استوانه منشور کوروش که از آن به عنوان یکی از نخستین سندهای تاریخی در حمایت از حقوق بشر یاد میکنند، قرار است سال آینده میلادی برای اولین بار در برخی شهرهای آمریکا به نمایش گذاشته شود.
بر اساس توافق موزه بریتانیا با مراکز و موزههای فرهنگی در آمریکا، این استوانه باستانی از مارس سال آینده (اسفند ۹۱) به آمریکا منتقل خواهد شد، و در شهرهای واشنگتن، هیوستون، نیویورک، سان فرانسیسکو و لوس انجلس نمایش داده میشود.
این منشور به همراه شانزده شی باستانی دیگر، مجموعهای به نام «استوانه کوروش در پارس باستان» را تشکیل میدهند که نمایشگر فرهنگ و ابتکارات سلسله هخامنشی بین سالهای ۵۵۰ تا ۳۳۱ پیش از میلاد هستند.
نسخهای از متن این منشور، که از نخستین اعلامیهها در حمایت از آزادی بیان و آزادی دینی در تاریخ بشریت به حساب میاید، هم اکنون در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک نصب شده است.
روزنامه گاردین با انتشار این خبر نوشته است: در حالی که اختلافات سیاسی میان آمریکا و ایران به نقطه اوج خود رسیده، و اذهان عمومی در آمریکا شناخت نسبتا کمی از فرهنگ ایران خارج از چارچوب جمهوری اسلامی دارند، این امید وجود دارد که منشور کوروش با نمایش پیشینه تاریخی ایران باستان، بتواند تا حدودی تاثیر مثبتی به لحاظ شناخت فرهنگی میان دو کشور ایجاد کند.
منشور کوروش، استوانهای سفالین است که در سال ۵۳۹ پیش از میلاد، و به دنبال شکست امپراطوری بابل توسط کوروش هخامنشی نوشته شد. متن این منشور حاوی سخنانی در مورد مشروعیت کوروش به عنوان فرمانروای سرزمینهای فتح شده، و بیاعتباری فرمانروای قبلی آن است.
اما به لحاظ تاریخی نکته متمایز و دارای اهمیت این متن، بیانیه کورش مبنی بر معتبر بودن فرهنگ و دین مردم سرزمینهای مغلوب، و آزادی آنها برای بازگشت به سرزمینهای اصلی خود است.
از این جهت، منشور کوروش به عنوان یک سند تاریخی اهمیت ویژهای نزد یهودیان دارد، چرا که در متون دینی یهودی چنین واقعهای ثبت شده و از کوروش به عنوان فرمانروای عادل و برگزیده خدا یاد شده است.
این استوانه در سال ۱۸۷۹ میلادی توسط باستان شناسان بریتانیایی در جنوب عراق کشف شد و از آن زمان در اختیار موزه بریتانیا قرار گرفت.
در دوران پهلوی در ایران، منشور کورش به عنوان نماد مترقی بودن فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام مورد ستایش قرار میگرفت، و در جشن دو هزار و پانصد سالگی بنیانگذاری شاهنشاهی در ایران برای مدتی به ایران قرض داده شد.
اما به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و مردود دانستن فرهنگ ایرانی پیش از اسلام توسط حکومت، کوروش هخامنشی نیز اعتبار و جایگاه خود را نزد حکومت از دست داد و منشور کوروش نیز به عنوان بیانیهای با گرایش لیبرالی مورد هجمه قرار گرفت.
با این وجود منشور کورش دو سال پیش، و با توافق موزه بریتانیا و دولت ایران برای مدتی به ایران قرض داده شد. در آن زمان محمود احمدینژاد، رئیس جمهوری ایران، نیز سخنانی در ستایش کوروش هخامشی و فرهنگ ایران قبل از اسلام ایراد کرد که البته مورد حمله شدید برخی روحانیون تند رو قرار گرفت.