هفته نامه اکونومیست در شماره تازه خود به موضوع مصرف الکل در کشورهای مسلمان پرداخته است.

ماه رمضان است. ماه مقدسی که مسلمانان در آن روزه می‌گیرند. اما حتی در این ماه هم سلیمان یک مسلمان ترک که در هتلی در شهر انطاکیه کار می‌کند دلیلی نمی‌بیند که الکل ننوشد. در حالی که اکثر مسلمانان معتقدند که در قران و احادیث تاکید شده نوشیدن الکل حرام است اما سلیمان می‌گوید «یکی دو تا آبجو به کسی ضرر نمی‌زند. این مسئله‌ای است بین من و خدا.»

از قرن‌ها پیش بسیاری از هم مذهب‌های سلیمان با او موافق بوده‌اند. مورخان معتقدند الکل در خاورمیان نشات گرفته و در واقع ممکن است از کلمه عربی الکحل به معنای سرمه آمده باشد که از ترکیب اتانول مقطر و نمک آنتیموان به دست می‌آید. شرح شب‌های خراباتی در دارالخلافه مسلمانان در خمریات ابونواس شاعر قرن هشتم ثبت شده است.

اما پس از مدتی همه چیز تغییر کرد. هیچ کس نمی‌داند دقیقا از چه زمانی علمای اسلام تصمیم گرفتند که نوشیدن الکل را گناه بدانند. در دهه هفتاد، اسلام سیاسی کشورهایی مثل ایران و پاکستان را به سمتی برد که نوشیدن الکل را ممنوع کردند. بسیاری این کار را نکردند و برای غیر مسلمان‌ها استثنا قائل شدند. در برخی از کشور‌ها مثل ایران مجازات شراب خواری برای مسلمان‌ها هشتاد ضربه شلاق است. ممکن است سخت گیری‌های بیشتری هم در راه باشد چرا که احزاب اسلامی از اندونزی تا تونس در مورد الکل محدودیت‌های بیشتری را در نظر دارند.

ممنوعیت‌ها باعث می‌شود که مردم به نوشیدن پشت درهای بسته رو بیاورند. اما بسیاری از مسلمانان هنوز به لذت شراب نوشی اعتراف می‌کنند. نوشندگان شراب فراوانند اما پنج درصد آن‌ها خودشان را مسلمان اعلام می‌کنند. در لیبی الکل در بازارهای سیاه عرضه می‌شود. در ایران شراب به طور ماهرانه‌ای در خانه تولید می‌شود. و در پاکستان این طور که صداقت علی مدیر یک زنجیره از کلینیک‌های درمان الکلی‌ها می‌گوید شما می‌توانید سفارش بدهید و سریع‌تر از پیتزا به در خانه‌تان می‌رسد.

به باور همفری سرجانستون از موسسه «IWSR» که یک موسسه پژوهش بازار در لندن است می‌گوید میزان مصرف الکل حتی در حال افزایش است. در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ فروش الکل در کشورهای خاورمیانه که مسلمان‌ها در آن اکثریت را تشکیل می‌دهند به طور متوسط هفتاد و دو درصد رشد داشته است که در مقایسه با آمار ۳۰ درصدی در سایر نقاط جهان بعید است که فقط غیر مسلمان‌ها و خارجی‌های مقیم این کشور‌ها باعث این میزان رشد شده باشند.

در برخی محافل مسلمانان نوشیدن الکل به جایگاه وشان اجتماعی مرتبط است. سکولارهای بیروتی دوست دارند شراب سازی‌های لبنانی را به رخ بکشند. در کشورهای خلیج فارس ثروتمندان شراب‌های وارداتی را سرو می‌کنند تا مهمانانشان را تحت تاثیر قرار بدهند.

دکتر علی می‌گوید در این کشور‌ها فرهنگ نوشیدن الکل در تقلید از ثروتمندان رو به افزایش است.
آیا اسلام می‌تواند کمی بیشتر در مورد الکل از خودش تحمل و مدارا نشان بدهد؟ تعدادی معدودی از علما می‌گویند نوشیدن الکل در صورتی که از انگور و خرما ساخته نشده باشد مجاز است چرا که به طور خاص به این دو مورد در قران اشاره شده است. اما هیج کس جرات باز کردن سر بحث را ندارد. «انس ابوشادی» یکی از استادان فقه در الازهر مصر می‌گوید که هیچ کدام از علمای دینی آمادگی پذیرش عواقب ناشی از اعلام فتوای حلال بودن الکل را ندارند. فرقی نمی‌کند که آبجو باشد یا ودکا.

پس از حملات یازده سپتامبر مطالعات بر روی اسلام گسترش پیدا کرده است. سامی زبیدی جامعه‌شناس در کالج برکبک لندن می‌گوید برای بسیاری از مسلمانان الکل مسئله هویت است. ننوشیدن الکل نوعی واکنش نسبت به انحطاط در غرب است جایی که الکل باعث سست شدن زندگی‌ها می‌شود.

با این وجود باید کشورهای مسلمان با واقعیات روبرو شوند. در ماه ژوئن مقامات بهداشتی ایران در مورد رشد میزان مصرف الکل در میان رانندگان هشدار دادند. دکتر علی از سال ۱۹۸۰ که کارش را شروع کرده است صد‌ها نفر از الکلی‌های پاکستان را درمان کرده است که تعدادشان حدود یک میلیون تخمین زده می‌شود. این معتادان به الکل شامل قاضی‌ها سیاستمداران و ورزشکاران می‌شود. او می‌گوید بیشتر آن‌ها هنوز به دنبال درمان نیستند زیرا شراب نوشی هنوز تابو است. باید این را عوض کنیم.