کمپین بینالمللی حقوق بشر در ایران درمورد برخوردهای حکومت جمهوری اسلامی و سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی با روزنامهنگاران رسانههای خارجی در ایران ازطریق تهدید، بازجویی، بازداشت و اخراج هشدار داده است.
کمپین بینالمللی حقوق بشر در ایران در گزارش خود که روز دوشنبه، ۲۵ اردیبهشتماه منتشر شده، خواستار پایان دادن به محدودیتهای فراقانونی و ارعاب روزنامهنگاران رسانههای خارجی در ایران شده است.
هادی قائمی، سخنگوی کمپین در این ارتباط به وب سایت این نهاد حقوق بشری گفته است در حال حاضر مقامات ایرانی از روش ارعاب، دستگیری و سانسور برای جلوگیری از پوشش خبری مستقل نمایندههای رسانههای خارجی در ایران استفاده میکنند.
آقای قائمی توضیح داد به دلیل آنکه روزنامهنگاران خارجی بیشتر از روزنامهنگاران داخلی نیازمند همکاری دولت برای فعالیت در داخل ایران هستند تا ویزای اقامتشان تمدید شود بسیاری از تهدیدها را افشا نمیکنند.
به گفته او، دولت جمهوری اسلامی ایران از همین ترس برای جلوگیری از انتشار گزارشهای انتقادی مطبوعات بینالمللی نسبت به ایران استفاده میکند.
در این گزارش همچنین به نقل از یک منبع دولتی بدون ذکر نام آمده است که با توجه به نزدیک شدن به برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری در خردادماه سال آینده نهادهای امنیتی تلاش بیشتری برای جلوگیری از انتشار گزارشهای انتقادی درباره وضعیت ایران به خرج میدهند.
بر این اساس عنوان شده است که وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و شورای امنیت ملی به معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فشار میآورند تا کنترل بیشتری نسبت به چگونگی خبررسانی رسانههای خارجی در باره سیاست و اقتصاد ایران داشته باشند.
در این بین بیشترین اتهام برای محدود کردن مطبوعات خارجی متوجه سازمان اطلاعات سپاه پاسداران شده است. نهادی که معتقد است دولت ایران در خصوص حضور روزنامهنگاران خارجی در ایران برای پوشش خبری اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ اهمال کرده است.
در جریان ناآرامیهای پس از انتخابات ریاستجمهوری سال ۸۸ و اعتراض مدنی معترضان به نتایج انتخابات، دولت ایران، خبرنگاران و گزارشگران خارجی را از تهیه و انتشار هرگونه خبر از تجمعات بدون مجوز منع کرده بود.
بر اساس آنچه در این گزارش آمده است از زمان برگزاری این انتخابات تا کنون، تعداد روزنامهنگاران خارجی که اجازه ورود و فعالیت در کشور را یافتهاند به نحو محسوسی کاهش یافته است.
«بازجویی ماموران سازمان اطلاعات سپاه از خبرنگار رویترز»
در گزارش کمپین آمده است که چند روز پس از انتشار گزارش رویترز که اواخر بهمن با عنوان «هزاران زن نینجا به عنوان آدمکش در ایران آموزش میبینند» خبرنگار این رسانه در وزارت فرهنگ و ارشاد مورد بازجویی قرار گرفت.
در گزارش رویترز آمده بود که سه هزار زن و دختر در سنین ۵ تا ۵۶ سال در یک باشگاه آموزش هنر رزمی نین جوتسو که ۲۳ سال پیش در کرج راهاندازی شده، در صورت هر گونه حمله احتمالی نظامی آماده دفاع از کشورشان هستند.
پس از اعتراض این زنان رزمیکار محتوای گزارش به «سه هزار زن در ایران به عنوان نینجا آموزش میبینند» تغییر یافت.
حالا یک شاهد عینی به کمپین بینالمللی حقوق بشر در ایران گفته است «زمانی که این خبرنگار در محل وزارت ارشاد در تهران حاضر شد، کارمندان وزارتخانه در مقطعی محل را ترک کردند و سپس مامواران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران وارد شدند و این خبرنگار را ساعتها در بخش مطبوعات خارجی وزارت ارشاد مورد بازجویی قرار دادند.»
شاهد عینی گفته است که «خبرنگار این رسانه به شدت وحشت زده شد بود و پس از این بازجویی به شدت میلرزید.»
