جمهوری اسلامی ایران در واكنش به اقدام دولت کانادا در تعطیل کردن سفارت ایران و اخراج دیپلمات‌های این کشور در بیانیه‌ای این اقدام را سخیف دانست و اعلام کرد که سفر مهرماه علی لاریجانی در اعتراض به این موضوع به اتاوا لغو شده است.
وزارت خارجه ایران روز شنبه، ۱۹ شهریور با صدور بیانیه‌ای با انتقاد شدید از دولت این کشور اقدام کانادا را «بی‌ارزش و اقدامی عجولانه برای انحراف افکار عمومی از موفقیت دولت جمهوری اسلامی ایران و شکست خود» برای جلوگیری از حضور سران جنبش عدم تعهد در تهران خواند و دولت این کشور را متهم به نقض حقوق بشر کرد.
وزارت خارجه ایران همچنین تاکید کرده است که مسئولیت سلامت پرسنل سفارت و رعایت مصونیت اماکن دیپلماتیک در کانادا بر عهده این کشور است.
در بیانیه وزارت خارجه ایران با افراطی خواندن دولت کانادا تاکید شده است که این دولت در حالی با اتهامات «واهی» سفارت خود و ایران را تعطیل کرده که ایران در ۳۰۰ سال گذشته نه تهدیدی برای این کشور و نه هیچ کشور اروپایی داشته است.
به زعم مقامات وزارت خارجه، کانادا صرفا به دلیل حمایت «کورکورانه از اسراییل» دست به این کار زده است.
در این بیانیه ذکر شده است که کانادا در حالی سفارت خود در تهران را تعطیل و سفیران ایران از این کشور را هم اخراج کرده که در دو سال گذشته سطح روابط دو کشور صرفا بر اساس «تعامل مشروط» و فقط برای تامین حقوق جامعه ایرانی مقیم کانادا و حفظ روابط دو ملت محدود شده بود.
ایجاد مشکلاتی برای ایرانیان ساکن در کانادا همزمان با تشدید تحریم‌ها و طرح ادعای نامه‌نگاری دولت کانادا با مقامات سایر کشورها و دبیر کل سازمان ملل برای عدم حضور در اجلاس سران غیر متعهدها در تهران از دیگر موارد مطرح شده در بیانیه وزارت خارجه ایران است.
واکنش مجلس به اقدام کانادا
علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ایران هم که امروز، یکشنبه برای ارایه گزارش از برگزاری شانزدهمین اجلاس عدم تعهد در تهران در مجلس حضور پیدا کرده بود کانادا را متهم به سنگ‌اندازی در جریان برگزاری این اجلاس کرد.
وزیر خارجه ایران اعلام کرد که وزارت امور خارجه کانادا در نامه‌هایی به دبیرکل سازمان ملل و اعضای جنبش عدم تعهد از آنان خواست که به تهران سفر نکنند.
به گفته وزیر خارجه ایران، تمام تلاش اتاوا بر رضایتمندی اسراییل از کشور استوار است به همین دلیل آنها تلاش دارند در راستای خشنود سازی تلاویو قدم بردارند.
در این جلسه علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران هم به انتقاد از دولت کانادا پرداخت و اقدام به تعطیل کردن سفارت را نوعی «دستپاچگی در برابر دستاوردهای شانزدهمین اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها» ارزیابی کرد.
به زعم رئیس مجلس ایران، دولت کانادا با این اقدام قصد دارد فضای سیاسی را به نفع خود تغییر دهد.
در این ارتباط خبرگزاری فارس هم از لغو اعتراضی سفر علی لاریجانی به کانادا خبر داد. بر اساس این خبر، قرار بود علی لاریجانی اواخر مهرماه در قالب هیئتی پارلمانی برای شرکت در اجلاس بین‌المجالس به کانادا سفر کند.
وزیر امور خارجه کانادا روز جمعه هفتم سپتامبر (۱۷ شهریور) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور سفارتش را در تهران تعطیل کرده و دیپلمات‌های ایران باید خاک کانادا را ترک کنند.
جان برد، وزیر امور خارجه کانادا، دیپلمات‌های ایرانی در اتاوا را «عنصر نامطلوب» نام برد و گفت که آنها باید مدت پنج روز خاک کانادا را ترک کنند. به گفته او تمام دیپلمات‌های کانادایی پیش از این ایران را ترک کرده‌اند.
در واکنش به این اقدام کانادا رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت که «دستگاه سیاست خارجی ایران حتماً واکنش مناسبی به این اقدام خواهد داشت.»
خبرگزاری فرانسه به نقل از آمار سرشماری سال ۲۰۰۶ کانادا نوشته است که حدود ۱۲۰ هزار ایرانی‌الاصل ساکن کانادا هستند اما رایزن فرهنگی ایران در سفارت کانادا این جمعیت را ۵۰۰ هزار نفر اعلام کرده بود.
براساس بیانیه وزارت امور خارجه کانادا، کانادایی‌های ساکن ایران که به خدمات کنسولی نیاز دارند باید به سفارت کانادا در آنکارا مراجعه کنند. جمهوری اسلامی تاکنون کشوری را برای خدمات کنسولی مرتبط با کانادا تعیین نکرده است.
روابط ایران و کانادا در سال‌های پس از انقلاب اسلامی سرد بوده و به‌خاطر رویدادهایی که در این سه دهه اتفاق افتاده، این روابط تیره‌تر شده است.
ابتدا سه دهه پیش سفارتخانه کانادا همزمان با بحران گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی در سفارت واشنگتن در تهران چند سال تعطیل شد و در سال‌های گذشته هم این کشور پای ثابت اعتراضات به جمهوری اسلامی در ارتباط با «نقض حقوق بشر» بوده است.
این اتهام به‌ویژه بعد از کشته شدن زهرا کاظمی، عکاس ایرانی تبار مقیم کانادا در زندان اوین و بازداشت و صدور حکم احکام سنگین زندان و اعدام برای چند شهروندان دارای تابعیت دوگانه ایرانی و کانادایی شدیدتر شد.
کانادا همچنین حامی افزایش تحریم علیه برنامه هسته‌ای ایران بوده و ۳۱ ژانویه سال ۲۰۱۲ دارایی‌های مقام‌ها و نهادهای ایرانی از سوی مقامات این کشور توقیف شد.
از شهریور سال گذشته و همزمان با فاش شدن بزرگ‌ترین اختلاس بانکی در ایران محمودرضا خاوری، مدیر عامل بانک ملی و یکی از متهمان پرونده به کانادا سفر کرد. در این مدت مقامات دادگستری ایران بارها گفته‌اند که از دولت کانادا خواسته‌اند زمینه حضور خاوری برای پاسخگویی به سوالات دادگاه را فراهم کند. موضوعی که عملی نشده است.
