهد کرد و قرارداد نفتی این کشور با لیبی به معنی اجرای تحریم‌ها علیه ایران نیست بلکه به معنای متنوع کردن منابع انرژی وارداتی این کشور است.

ایران، لیبی و عربستان سعودی از اعضای «سازمان کشورهای صادرکننده نفت»، اوپک، هستند و دولت ریاض از آمادگی این کشور برای جبران کمبود نفت در بازارهای جهانی خبرداده بود.

براساس تازه‌ترین مجازات‌ها علیه ایران که با امضای باراک اوباما در دسامبر گذشته قانونی شد، ایران در فروش نفت با مشکل روبه‌رو شد و دولت آمریکا  کشورهای خریدار نفت خام از ایران را تهدید کرد که اگر واردات نفت از این کشور را قطع نکنند با مجازات‌های اقتصادی روبه‌رو خواهند شد.

طبق این قانون دسترسی شرکت‌ها و نهادهای خارجی طرف معامله با بانک مرکزی ایران به نظام مالی آمریکا منع شد و درآمدهای نفتی ایران هدف قرار گرفت.

هدف از این مجازات‌ها آهسته کردن روند برنامه هسته‌ای ایران اعلام شد، برنامه‌ای که به گفته واشنگتن و متحدان غربی آن برای ساخت سلاح هسته‌ای منظور شده اما تهران اهداف برنامه هسته‌ای خود را صلح‌‌آمیز اعلام کرده است.

کشورهایی که به نظر می‌رسد از واردکنندگان عمده نفت از ایران هستند تا ۲۸ ژوئن فرصت دارند واردات نفت از ایران را به میزان«قابل ملاحظه» کاهش دهند تا از تحریم‌های آمریکا دور بمانند.

ترکیه روابط اقتصادی نزدیکی با ایران دارد اما با واشنگتن برسر برنامه هسته‌ای ایران دچار اختلاف‌نظر است؛ در شرایطی که آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کرده ترکیه طرفدار راه‌حل دیپلماتیک برای حل بحران هسته‌ای ایران است و برای این کار میانجی‌گرهایی انجام داده است.

پیش از این یک منبع آگاه از سیاست‌های شرکت نفتی توپراش به خبرگزاری رویترز گفته بود که این شرکت تماس‌هایی با عربستان سعودی داشته تا اگر احتمالا توپراش خرید نفت از ایران را قطع کرد جایگزینی برای نفت این کشور داشته باشد.

معافیت از تحریم‌ها

ترکیه پنجمین خریدار نفت خام ایران است و روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کند. شرکت توپراش طبق قرارداد با ایران، سالانه ۹ میلیون نفت از ایران می‌خرد.

دولت ترکیه با اعلام کاهش خرید نفت از ایران، امیدوار است که از تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا دور بماند.

هفته گذشته هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرد که ژاپن و ۱۰ کشور اروپایی مقدار خرید نفت از ایران را «به‌طور قابل توجهی» کاهش داده‌اند و درنتیجه نهادهای مالی این کشورها مشمول تحریم‌های آمریکا نخواهند شد.

گروه قوچ هولدینگ، سهامدار اصلی توپراش، ماه گذشته به خبرنگاران گفت که قرارداد کنونی توپراش با ایران در ماه اوت (میانه مرداد) تمام می‌شود.

آسیب‌پذیری بخش انرژی ترکیه

ترکیه در شرایطی واردات نفت از ایران را کاهش می‌دهد که با این کشور برسر قیمت گاز وارداتی دچار اختلاف است و برخی کارشناسان انرژی نسبت به پیامدهای این اقدام جدید آنکارا هشدار داده‌اند.

نجدت پامیر، عضو کمیته ملی ترکیه در شورای جهانی انرژی، این اقدام کشورش را «عاقلانه» ندانسته و تاکید کرده است که این اقدام توجیه پذیر باشد یا نباشد، احتمالا موجب قطع واردات گاز از ایران در میانه زمستان خواهد شد.

این کارشناس انرژی به روزنامه «زمان تودی» گفته است: اختلال در واردات گاز از ایران به ترکیه، موجب اختلال در مصرف برق خواهد شد.

به گفته او ترکیه ۶۳ درصد از نفت و ۷۵ درصد از گاز طبیعی موردنیاز خود را از ایران و روسیه وارد می‌کند.

نجدت پامیر هشدار داده است: ایران احتمالا از طریق حزب تروریستی «کارگران کردستان ترکیه»، پ.ک.ک، برای بی‌ثباتی در خاک ترکیه تلاش خواهد کرد.

او کاهش واردات نفت از ایران را مورد انتقاد قرار داده و گفته است که ترکیه باید به دقت مقوله انرژی را بررسی می‌کرد زیرا این کشور به منابع انرژی ایران وابسته است.

عارف اکتور، از مقام‌های پیشین شرکت دولتی بوتاش، نیز گفته است که ترکیه نمی‌تواند ایران، روسیه و الجزایر را ازدست بدهد.

به گفته او ترکیه با کاهش واردات نفت از ایران، گاز ایران را نیز از دست خواهد داد و منبع جایگزینی برای گاز ایران پیدا نخواهد کرد.