یحیی دهقان‌پور مراسم تشییع پیکر فروغ فرخزاد را در میان اندوه دوستداران او، از مقابل کاخ دادگستری تهران تا امامزاده اسماعیل زرگنده که پیکر او را در آن شستند و تا گورستان ظهیرالدوله که او در آن به خاک سپرده شد، عکاسی کرده است.

نمایشگاه عکس‌های یحیی دهقان‌پور از مراسم تشییع پیکر فروغ فرخزاد در سال با عنوان «آن روز که فروغ را در باغچه کاشتند» از 4 تا 20 بهمن ماه در گالری راه ابریشم تهران برپا شد.

این نمایشگاه عکس که در آستانه چهل و دومین سال درگذشت فروغ فرخزاد، شاعر معاصر ایران برپا شد، شامل 43 عکس سیاه و سفید بود که در اندازه‌های مختلف چاپ شده‌ و در قاب‌های سیاه بر دیوارهای نگارخانه راه ابریشم جای گرفتند.

یحیی دهقان پور، متولد 1319 کارشناس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و دانش آموخته و مدرس عکاسی است.

او در زمان درگذشت فروغ فرخزاد، جوان 25 ساله ای بود که دوربین عکاسی‌اش را دست گرفت و تصاویر آن روز را ثبت کرد.

یحیی دهقان‌پور مراسم تشییع پیکر فروغ فرخزاد را در میان اندوه دوستداران او، از مقابل کاخ دادگستری تهران تا امامزاده اسماعیل زرگنده که پیکر او را در آن شستند و تا گورستان ظهیرالدوله که او در آن به خاک سپرده شد، عکاسی کرده است.

آن روز شاملو آنجا بود

جز چند عکس از جلال آل احمد که در مجله فردوسی به درخواست عباس پهلوان منتشر شد، باقی عکس‌ها در کنار دیگر عکس‌های دهقان‌پور در گوشه‌ای فراموش شد.

پس از گذشت چهل سال از درگذشت فروغ، انتشار یادداشتی از مسعود بهنود در روزنامه شرق با این موضوع که احمد شاملو در مراسم خاکسپاری فروغ حضور نداشته است، یحیی دهقان پور را به یاد عکس‌هایش از این مراسم می‌اندازد.

دهقان‌پور می‌گوید که برای ثابت کردن حضور احمد شاملو، شاعر درگذشته ایرانی، در این مراسم به سراغ عکس‌های قدیمی‌اش می‌رود.

این عکاس می‌گوید: وقتی کنتاکت‌ها را پیدا کردم، دیدم عکس‌های بدی نیستند، به چند تا از دوستانم نشان دادم و در نهایت اصرار آنها موجب شد که در اردیبهشت ماه امسال، تصمیم گرفتم این عکس‌ها را چاپ کنم و در معرض دید عموم بگذارم.

سال‌هایی که یحیی دهقان‌پور برای ادامه تحصیل از ایران دور بوده است و روزهای انقلاب و جنگ، دست به دست هم داد تا آثار بسیاری از او و هنرمندان دیگر در گوشه کارگاه یا خانه‌هایشان فراموش شود.

دهقان‌پور حساسیت درباره فروغ فرخزاد را یکی از دلایل نمایش ندادن عکس‌هایش می‌داند چرا که معتقد است در سال‌های گذشته حتی شرایط انتشار مجموعه شعرهای فروغ هم در ایران فراهم نبوده است.

روایت جهان مرد سالارانه

عکس‌های یحیی دهقان پور ازمراسم تشییع فروغ، به گفته خود عکاس، روایت کننده سلطه جهان مرد سالارانه است.

جهان مرد سالارانه به باور او نه تنها بر جامعه سلطه می‌کند، بلکه بر هنر و زندگی هنری هم غلبه دارد و هنرمندی چون فروغ را که می‌خواهد زیر سلطه آن نباشد، پس می‌زند.

دهقان‌پور می‌گوید حتی در مراسم تشییع فروغ فرخزاد به جز چند زن، تنها مردان شاعر حضور داشتند.

پری صابری و پوران صلح‌ کل از معدود هنرمندان زنی به شمار می‌روند که جز مادر فروغ و خواهر بزرگش پوران فرخزاد در مراسم تشییع پیکر او شرکت کردند.

سیاه و سفید

یحیی دهقان‌پور فیلم سیاه و سفید را برای عکاسی مراسم تشییع انتخاب کرده و رنگ سیاه به دلیل اندوهی که به همراه دارد، بر فضای عکس‌های این مجموعه غالب است.

دهقان‌پور همچنین در گوشه‌ای از نمایشگاه، عکس‌های مراسم تشییع فروغ را بر روی کاغذ و در کنار هم چاپ کرد تا بازدیدکنندگان به راحتی بتوانند حاضران در آن مراسم را شناسایی کنند و نام آنها را با نشانه‌ای در گوشه عکس یادداشت کنند.

بیشتر عکس‌های مراسم خاکسپاری فروغ فرخزاد جز چند عکس، که شامل عکس جلال آل احمد در یک گوشه نمایشگاه و احمد شاملو در گوشه‌ای دیگر از آن بود، در اندازه کوچک چاپ شده‌اند.

چنین به نظر می‌رسید که دهقان‌پور با شیوه چیدمان عکس‌ها می‌خواهد از زن شاعری سخن بگوید که با جسارت خود توانست در جهان مردانه، توانایی‌ خود را نشان دهد و نام خود را ثبت کند.

امروز پس از گذشت سال‌ها از درگذشت فروغ فرخزاد، هنوز گفته می‌شود که شعر او از شعر بسیاری مردان شاعر هم‌روزگارش بالاتر ایستاده و تاثیر آن بر شاعران نسل‌های بعد دیده می‌شود.