بنا بر این گزارش، بازجوها به این خبرگزاری گفته بودند که نباید کلمهای در خصوص جلسه بازجویی رسانهای شود که اگر این اتفاق روی دهد دفتر این خبرگزاری هیچگاه در تهران اجازه فعالیت پیدا نخواهد کرد. همچنین خبرنگار این رسانه هم تهدید شده بود اگر در این ارتباط سخن بگوید خود و خانوادهاش با مشکل مواجه خواهند شد.
مدیرکل رسانههای خارجی وزارت ارشاد چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت در این ارتباط گفت که چون خبرگزاری رویترز به خاطر انتشار گزارش درباره زنان نینجای ایرانی، به طور مکتوب عذرخواهی نکرده، همچنان فعالیتاش به تعلیق درآمده است.
محمدجواد آقاجری گفت که رویترز اگرچه به اشتباه خود اعتراف کرده، اما بهطور مکتوب عذرخواهی نکرده است.
در گزارش کمپین همچنین به تجربه لورا سکور، نویسندهای که از طرف مجله نیویورکر آمریکا اواسط اسفندماه برای پوشش خبری نهمین دوره انتخابات مجلس در تهران حضور پیدا کرده بود، اشاره شده است.
این خبرنگار گفته است که مقامات ایرانی تلاش داشتند با کنترل خبرنگاران از برقراری ارتباط آنها با خارج از محدودههای تعریف شده جلوگیری کنند و آنها مجبور شده بودند در روز انتخابات ۱۱ ساعت در اتوبوس حضور داشته باشند.
لورا سکور تصریح کرده است آنها در حالی در حوزههای انتخابیه حضور پیدا میکردند که ماموران تلویزیون ایران از آنها فیلم میگرفتند و ماموران اطلاعاتی مراقبشان بودند.
او گفته است که تنها یک انتخاب پیش روی شان قرار داشت و آن بازگشت به هتل محل اقامت گروه بود که از ترک آن منع شده بودند.
او مدعی شده است در طول هفتهای که در ایران حضور داشته حداقل دو نفر از جمع بازداشت شدهاند و سوالاتی از آنها پرسیده شد.
نویسنده نیویورکر توضیح داده است که او هم از سوی ماموران درباره فعالیتهایش مورد پرسش قرار گرفته و مقداری از کاغذهای شخصیاش توقیف شدند. ماموران او را متهم به جاسوسی کرده بودند.
همچنین کمپین در باره محدودیتهایی که برای شبکه ماهوارهای فارسی زبان بیبیسی هم در این مدت پیش آمده به مصداقهایی مثل ارسال پارازیت و تهدید خانوادههای خبرنگاران این رسانه و بازداشت یک عضو خانواده یک کارمند بیبیسی فارسی در لندن اشاره کرده است.
صادق صبا، رییس بیبیسی فارسی در این ارتباط گفته است که بعد از بازداشت یکی از اعضای خانواده کارمند بیبیسی، ماموران او را مجبور کردند از طریق اینترنت در باره بیبیسی اطلاعات ارائه کند.
انتقاد از فعالیتهای پرس تی وی، شبکه خبری انگلیسی زبان که توسط دولت ایران اداره میشود هم بخش دیگری از این گزارش را تشکیل میدهد.
آنها پخش گزارش «چشم روباه» را که طی آن چند خبرنگار به همکاری خود با شبکه بیبیسی فارسی اعتراف کردند به عنوان سند همکاری این رسانه به عنوان بازوی رسانهای اطلاعات سپاه ارزیابی کردهاند.
بیبیسی همواره مورد غضب حکومت ایران بوده و جان لاین، خبرنگار این رسانه نیز به «ارسال اخبار و گزارشهای جعلی و دروغین ،نادیده گرفتن بیطرفی در اخبار و حمایت از آشوبگران و زیرپا گذاردن حقوق ملت ایران ، دامن زدن به اغتشاشات و فریب و تحریک افکار عمومی و نادیده گرفتن منشور اخلاقی خبرنگاری» متهم شده بود.
مدیرکل رسانههای خارجی وزارت ارشاد پیشتر گفته بود که در سال 90 به ۱۲ نماینده رسانههای خارجی تذکر داده شده که یکی از آنها خبرگزاری فرانسه بود. به گفته او علت این تذکر این بود که این رسانهها نام خلیج فارس را در اخبارشان قید نکردند.
از زمان انتخابات سال ۱۳۸۸ تا کنون، مقامات ایرانی چندین روزنامهنگار و نویسنده و خانوادههایشان و ایرانیانی را که در رسانههای خارجی مانند بی بی سی، رویترز، نشریه نیوزویک، و مجله نیویورکر کار میکنند، مورد تهدید و بازجویی قرار دادهاند.