تشدید تحریم‌های بین‌المللی، کاهش صادرات نفتی و نوسانات ارزی به ویژه در چند ماه گذشته موجب شده اوضاع اقتصادی ایران بیش از پیش رو به وخامت بگذارد.

با وجودی که نرخ جهانی نفت با افزایش چشمگیری مواجه شده اما تحریم‌های بین‌المللی که به ویژه حوزه‌های نفتی و بانکی ایران را نشانه گرفته، کاهش مبادلات مالی و نفتی و در نتیجه کاهش درآمدهای ارزی را برای ایران به همراه داشته و این موضوع به نوسانات نرخ ارز دامن زده است.

دولت نیز در نتیجه کاهش درآمدهای نفتی در همه عرصه‌ها قادر به اجرای تعهدات مالی خود نیست.

این در حالی است که گزارش های منتشر شده در رسانه‌ها که به استناد آمار اتاق بازرگانی تهیه شده از تعطیلی ۵۹۳۱ واحد صنعتی که چیزی معادل ۶۷ درصد واحدهای صنعتی کل کشور است حکایت دارد.

آماری که هر چند مسئولان در برابر آن سکوت اختیار کرده‌اند اما پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران آن را تایید کرده است.

آقای سلطانی اگر چه گفته که از جزئیات این آمار اطلاعی ندارد اما یادآور شده که وقتی اقتصاد کشور در حال رکود است، این رکود اقتصادی، «کاهش تولید، اشتغال و در نتیجه تعطیلی واحدهای صنعتی را به همراه خواهد داشت».

به علاوه روند صعودی نرخ تورم نیز یک عامل نگران کننده دیگر است که بر اساس آمار از ابتدای فروردین سال جاری هر ماه نسبت به ماه گذشته افزایش داشته و همین روند در ماه آبان نیز تکرار شده است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران نرخ تورم در آبان ماه سال ۹۱ یک درصد از ماه پیشتر بالاتر رفته و از مرز ۲۶ درصد نیز عبور کرده است.

این در حالی است که بسیاری از نمایندگان مجلس معتقدند نرخ تورم بسیار بیش از این مقدار و چیزی در حدود ۵۰ درصد است.

بحران در بخش خدمات درمانی

با آن که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، دارو و مواد غذایی را شامل نمی‌شود اما در سایه تحریم‌ها، طی چند ماه گذشته در ایران کمبود و در نتیجه گرانی دارو به وضعیت بحرانی رسیده است.

بنابر گزارش‌ها بسیاری از داروهای اساسی، از جمله داروهای فشار خون و تنظیم عروق، سرم و داروهای مخصوص قلب در ایران بسیار کمیاب و گران شده و این موضوع نگرانی شدید مردم و به ویژه بیماران را به دنبال داشته است.

بر اساس گزارشی که وبسایت «تجارت نیوز» به همراه فهرستی از داروهای «کمیاب» و «نایاب» منتشر کرده، در حال حاضر حدود ۹۰ داروی اساسی شامل۵۰ قلم داروی وارداتی و ۴۰ قلم داروی تولید داخل در بازار ایران پیدا نمی‌شود.

این داروها شامل داروهای حاجب برای رادیولوژی، داروهای درمان دیابت، داروهای شیمی‌درمانی و انواع داروهای بیماری‌های خاص یا نارسایی‌های معمولی است که عدم دسترسی آنها برای بیماران مشکلات و خطرات جدی به همراه خواهد داشت.

مرضیه وحید دستجردی، وزیر پیشین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که به تازگی از این سمت برکنار شده یکی از کسانی بود که گرانی ارز مورد نیاز برای واردات دارو را عامل کمبود دارو در ایران دانسته بود.

او همچنین گفته بود که بیمارستان‌های خصوصی به دلیل مسائل مالی به مشکل خورده‌اند و از این رو ناگزیر از تعدیل نیرو هستند.

نعمت‌الله منوچهری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز از دیگر افرادی است که تاکید کرده افزایش نرخ ارز، «افزایش بی‌رویه» قیمت تجهیزات پزشکی و داروهای مورد نیاز بیمارستان‌ها را به همراه داشته است.

همه اینها در حالی است که به گفته مسئولان بهداشت و درمان در ایران سهم مردم از پرداخت هزینه‌های درمانی چیزی نزدیک به چهار برابر متوسط دنیا است. به گفته مسئولان پیشتر مردم ۵۴ درصد هزینه درمان را از جیب خود می‌پرداختند اما حالا این میزان به بالای ۷۰ درصد افزایش یافته است.

اما اینها همه مشکلات حوزه خدمات درمانی و پزشکی نیست زیرا برخی دیگر از مسئولان نیز از عدم پرداخت بودجه توسط دولت به برخی از دانشگاه‌های پزشکی و همچنین عدم تسویه بدهی سازمان‌های بیمه به بیمارستان‌ها شکایت می‌کنند و درباره خطر ورشکستگی بسیاری از بیمارستان‌های دولتی هشدار داده‌اند.

تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی، در معرض خطر

محمدرضا دیانی، رئیس هیئت مدیره انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی ایران به تلویزیون دولتی ایران گفته است که در شرایط تحریم، تولیدکنندگان ایرانی رقابت نابرابری با تولید کنندگان خارجی دارند و بازار لوازم خانگی در دست کالاهای وارداتی است.

این در حالی است که به تازگی دولت واردات لوازم خانگی را ممنوع و محدود به چند قلم کالا کرده است.

در عین حال برخی دیگر از جمله محمد طحان‌پور، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در ایران نیز معتقد هستند کیفیت پایین کالاهای ایرانی نسبت به نمونه خارجی آن موجب شده که مصرف کنندگان کمتر به کالاهای داخلی رو بیاورند.

به گفته آقای طحان‌پور، صادرات لوازم خانگی ایران نیز با افت مواجه شده و حتی بازار افغانستان و عراق نیز حالا دیگر با کالاهای ترکیه‌ای پر شده است.

به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در ایران، از ابتدای سال ۱۳۹۱ لوازم خانگی وارداتی موجود در بازار ۵۰ تا ۶۰ درصد و لوازم خانگی داخلی ۶۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته و در برخی از لوازم خانگی حتی به ۲۵۰ درصد هم رسیده است.

آقای طحان‌پور معتقد است که چون دولت نمی‌تواند نرخ ارز را کنترل کند، بازار لوازم خانگی به هم ریخته و برخی نیز رسما اعلام کرده‌اند که افزایش قیمت‌ها با مجوز دولت انجام گرفته است.

خودروسازان ایرانی در بحران

کارخانه‌های خودروسازی نیز برای وارد کردن قطعات خودروهای خود با مشکلات زیادی مواجه هستند و همین عامل موجب افزایش شدید مواد و قطعات اولیه مورد نیاز در صنعت خودروسازی شده است.

کارخانه‌های خودروسازی با نیمی از ظرفیت خود به کار تولید بپردازند که همین موضوع به گواه  مهدر غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت افت پنجاه درصدی تولید خودرو و افزایش قیمت محصولات خودروسازان در سال جاری خورشیدی را به همراه داشته است.

ایران خودرو و سایپا دو شرکت بزرگ تولید خودرو در ایران این روزها دوران سختی را پشت سر می‌گذارند، به طوری که به گفته احمد نعمت بخش، رئیس انجمن خودرو سازان این دو قطب خودروسازی ایران، در شش ماه نخست سال ۱۳۹۱ بیش از یک هزار میلیارد تومان زیان دیده‌اند.

کاهش ظرفیت تولید خودروسازان در عین حال امنیت شغلی بیش از ده‌ها هزار کارگر مشغول در این حوزه را تهدید می‌کند و این در حالی است که بر اساس تازه‌ترین گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار ایران شمار بیکاران نیز در ایران رو به افزایش است بیکاری ۳ میلیون و ۲۳ هزار نفر در کشور حکایت دارد.

با آنکه اعمال تحریم‌های بین‌المللی که از ابتدای تابستان ۲۰۱۲ مبادلات نفت و فعالیت‌های بین‌المللی ایران را نشانه گرفته موجب تحمیل فشار زیاد در حوزه اقتصاد ایران شده، اما هنوز بسیاری از مقامات بلندپایه ایران تحریم‌های بین‌المللی را بی‌نتیجه می دانند و معتقد هستند که تحریم‌ها تنها اقتصاد ایران را «واکسینه» کرده است.

رستم قاسمی، وزیر نفت ایران یکی از افرادی است که می‌گوید تحریم‌ها موجب حمایت از تولید داخلی در ایران شده و وزیر صنعت و معدن و تجارت نیز معتقد است تحریم‌ها، رونق سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی را به همراه داشته است.

منتقدان دولت آقای احمدی‌نژاد، مشکلات اقتصادی را ضعف مدیریتی دو دولت او می‌دانند و می‌گویند نباید این مشکلات را به گردن تحریم‌ها انداخت.

دور جدید تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران روز جمعه ۱۸ دسامبر به تصویب رسید. هدف تمامی این تحریم‌ها تحت فشار گذاشتن ایران در توقف برنامه هسته‌ای ایران است. غرب و اسرائیل ایران را به ساختن سلاح اتمی در پوشش غنی سازی اورانیم متهم می‌کنند اما ایران این اتهام را قبول ندارد و اهداف برنامه هسته‌ای‌اش را صلح‌آمیز می‌خواند.